Οι πλειστηριασμοί Ισραήλ-Ιράν συγκαλύπτουν την αναδιοργάνωση των συμμαχιών στη Μέση Ανατολή

Εδώ και ένα χρόνο, γίναμε μάρτυρες υπερήφανων δηλώσεων και απειλών από τις ισραηλινές και ιρανικές αρχές. Η καθεμία, σαν ένας κόκορας που στέκεται στα νύχια του, μας διαβεβαιώνει ότι θα δούμε αυτό που θα δούμε, ότι η απάντησή της θα είναι οριστική και οδυνηρή. Ωστόσο, οι δύο ιρανικές επιθέσεις (επιχείρηση «ειλικρινής υπόσχεση» της 13ης Απριλίου και της 1ης Οκτωβρίου) και οι δύο ισραηλινές επιθέσεις (19 Απριλίου και 26 Οκτωβρίου) δεν τήρησαν τις δεσμεύσεις τους. Ούτε η Τεχεράνη ούτε το Τελ Αβίβ προσπάθησαν να καταστρέψουν τους στρατηγικούς στόχους του αντιπάλου τους.

Πριν από ένα μήνα, δημοσίευσα ένα άρθρο [1] που υπογραμμίζει τους βαθείς και πολυάριθμους δεσμούς μεταξύ μέρους της ιρανικής άρχουσας τάξης και των «ρεβιζιονιστών σιωνιστών» [2]. Επέμεινα στο γεγονός ότι αυτές οι ομάδες είναι σε μεγάλο βαθμό μειοψηφία στο εσωτερικό, αν και οι πρώτες έχουν αναλάβει την προεδρία της Ισλαμικής Δημοκρατίας αρκετές φορές και οι δεύτερες βρίσκονται σήμερα στην εξουσία επικεφαλής του εβραϊκού κράτους. Αν και είναι δύσκολο να το παραδεχτούμε, κανένα από αυτά τα δύο έθνη δεν είναι δημοκρατία και οι ηγέτες τους μπορούν να εκφωνήσουν λόγους μακριά από την πραγματικότητα χωρίς να ανατρέπονται από τον λαό τους (αν και οι Ιρανοί ανέτρεψαν τον Σάχη πριν από 45 χρόνια).

Ωστόσο, και οι δύο στρατοί, αν και τους απαγορεύσαν να τραυματίσουν σημαντικά τον αντίπαλό τους, δεν αρκέστηκαν στο να στήσουν πυροτεχνήματα. Εκμεταλλεύτηκαν τα πυραυλικά τους πυρά, εδάφους-εδάφους για το Ιράν και αέρος-εδάφους για το Ισραήλ, για να δοκιμάσουν τα συστήματα αεράμυνας τους και να προσπαθήσουν να καταστρέψουν τις επιθετικές τους ικανότητες (το Ιράν με επίθεση στην αεροπορική βάση των F-35 και το Ισραήλ με επίθεση σε εργοστάσια παραγωγής στερεών καυσίμων για υπερηχητικούς πυραύλους)

Μέχρι σήμερα, φαίνεται ότι οι Ένοπλες Δυνάμεις του Ιράν μπορούν να χτυπήσουν το Ισραήλ όπου θέλουν, χωρίς το τελευταίο και οι δυτικοί σύμμαχοί του να μπορούν να καταρρίψουν τους υπερηχητικούς πυραύλους τους, αν διαθέτουν ακόμα. Είναι πολύ πιο προβληματικό για την ισραηλινή Πολεμική Αεροπορία να βομβαρδίζει το Ιράν σε βάθος. Τα αεροπλάνα της έχουν σημαντική δυσκολία να φτάσουν στα σύνορα της Ισλαμικής Δημοκρατίας για να εκτοξεύσουν τους πυραύλους μεγάλου βεληνεκούς τους. Όμως, το Ισραήλ γνωρίζει ότι μπορεί να υπολογίζει στον ανεφοδιασμό των αεροπλάνων του κατά τη διάρκεια της πτήσης από την Πολεμική Αεροπορία των ΗΠΑ και στην παθητικότητα των αραβικών σιωνιστικών καθεστώτων, δηλαδή των Ιορδανών και των Σαουδαραβών.

