Albert Einstein Institution : CİA tarzı pasif direniş

(4 Ocak 2005 tarihinde yayınlanan makale) Kamuoyu tarafından çok tanınmayan filozof Gene Sharp, pasif direnişi siyasi silah olarak kullanan bir teori geliştirdi. Önce NATO, daha sonra da CİA hesabına son on beş yılın soft askeri darbe liderlerini eğitti.

Filozof Gene Sharp, ellili yıllarda Henry D.Thoreau ve Mohandas K. Gandhi’nin sivil itaatsizlik teorisini inceledi. Bu yazarlara göre, itaat ve itaatsizlik konusu siyasi olmaktan daha çok bir ahlaki ve dini sorundur. Sivil düzene üstün bir yasayla karşı çıkmaktadırlar. Öte yandan, inançlarının uygulaması sonucunda siyasi sonuçlar ortaya çıkmıştır, öyle ki kendileri için son olarak kabul ettikleri şey, bir araç olarak kabul edilebilecek duruma gelmiştir. Dolayısıyla bu durumda sivil itaatsizlik bir siyasi ve hatta askeri eylem tekniği olarak kabul edilebilir.

1983 yılında Gene Sharp, Harvard Üniversitesi Uluslararası Meseleler Merkezi’nde, pasif direniş toplu eylemleri programını oluşturur. Burada, Varşova Paktı birliklerinin bir olası işgali karşısında Batı Avrupa halkının sivil itaatsizliği kullanma olasılığına ilişkin sosyal bilimler araştırmaları gerçekleştirir. Eş zamanlı olarak, Boston’da, Üniversite araştırmalarını finanse etmek ve somut durumlara önerdiği modelleri uygulamak gibi ikili bir görev yüklediği Albert Einstein Instution’u kurar. Bu dernek 1985 yılında, ABD’nin Barış Enstitüsünün (U.S. Institute for Peace) teşviklerinden yararlanır [1]. Komünist işgalci karşısında Müttefiklerin sivil itaatsizlik yoluyla savunma yapmaları konusunda eğitmek üzere seminerler düzenler. Böylece General Georges Fricaud-Chagnaud, Ulusal Savunma İncelemeleri Vakfı’na « sivil caydırıcılık » konseptini sokar [2].

Enstitü, o dönem CİA Başkanı nezdinde US Army’nin temsilcisi olan General Edward B. Atkeson aracılığıyla ABD’nin müttefik ülkelerdeki stay-behind müdahale ağı düzeneğine dahil edilir [3].

Eylem araçlarının ahlaksallığı üzerinde yoğunlaştığımızda, eylemin meşruluğuna ilişkin her türlü tartışmadan uzaklaşmış oluyoruz. Temel olarak olumlu kabul edilen ve demokrasiyle özdeşleştirilen pasif direniş, özü itibariyle demokratik olmayan gizli eylemlerin aklanmasına imkan vermektedir.

1989 yılında Albert Einstein Institution atılım yapar. Gene Sharp, antikomünist hareketleri tavsiyelere boğar. Birmanya’da, kısa süre sonra askeri hükümete girmeye başaran saygın antikomünistler koalisyonundan oluşan Demokratik İttifakın ve ABD’nin resmen karşı çıkmasına karşın komünist Çin karşısında adanın bağımsızlığı için mücadele eden Tayvan İlerici Demokrat Partisi’nin oluşturulması sürecine katılır. Ya da yine Tibet’teki çeşitli muhalif grupları Dalaï Lama çevresinde birleştirir. Aynı zamanda FKÖ içerisinde, Filistinli milliyetçileri terörizmden vazgeçmeye götürebilecek bir grup karşıt görüşlüyü bir araya getirir [4]. Bunlara yönelik olarak Tel Aviv’deki ABD Büyükelçiliğinin bürolarında, İsrail Silahlı Kuvvetleri içerisinde psikolojik eylem sorumlusu Albay Reuven Gal [5] ile birlikte gizli bir eğitim programı düzenler.

Albert Einstein Institution’un gücünün farkına varan CİA, bu kurumda, o dönem Büyükelçilik askeri ataşelerinin eğitildiği okulun duayeni olan, yasadışı eylem uzmanı Albay Robert Helvey’i görevlendirir. 1983 ila 1985 arasında Rangoon’da askeri ataşe olan ve diktatörlüğün yapılaşması sürecine katılan « Bob » başlıca sorumluların çoğunu tanıdığı için bunu büyük kolaylıkla yapar. İkili oynayan Albay Helvey, eşzamanlı olarak Karen direnişine klasik bir askeri destek eylemini de yönetir: Washington sınırlı bir gerilla hareketini silahlandırıp kontrol ederek cunta üzerinde bir baskı aracını elinde bulundurmak istemektedir.

Bundan böyle ABD çıkarlarının tehlikede olduğu her yerde var olan Gene Sharp ve yardımcısı Bruce Jenkins, Haziran 1989’da, Tiananmen Meydanı olaylarından iki hafta önce Pekin’e giderler. Kısa süre sonra Çinli yetkililer tarafından sınır dışı edileceklerdir.

