Ruslar ve Avrupalılar, 4++ nesil savaş uçağı tekelini ABD’nin elinden geri alıyor

F-16’nın ilk kez uçuşundan 45 yıl sonra, Lockheed Martin Corporation, Teksas’taki Fort Worth Fabrikasındaki seri imalat hattını dağıtmayı düşünüyor. Bunun nedeni 4++ yeni nesil savaş uçağı siparişinin azlığı ve 5nci nesil F-35 uçaklarının üretimine yoğunlaşma isteğidir. Geçen yıl 11 adet F-16 üretmiş olmalarına karşın, 1987’de her gün bir tane ürettikleri uçaktan bu yıl sadece 8 adet üretilmesi öngörülmektedir. Alınan bu karar, F-16’nın eski versiyonlarını kullanan ülkeler için yedek parça sıkıntısı açısından sorun yaratabilecektir.

Ancak daha sonra Hava Kuvvetlerinde mevcut 900’den fazla F-16 C/D’nin bir bölümünün yerini almak ve aynı zamanda halen F-16 A/B uçaklarıyla faaliyet yürüten ABD Ulusal Muhafızları hizmetine girmek üzere sadece yaklaşık 600 adet F-35 A/B/C Pentagon’un emrine girecektir. F-35 uçağının geliştirilmesi programında yaşanan gecikme, büyük oranda Lockheed Martin’in hemen hemen aynı alt donanımlarıyla birlikte üç farklı uçağı (normal pistlere inen F-35A, uçak gemileri üzerinde kısa mesafeli kalkış ve iniş kabiliyetli F-35B ve helikopter gemileri üzerinde dikey kalkış ve iniş kabiliyetli F-35C) üretme kaygısından kaynaklanıyor.

Danimarka, Hollanda, İsrail, Norveç, Tayvan ve Bahreyn, halen bu uçakları satın alamadıkları için ancak 2020-2022 yıllarından sonra sipariş ettikleri tüm F-35 uçaklarını teslim alabilecekler. Ardından muhtemelen eski F-16 A/B uçaklarına sahip olan bu devletler, ikinci el F-16’ları yeni uçak fiyatına satın almaya alışkın olan Romanya, Bulgaristan, Hırvatistan ve Baltık ülkelerine satabilecekler. Belçika, Ürdün ve Portekiz de yeni uçak alamayacak, uçuş ömürlerini tamamlayıncaya kadar ellerindeki F-16 A/B’leri kullanmak zorunda kalacaklardır. Buna karşın Tayland, Endonezya, Venezüella daha şimdiden ellerindeki F-16 A/B’lerin yeni Rus Su-30 ve Su-35 uçaklarıyla değiştirmeye yönelmektedirler.

Aynı ikilem, ABD Deniz Kuvvetlerindeki bütün F-18’lerin, uçak gemilerinde F-35B ve deniz piyadelerinin helikopter gemilerinde F-35C’ler ile değiştirilmesi seçeneğiyle birlikte, F-18 Hornet E/F, EA-18G Growler 4++ nesil savaş uçağı seri imalat hattının korunması anlamında Boeing için de ortaya çıkmaktadır. Elinde 1982 yılından kalma 73 adet CF-18 A/B bulunan Kanada, bu uçakları 2025 yılına kadar kullanmayı tercih ederek yeni uçak almayı reddetti. İspanya elindeki eski F-18 A/B’leri 34 adet Eurofighter ile değiştirdi. Boeing, Kuveyt ile 24 adet F-18 E/F alımı için sözleşme imzalamayı umuyordu ama bu ülke de tercihini 28 Eurofighter uçağı almak yönünde kullandı.

Bu arada, 4++ nesil savaş uçağı Rafale’ın üretiminin durdurulması sorunun ortaya çıktığı uzun dönem sonrasında, Fransız Dassault şirketi üretim hattını çalıştırmaya yetecek kadar sözleşme yapmış görünüyor (Mısır ve Katar için 24’er adet ve Hindistan için henüz kesinleşmemiş 36 adet Rafale uçağı). Öte yandan 4++ nesil savaş uçağı piyasasında, düşük maliyet ve ileri teknoloji kalitesiyle mevcut durumdan en çok Rusya yararlanıyor. Suriye’de altı ay süren hava harekatı amacına ulaştı ve Rusya uçaklarının tanıtımını yapmayı iyi başardı. Rusya silah ihraç eden ülkeler arasında, geçen yıl 15,5 milyar dolarlık hacimle pazardaki %27’payıyla dünyada ikinci sırada.

Singapur’daki Air Show (16-21 Şubat 2016) silah fuarında, Cezayir Rusya ile ilk bölümde 12 adet yeni Su-34 savaş uçağı (Su-32’leri ihracata dönük versiyonu) için sözleşme imzaladı. Cezayir, toplamda 40 adet Su-34 ve 14 adet Su-35 savaş uçağına sahip olmayı hedefliyor. 2017 yılına kadar Cezayir bunların dışında Rusya’dan 14 adet Su-30MKI çok amaçlı savaş uçağı ve Venezüella da 12 adet Su-30MK2 alacak. Mısır’a gelince, Hindistan’dan Vikramaditya (eski Amiral Gorşkov) uçak gemisi için üretilmiş MİG-29’ları teslim aldığına sevindi ve Rusya ile Mısır Hava Kuvvetlerinin elindeki son MİG-21/F-7’lerin yerini almak üzere, bir deniz taarruz grubunda görev yapma yeteneği olan 46 MİG-29 (muhtemelen MİG-29K / KUB varyantı) uçağının alımı için pazarlıklar yapmaya başladı.

ABD’nin karşı çıkmasına rağmen, İran 36 adet yeni Su-30 SM uçağı satın alırken, Çin 24 adet Su-35 ve Endonezya ise 10 adet Su-35 savaş uçağını teslim aldı. Halen 18 adet Su-30MKM savaş uçağını kullanan Malezya, elindeki 12 adet eski MİG-29 N uçaklarının yerine Su-34 ve Su-35’ler satın almayı düşünüyor.