Σε πολιτικό επίπεδο, θα παρατηρήσουμε ότι η τελευταία ισραηλινή επιχείρηση (αυτή της 26ης Οκτωβρίου) δικαιολογήθηκε ως απάντηση στην επίθεση της Παλαιστινιακής Αντίστασης της 7ης Οκτωβρίου 2023 (επιχείρηση «Πλημμύρα Αλ-Άκσα»). Πράγματι, το Τελ Αβίβ δεν μπορούσε να ισχυριστεί ότι ανταπάντησε στον βομβαρδισμό της 13ης Απριλίου που πραγματοποιήθηκε ως αντίποινα για εκείνον των ιρανικών διπλωματικών εγκαταστάσεων στη Δαμασκό την 1η Απριλίου, ο οποίος από μόνος του συνιστούσε σοβαρή παραβίαση του διεθνούς δικαίου. Ούτε μπορούσε να επικαλεστεί τον ιρανικό βομβαρδισμό της 1ης Οκτωβρίου που απάντησε στη δολοφονία ενός ξένου ηγέτη στο έδαφός του (του Ισμαήλ Χανίγια, 31 Ιουλίου) και του στρατηγού Αμπάς Νιλφορουσάν στον Λίβανο (κατά τη διάρκεια της δολοφονίας του Χασάν Νασράλα, 27 Σεπτεμβρίου).
Γίνεται όλο και πιο δύσκολο για το Τελ Αβίβ να δικαιολογήσει αξιόπιστα τις ενέργειές του σύμφωνα με το διεθνές δίκαιο: το να θεωρήσει το Ιράν υπεύθυνο για την παλαιστινιακή επίθεση της 7ης Οκτωβρίου 2023 δεν είχε αναφερθεί τότε και κανένα νέο στοιχείο δεν επιτρέπει να το κάνει. Είναι μάλιστα ένας παραλογισμός σε σχέση με το δόγμα του «Άξονα της Αντίστασης» του στρατηγού Κασέμ Σουλεϊμανί, σύμφωνα με τον οποίο κάθε εθνική μονάδα πρέπει να ενεργεί με πλήρη ανεξαρτησία. Αυτό είναι απλώς μια συνέχεια της δυτικής άποψης ότι, αντίθετα, αυτές οι εθνικές μονάδες δεν είναι παρά μόνο πληρεξούσιοι (proxys) του ιρανικού ιμπεριαλισμού.

Στο Ισραήλ, η επίθεση της 26ης Οκτωβρίου 2024 παρουσιάστηκε ως η τιμωρία, ένα χρόνο μετά, για το «χειρότερο πογκρόμ» στην ιστορία, αυτό της 7ης Οκτωβρίου 2023.
Ας παρατηρήσουμε πρώτα ότι η αφομοίωση της επιχείρησης της παλαιστινιακής Αντίστασης εναντίον ενός αποικιακού γεγονότος ως πογκρόμ, δηλαδή μια αντισημιτική δράση, είναι παράλογη· όπως το επεσήμανε η Φραντσέσκα Αλμπανέζε, η ειδική εισηγήτρια για την κατάσταση των ανθρωπίνων δικαιωμάτων στα κατεχόμενα Παλαιστινιακά εδάφη από το 1967.
Στη συνέχεια, ας σημειώσουμε ότι το Ισραήλ έχει ήδη τιμήσει αυτό το γεγονός ένα χρόνο ακριβώς μετά. Αυτή η δεύτερη ημερομηνία αναφέρεται, σύμφωνα με το εβραϊκό λειτουργικό ημερολόγιο, στη γιορτή του Σιμχάτ Τορά (της Χαράς του Νόμου), το οποίο φέτος πέφτει τρεις εβδομάδες μετά από αυτή του 2023. Ωστόσο, το κράτος του Ισραήλ δεν επικαλέστηκε ποτέ το λειτουργικό ημερολόγιο μέχρι τώρα. Η ίδια η επιλογή του ονόματος «Κράτος του Ισραήλ», κατά την αυτοανακήρυξή του από τον στρατό του, στις 14 Μαΐου 1948, αποσκοπεί στην αποφυγή επιλογής μεταξύ της «Δημοκρατίας του Ισραήλ» που επιθυμούν οι κοσμικοί Εβραίοι και του «Βασιλείου του Ισραήλ» που επιλέγουν οι θρησκευόμενοι Εβραίοι. Επομένως, γινόμαστε μάρτυρες μιας εξέλιξης προς μια θεοκρατία στην «Ιερουσαλήμ» όπως στην Τεχεράνη (τοποθετώ την Ιερουσαλήμ εδώ σε εισαγωγικά επειδή δεν είναι η διεθνώς αναγνωρισμένη πρωτεύουσα του εβραϊκού κράτους).

