Washington, RAND’ın planını önce Kazakistan’da, ardından Transdinyester’de sürdürüyor

Bu makale aşağıdaki makalenin devamıdır:
« Rusya, ABD’yi Birleşmiş Milletler Sözleşmesi’ne uymaya zorlamak istiyor », 4 Ocak 2022.

ABD Başkanı Joe Biden, Rusya’nın Birleşmiş Milletler Sözleşmesine titizlikle saygı gösterilmesi temelinde barışı ve verilen sözü taahhüt eden bir Antlaşma önerisine [1] Rus mevkidaşı Vladimir Poutin ile 30 Aralık 2021 tarihinde gerçekleştirdiği telefon görüşmesi sırasında yanıt verdi. Rusya’nın talebinin özüne yanıt vermedi ve ABD’nin Ukrayna’daki operasyonlarının durdurulmasından söz etmekle yetindi.

Eş zamanlı olarak ABD Ulusal Güvenlik Konseyi, Rusya’ya karşı çeşitli girişimleri başlattı. Hükümetlerin devrilmesi veya yeni savaşların çıkarılması değil, Moskova’yı tüketmek üzere sınırlarının ötesine müdahale etmeye zorlamak söz konusudur. Nitekim Rusya Federasyonu, zaten 150 milyonluk nüfusuyla yararlanamadığı devasa bir coğrafyaya sahiptir.

Mayıs 2019’da ABD askeri-sınai kompleksinin düşünce kuruluşu RAND Corporation, konuyla ilgili altı seçenek sıralamıştı [2]:
– 1. Ukrayna’nın silahlandırılması;
– 2. Suriye’deki cihatçılara verilen desteğin arttırılması;
– 3. Belarus’ta rejim değişikliğinin teşvik edilmesi;
– 4. Güney Kafkasya’daki gerilimlerin istismar edilmesi;
– 5. Orta Asya’daki Rus etkisinin azaltılması;
– 6. Transdinyester’deki Rus varlığıyla rekabet edilmesi.

Dışişleri Bakanlığı’nın siyasi işlerden sorumlu müsteşarı Victoria Nuland, Rus hükümetiyle görüşmek üzere 11-13 Ekim 2021 tarihlerinde Moskova’yı ziyaret etti. Hükümet bu vesileyle kendisine konulan Rusya’ya seyahat yasağını istisnai olarak kaldırdı [3]. Gerçekten de Bayan Nuland diğerleri gibi bir memur değildir. Başkan Donald Trump’ın Jacksoncu yönetimi dışında, Cumhuriyetçi veya Demokrat olsun tüm yönetimlerde görev alan ABD derin devletinin hizmetindedir. 2001 yılında, Fransa Cumhurbaşkanı Jacques Chirac ve Almanya Şansölyesi Gerhard Schröder’in muhalefetine rağmen Müttefiklerin Afganistan’da savaşmaları için elinden geleni yapan oydu. Lübnan’a karşı 2006 savaşının sonunda İsrail’i kurtaran ve onu askeri hezimetin aşağılanmasından kurtarmak için tek taraflı bir ateşkesi örgütleyen oydu. Ve 2014’te Ukrayna Devlet Başkanı Viktor Yanukoviç’i devirmek ve onun yerine özellikle Nazileri geçirmek için Maïdan’daki renkli devrimi örgütleyen yine oydu. O dönem Avrupalıları nasıl küçümsediğine, Brüksel’de rahatsızlığa ve Moskova’dan yaptırımlara yol açtığına tanık olduk.

Bayan Nuland, ünlü bir neokon aileye mensuptur. Kocası, George W. Bush’un (oğul) Beyaz Saray’a ulaşması için fon toplayan ve 11 Eylül saldırılarının « yeni bir Pearl Harbour » yaratması dileğinde bulunan, Yeni Amerikan Yüzyılı Projesi’nin (Project for a New American Century - PNAC) kurucularından Robert Kagan’dan başkası değildir. Kayınbiraderi Frederick Kagan, Amerikan Girişim Enstitüsü’nün (American Enterprise İnstitute) öncülerinden biridir. ABD’nin Afganistan ve Irak’ı işgal politikasına ilham kaynağı olmuştur. Baldızı Kimberly Kagan, Savaş Araştırmaları Enstitüsü’nün (İnstitute for the Study of War) başkanıdır. « Genişletilmiş Orta Doğu »nun tüm savaşlarında, özellikle Irak’taki gerilimler (the surge) politikasında öncü bir rol oynadı.

