İsrail’de yükselen değişim

Bundan beş yıl kadar önce Başkan Obama, her türlü bölgesel barış siyasetini desteklemek için önce gelen İsrailli emekli askeri şahsiyetlerin bir araya gelişini teşvik etti. Bu, « Commanders for İsrael’s Security »’nin kuruluşuyla sonuçlandı [1]. Aynı zamanda, İsrailli Arap partilerinin ittifakını da destekliyordu. « İki devletli çözüm » konusunda ilerleme kaydedilmesi hedefleniyordu.

Bu strateji 2015’teki genel seçimlerde, Binyamin Netanyahu karşısında başarısız oldu. Ücretsiz dağıtılan ve ABD’li gazinocu Sheldon Adelson’un sahibi bulunduğu İsraël Hayom gazetesi tarafından desteklenen Likud lideri, İsrail’in her an yok edilebileceğini ileri süren bir kampanya yürütüyordu. Sonuç olacak Knesset’te bir koalisyon çoğunluğu elde etmeyi başardı.

Başbakan Binyamin Netanyahu, bunu izleyen dört yıl boyunca, Hamas, Hizbullah, İran kaynaklı tehlikeler karşısında çarpıcı açıklamalarını çoğaltırken, her türlü çatışmayı önlemek için elinden geleni yapıyordu. Böylece seçmenler bu tehdidin gerçekliğini sorgulamaya başladılar.

Hamas ile varılan ateşkesin maddelerini kabul etmeyen Savunma Bakanı Avigdor Lieberman’ın istifası, Nisan 2019’da seçimlere gidilmesine yol açtı. Eski Genelkurmay Başkanı Benny Gantz, iki laik şahsiyet ve başka iki genelkurmay başkanıyla birlikte bir parti kurdu. Filistinlilerle müzakere etmek istediğini ifade ederken, İsrail’in kazanımlarından vazgeçmek niyetinde olmadığını; demokrasiyi güçlendirmek istediğini ama ülkenin Yahudi kimliğini yıpratmak istemediğini belirtmekteydi. Bu çelişkili tavır seçimi kazanmasına engel olur.

Ancak Binyamin Netanyahu buna karşın yeni bir hükümet kurmayı başaramaz. Avigdor Lieberman, ansızın dinci partilerle ittifakını muhafaza etmek için Başbakan’ın içerisinde bulunduğu hukuki çelişkiyi teşhir eder. Yeşiva öğrencilerinin askerlik görevinden muaf tutulmasına ilişkin olarak başlayan tartışma, Şabbat günü yasaklanan etkinliklerin de yer aldığı bir dizi başka konu hakkında da sürer. Bunun üzerine Eylül 2019 için yeni seçim kararı alınır. Eski Başbakan Ehud Barak « apartheid ile mücadele » için siyasete geri döner. 2015’teki birleşik Arap listesi yeniden oluşturulur, komünistlerden İslamcılara tüm Arap partilerini içermektedir.

Yaz tatili dolayısıyla seçim kampanyası gerçekte ancak iki hafta sürmektedir. Lieberman devletin laik olması gerektiği temasını dayatmayı başarırken, Netanyahu kendisiyle ilgili bir referandum yapılması çağrısında bulundu. Diplomatik ve askeri sorunlara çok az değinilmektedir. Başbakan birden Batı Şeria’nın bazı bölgelerinin ilhak etme niyetini duyurdu, ardından ABD ile olası bir askeri ittifak anlaşmasından söz etti. Bu kez, İsrailli Arapların Benny Gantz saflarında hükümete muhtemel girişleri karşısında yardım çağrılarını yineledi. Gantz sonuç olarak seçimleri kaybetti.

Netanyahu ailesinin bulaştığı adli dosyalar hakkında uzun yorumlar yapılsa da bunlar seçimler üzerinde etkili olmamıştır.

İlk sonuçlara göre, partilerden biri seçim kampanyasındaki taahhütlerine ihanet etmedikçe, hiçbir koalisyon çoğunluğu mümkün görünmemektedir.

Bu konu hiçbir zaman açık bir şekilde ele alınmasa da, Binyamin Netanyahu’nun yenilgisinin İngiliz sömürgeciliğinden miras kalan, İsrail topraklarının genişletilmesi politikası için ölüm çanlarının çalınması anlamına geldiği anlaşılıyor. İsrail, 1967’den beri yürüttüğü toprakları ilhakını yeniden sorgulamaksızın, « normal » bir politika uygulayamayacağı muhakkaktır.