Η ιρανική στάση είναι ακατανόητη για τους περιφερειακούς συμμάχους του. Η Τεχεράνη δεν χτύπησε το Ισραήλ όπως το είχε ανακοινώσει και αρνήθηκε να βοηθήσει την Χεζμπολάχ. Προειδοποίησε εκ των προτέρων τους Δυτικούς για το τι επρόκειτο να κάνει ώστε να μπορούν να αναχαιτίσουν τους πυραύλους της και συνέχισε τις διαπραγματεύσεις της με τις Ηνωμένες Πολιτείες. Και έτσι η ίδιοα έβαλε τέλος στον «Άξονα της Αντίστασης».
Ταυτόχρονα, η Τεχεράνη ώθησε τη Χεζμπολάχ να επιλέξει πρώτα τον Σαγιέντ Χασέμ Σαφιεντίν για να διαδεχθεί τον Σαγιέντ Χασάν Νασράλα και μετά τον Σεΐχη Ναΐμ Κασέμ μετά τη δολοφονία του. Ωστόσο, ο Σαφιεντίν ήταν πάνω από όλα «ο άνθρωπος της Τεχεράνης» και ο Κασέμ είναι «ο άνθρωπος των μουλάδων». Και οι δύο, όσο αξιοσέβαστοι κι αν είναι, δεν ήταν για τον πρώτο και δεν είναι για τον δεύτερο, ικανοί να διατηρήσουν την ανεξαρτησία της Χεζμπολάχ. Η Αντίσταση του Λιβάνου αναμφίβολα θα συνεχιστεί, με ή χωρίς την Τεχεράνη, που σημαίνει με ή χωρίς τη Χεζμπολάχ.
Σκηνοθετώντας την κυβίστηση της χώρας του, ο Μασούντ Πεζεσκιάν, πρόεδρος του Ιράν, συνεχίζει να διακηρύσσει ότι, «αν οι μουσουλμάνοι είναι ενωμένοι» (που δεν είναι), το Σιωνιστικό καθεστώς δεν θα μπορεί πλέον να διαπράττει εγκλήματα.
Η ανατροπή της Χαμάς, από την πλευρά της, είναι ήδη αντιληπτή. Αν και δεν γνωρίζουμε ποιος διαδέχθηκε τον Γιαχία Σινουάρ, το πιο πιθανό είναι ότι η οργάνωση θα ηγείται από τώρα και στο εξής στη Γάζα από ένα σκληροπυρηνικό μέλος της Αδελφότητας των Αδελφών Μουσουλμάνων, τον Χαλίλ αλ-Χάγια. Με αυτόν τον τρόπο, η Χαμάς θα επιστρέψει σε αυτό που ήταν πριν από το 2017: ένα ισλαμιστικό πολιτικό κόμμα που αγωνίζεται ενάντια στην κοσμική Φατάχ (δηλαδή εναντίον άλλων Παλαιστινίων) και όχι ένα δίκτυο αντίστασης ενάντια στον ισραηλινό αποικισμό.

Για άλλη μια φορά, γινόμαστε μάρτυρες μιας από αυτές τις ιστορικές στιγμές ανασύνθεσης των συμμαχιών, η λογική των θεσμών δεν είναι αυτή των αιτιών που ισχυρίζονται ότι υπερασπίζονται.