Şubat 1990’da, Albert Einstein Institution, 16 ülkeden 185 uzmanı Albay Robert Helvey ve Reuven Gal çevresinde bir araya getirerek, pasif direniş toplu eylemlerine ilişkin bir konferans düzenler. Pasif direniş hareketi içerisinde halkları seferber eden bir antikomünist mücadele enternasyonali ilkesi ortaya çıkar. Ünlü ekonomist ve aynı zamanda CİA danışmanı Profesör Thomas Schelling [6], Enstitünün Yönetim Kurulu’na girer. Enstitünün resmi bütçesi görünürde değişmez ama gerçekte National Endowment for Democracy (NED/CİA)’nin dört kolundan biri olan International Republican Institute’ten büyük miktarlarda mali yardım alır [7].

Aynı dönemde, Baltık ülkeleri bağımsızlıklarını ilan ederler. Mihail Gorbaçov’un güç gösterisi karşısında, karşılıklı olarak tarafların müzakere edebilmesi için bu kararlarını iki ya da üç yıl ertelemeyi kabul ederler. Ekim 1990’da Gene Sharp ve ekibi zaman kaybetmeden Litvanyalı siyasetçileri Kızılordu karşısında bir halk direnişi örgütlemeleri için hazırlamak üzere İsveç’e gider. Birkaç ay sonra, Mayıs 1991’de kriz patladığında ve Gorbaçov özel kuvvetlerini harekete geçirdiğinde, Gene Sharp, ayrılıkçı partı Sajudis’in (perestroyka için girişim grubu) danışmanlığını üstlenir. Kriz süresince, Cumhurbaşkanı Vytautas Landsbergis’in yanında yer alır.

Haziran 1992’de, bağımsız Litvanya’nın Savunma Bakanı Audrius Butkevicius, Albert Einstein Institution’un Baltık ülkelerinin bağımsızlık sürecinde oynadığı başat rolü şükranla anmak üzere bir sempozyum düzenler.

ABD, 1998’de silahlanma yarışını yeniden başlattığında [8], Albert Einstein Institution, yayılmacı stratejinin enstrümanlarından biri haline gelir. Yugoslavya Devlet Başkanı Slobodan Miloseviç’e muhalif gençlerin oluşturduğu Otpor (« Direniş ») grubuna ideolojik ve teknik destek sağlar.

Eş zamanlı olarak, İbrahim Rugova’nın Kosova Demokratik Birliği (LDK)’sını eğitmek üzere Kosova kırsalında girişimde bulunur. Kosova Savaşı sırasında Rugova Washington’un pek işine yaramasa da, Otpor, NATO’ya kafa tuttuktan sonra halk desteği görülmemiş oranda artan Miloseviç’i devirmek için bir süre sonra bir alternatif oluşturacaktır. Albay Helvey, Budapeşte’deki Hilton Otelinde düzenlediği seminerlerle kadroları eğitir. Avrupa’daki son komünist hükümeti devirmek için dolarlar havalarda uçuşmaktadır. Harekat, Miloseviç’in Ekim 2000’deki istifasına kadar Belgrad’taki Moskva Oteline gizlice yerleşen ajan Paul B. McCarthy tarafından yerinde yönetilir.

Eylül 2002’de, Gene Sharp, US Army’nin bagajlarında Irak’a girmeye hazırlanan Iraqi National Council’in üyelerini eğitmek üzere Lahey’dedir.

Eylül 2003’te, Gürcistan’daki Gül « Devrimi » sırasında, muhalefete seçim sonuçlarına karşı çıkmasını ve Eduard Şevarnadze’nin [9] istifasına kadar gösteri yapmasını tavsiye eden yine Albert Einstein Institution’dur.

Venezüella’da Nisan 2002’de CİA tarafından kışkırtılan askeri darbe başarısız olduğunda, ABD Dışişleri Bakanlığı yine Albert Einstein Institute’e çağrı yapar. Kurum Cumhurbaşkanı Hugo Chavez’e karşı görevden alınması için referandum düzenlenmesi konusunda işverenlere tavsiyede bulunur. Ağustos 2004 gösterileri sırasında Gene Sharp ve ekibi Sumate yöneticilerini eğitirler. Artık klasikleşen bir teknik uyarınca, seçimlerde hile yapıldığı yaygarasını çıkarırlar ve Cumhurbaşkanının istifasını isterler. Caracas’ın burjuvazisini sokağa indirmeyi başarsalar da halkın rejime verdiği destek çok daha güçlü olduğundan Chavez’i deviremezler. Sonuç olarak uluslararası gözlemciler Hugo Chavez’in zaferinin meşruluğunu kabul etmek zorunda kalırlar.

Buna karşın Gene Sharp, bunun için gereken göstericileri istenen zamanda devşirip eğitemediği için Belarus ve Zimbabwe’de başarısız olur.

Albay Robert Helvey, Kasım 2004’te Ukrayna’daki Turuncu « Devrim » sırasında Kiev’de karşımıza yeniden çıkıyor [10]. Son olarak da Albert Einstein Institution’un İran’lı ajitatörleri eğitmeye başladığını not etmeliyiz.

Sırası gelmişken, neden « Albert Einstein »? Bu himaye bütün şüpheleri gizliyor. Gene Sharp’ın Gandhi’nin yöntemlerinin incelenmesine ayrılmış ilk kitabı, Albert Einstein’in önsözüyle başlıyor. Ancak söz konusu eser 1960 yılında yazıldı, yani ünlü bilim insanının ölümünden beş yıl sonra. Dolayısıyla da bu metni Albert Einstein’in Sharp için yazmış olması mümkün değil. Sanıyorum Gene Sharp, bilim insanının pasif direniş konusundaki bir makalesinin benzerini tekrar yayımlamak durumunda kaldı.