Victoria Nuland, Temmuz 2020’de Foreign Affairs’te « Putin’i kıstırmak » [4] adlı kışkırtıcı makalesinde Rusya ile nasıl başa çıktığını açıklamıştı. Neokon yazar o zamanlar eski Demokrat Dışişleri Bakanı Madeleine Albright için çalışıyor ve bir sonraki başkanın Moskova hakkında ne yapması gerektiğini ortaya koyuyordu. Harabeye dönmüş bir Rusya ve kuşatılmış bir Putin sunumunda bulunduktan sonra, yeni bir START Antlaşmasını müzakere etmeyi, Rusların interneti kullanım tarzına karşı savaşmayı, Ukrayna’nın AB’ye üyeliğini (daha sonra da NATO’ya) ve Suriye’deki silahlı muhalefeti desteklemeyi öneriyordu. « Batı demokrasileri » ile siyasi uyumu karşılığında bu zavallı ülkeyi modernize etmek için ABD’nin Rusya’ya yatırım yapmasını tasarlıyordu. Yaptığı tespite hiçbir şekilde katılmayan Kremlin, Amerikan başkanının televizyonda Rus mevkidaşına hakaret etmesinin ardından Biden-Putin zirvesinin Cenevre’de yapılmasını kabul ettiği gibi ona da kapılarını açtı.

Bu kapalı kapılar ardındaki toplantılardan dışarıya hiçbir şey sızmadı. Ama Bayan Nuland’ın Rusya’yı bir kez daha tehdit etmiş olması kuvvetle muhtemeldir, çünkü bunu yirmi yıldır aralıksız olarak yapıyor. Her halükarda, Rusya Dışişleri Bakanı Sergey Lavrov, onun Ukrayna krizini çözmek için Minsk anlaşmasının uygulanmasını desteklemeye hazır olmadığını belirtti.

Victoria Nuland, Moskova gezisi biter bitmez yeni Necip Mikati hükümetiyle görüşmek üzere Beyrut’a, ardından da alarm zilleri çalmak için Londra’ya gitti. Burada Moskova’nın Ukrayna sınırına asker yığdığını ve ülkeyi işgal etmeye hazırlandığını duyurdu.

Üç hafta sonra, CİA Başkanı William Burns, Victoria Nuland’ın paramparça ettiğini tamir etmek için Moskova’ya koştu. Uzlaştırıcı olmaya çalıştı ve Devlet Başkanı Putin tarafından kabul edildi.

Ancak Washington, bu çelişkili tavrına son verdi. (1) Ukrayna’yı silahlandırdıktan, (2) Suriye’deki cihatçıları destekledikten, (3) Belarus’ta rejim değişikliği girişiminde bulunduktan [5], (4) Azerbaycan’ın Ermenistan’a saldırmasıyla Güney Kafkasya’da gerilimi istismar ettikten [6] sonra, (5) Moskova’nın Kazakistan’daki etkisini azaltmaya çalışmakta ve yakında (6) Transdinyester’de Rusya ile rekabet etmesi beklenmektedir. Kısacası, RAND Corporation’nin planını izlemektedir.

Kazakistan

Orta Asya kültüründe şef, bir tür Kubilay Han ve ailesi gibi ayrıcalıklıdır. Kazakistan sadece birkaç yıldır bir millettir ve bunu farklı kabileleri bir araya getirmeyi başaran Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’e borçludur. Halefi Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev ülkeyi demokratikleştirdi, ancak davranışları hala Türk-Moğol kültürünün etkisindedir.

2 Ocak 2022’de gaz fiyatlarındaki yüzde 13’lük artışa karşı yapılan protestolar isyana dönüştü. Birbiriyle eşgüdüm içerisinde olan gruplar, kamu binalarına ve çoğunlukla yerellere ait dükkanlara saldırdı. Keskin nişancılar çatılardan hem protestoculara hem de polise ateş açtı. Askeri cephanelikler saldırıya uğradı ve ganimet saldırgan gruplara dağıtıldı. Tanık olduğumuz bu olaylar ülke genelinde yeniden üretildi. İslamcıların tutuklu bulunduğu Taldikorgan cezaevine de saldırı düzenlendi.

Operasyon, daha önce Suriye’de savaşmış cihatçılar ve CİA’in eski Afgan işbirlikçileri tarafından yürütülüyor. Liderlik ettikleri gruplar Kazak İslamcılarından oluşuyor.

Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev protestoların meşru olduğunu kabul etti ve terör saldırılarını bastırdı. Sıkıyönetim ilan etti ve iki kez başbakan ve başkanlık yönetiminin başı olan eski bankacı Güvenlik Konseyi Başkanı Kerim Masimov’u tutukladı. Halen vatana ihanetle suçlanıyor. Ardından Tokayev halefini belirledi ve Güvenlik Konseyi’ni topladı.

Yönetiminden gelen raporlar, hem yabancı cihatçılar, hem de isyancılar ve Kazak İslamcıları da dahil olmak üzere isyancıların sayısını yaklaşık 20.000 olarak gösteriyor. Ülke, Kushner’in normalleşme planından çok önce, uzun yıllar İsrail ile yakın ilişkiler içerisindeydi. Eski devlet başkanı Nazarbayev, Sovyet döneminde din karşıtı tutumlar içerisinde olsa da, daha sonra tavrını değiştirip Mekke’ye hac ziyareti yaptı. Kiliselere tescil olma koşuluyla izin verildi. Her yıl Vatikan’ın Assisi’de düzenlediğine benzer dinler arası bir zirve düzenleniyor.

Kazakistan, yasaklanmış olan siyasi İslam ile her türlü bağlantıyı ayırıyor. Ancak Müslüman Kardeşler Cemaati ve Hizb-ul Tahrir (Kurtuluş Partisi), İngiliz Mİ6’nın yardımıyla Orta Asya genelinde gelişmiştir. Şanghay İşbirliği Örgütü bu ayrılıkçılığa karşı savaşmak üzere kuruldu.

Güvenlik Konseyi, ülkenin kurbanı olduğu komployla ilgili olarak elinde bulunan tüm unsurları Kremlin’e iletti. Cihatçılarla savaşmak için Kolektif Güvenlik Antlaşması Örgütü’nden (KGAÖ) yardım talebinde bulundu. Devlet Başkanı Tokayev, bunun üzerine hemen güvenlik güçlerine uyarı yapmadan ateş etmeleri ve buldukları cihatçıları öldürmelerini emri verdi [7].

KGAÖ çağrıya kısa sürede yanıt verdi ve Rusya Federasyonu paraşütçülerinin başkomutanı General Andrey Serdyukov komutasında Ermeni, Belarus, Rus ve Taciklerden oluşan 2.500 askeri görevlendirdi. Çin Halk Cumhuriyeti, ihtiyaç olması durumda yardıma gelmeye hazır olduğunu duyurdu.

Türkiye, Devlet Başkanı Tokayev’e destek vererek İslamcı komploda yer almadığını gösterdi. Afganistan da aynısını yaptı, bu daha az şaşırtıcıdır çünkü bir yanda Talibanlar Diyubendi’dir, diğer yanda ise cihatçı saldırıya katılan Afganlar, CİA’in ülkeden kaçan eski işbirlikçileridir [8].

Kısa süre sonra, Victoria Nuland’ın eski yöneticisi olduğu National Endowment for Democracy’nin [9], Joe Biden’ın Beyaz Saray’a gelişinden bu yana « demokrasiyi yaymak » için Kazakistan’da milyonlarca dolar dağıttığını öğrendik.

Geçmişte, eski Enerji Bakanı oligark Muhtar Ablyazov, Devlet Başkanı Nazarbayev’in damadı Rahat Aliyev ile daha önce (tanınmayan) bir muhalefet partisi olan Kazakistan Demokratik Tercih’ini (QDT) kurmuştu. Birlikte, George Soros’un yardımıyla Nazarbayev’i devirmeye çalıştılar. Aliyev, 2015 yılında Avusturya’da hapishanede öldü; Ablyazov ise önce İngiltere’ye, ardından da Fransa’ya sürgüne gitti. Rusya’da cinayet işlediği suçuyla Avrupa Birliği’nde birkaç kez tutuklandı, ancak hiçbir zaman iade edilmedi. Fransa’da siyasi sığınma hakkı aldı ve bir yıldan fazla bir süredir Paris’te ikamet ediyor. İsyanın ilk gününden itibaren, rejimin, yani sadece Devlet Başkanı Kasım Cömert Tokayev’in değil, aynı zamanda artık resmen emekli ama hala çok etkili olan eski devlet başkanı Nursultan Nazarbayev’in devrilmesi çağrısında bulundu.

Bazı doğrulanmayan kaynaklara göre Muhtar Ablyazov, gizli servisin eski müdür yardımcısı olan devlet başkanı Nazarbayev’in yeğeni Samet Abiş ile bağlantılıdır. Abiş’in 7 Ocak’ta vatana ihanetten tutuklandığı bildirildi. Almatı’da devasa bir cami inşa ettiren babası gibi bir siyasal İslam militanı olarak biliniyor.

Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev başkente geri döndü. Sağlığı izin verirse, özellikle kızı Dariga Nazarbayeva’nın yardımıyla işi tekrar ele alması söz konusu olabilir.

Transdinyester

RAND’ın planına göre Kazakistan’dan sonra sıra Transdinyester’e gelecektir.

Amerika Birleşik Devletleri, SSCB’nin dağılması sırasında referandumla Moldova’dan ayrılan bu diplomatik olarak tanınmamış devlete ekonomik abluka uygulamak için Avrupa Birliği’ni harekete geçirdi. Stefano Sannino (AGİT’in Sırbistan’daki eski temsilcisi) liderliğindeki Avrupa Birliği Moldova ve Ukrayna Sınır Yardım Misyonu’nun (European Border Assistance Mission to Moldova and Ukraine - EUBAM’ın yetkilileri, 1 Ocak 2022’den itibaren bu ülkeye yönelik ablukayı sürdürmek üzere Moldova ve Ukrayna (AB üyesi olmayan) gümrüklerini denetlemektedir. Rusya, buradaki eski Sovyet uzay üssünü geliştirmek ve kendisiyle sınırı olmayan bu yerleşim bölgesinin 500.000 sakinini beslemek için bir hava ikmali oluşturmak zorunda kalacaktır.

Avrupa Birliği vatandaşları bunu unutmuş olabilir ama 1992’de Birleşik Devletler Transdinyester’i (Romanya hapishanelerinden devşirilmiş bir ordu kullanarak bugünkü Tansdinyester Moldova Cumhuriyetini) askeri olarak ezmeye teşebbüs etti, ancak başarısız oldu. Sovyetler ve özellikle de Sovyet kadınları, CİA projesini başarısızlığa uğrattı [10].

Bu arada belirtmek gerekir ki, Transdinyester halkı Rusça konuşsa da, üç köy Fransızca konuşmayı sürdürüyor. Buralarda Rus seferi sırasında evlenip oraya yerleşen Napolyon’un geçimsiz askerlerinin torunları yaşıyor.

Sonuç olarak Washington’un, Moskova’nın barışı güvence altına almak için anlaşma önerisine verdiği yanıt, resmi olarak doğuya doğru ilerlemesini durdurması olsa da, gayri resmi olarak hâlâ zarar verme yeteneğine sahip olduğu söylenebilir.