بهای واپس نشینی برای ایالات متحده در جهان

از تاریخ ترک دشمنی در روز عید قربان (10 یا 12 سپتامبر 2016) بین فضای بی قید و خیال جوامع غربی و وخامت وضعیت عمومی جامعۀ روسی و چینی شکافی به وجود آمد که کمتر در رسانه ها منعکس شد.

در مسکو، تلویزیون برنامه هائی دربارۀ پناهگاه های ضد اتمی و بازی های گروهی «عبور مبارزان از موانع» پخش کرد. در حالی که در واشنگتن پارانویاک روسها را به تمسخر می گرفتند که گوئی در توهم جنگ سوم جهانی دست و پا می زنند.

با وجود این، دو ابر قدرت پیغامهائی برای که یکدیگر فرستادند که با شنیدن آن مو به تن آدم سیخ می شود. پس از تهدیدهای ایالات متحدۀ آمریکا برای حمله به سوریه، مسکو توافقات مربوط به محدودیت ذخیرۀ پلوتونیوم را شکست و سامانۀ پرتاب بمب هسته ای اش را با پرتاب سه موشک قارۀ پیما تنظیم کرد. سخنگوی ارتش روسیه به همقطاران آمریکائی خود هشدار داد و اعلام کرد که جنگ افزارهای روسیه می توانند هر گونه هواپیما، هر چند که رادار گریز باشند و موشکهای کروز را رهگیری و نابود کنند. فرماندۀ مرکز فرماندهی ارتش نیروی زمینی ایالات متحدۀ آمریکا نیز با افتخار پاسخ گفت که در صورت جنگ مستقیم، نیروی هوائی و دریائی دو ارتش فوراً خنصی خواهند شد و واشنگتن در زمین پیروز خواهد شد. سخنرانی جنگی او موجب شگفتی روسها نشد، ولی اعضای کنگره را به دستپاچگی انداخت تا جائی که 22 نفر از آنان به رئیس جمهور اوباما نامه ای فرستادند و از او درخواست کردند که برای جنگ هسته ای پیشقدم نشود. مسکو به دیپلماتهایش در کشورهای ناتو دستور داد که خانواده هایشان را به کشور منتقل کنند و خودشان نیز برای بازگشت به روسیه آماده باشند.

در گذشته های دور رومیها اصطلاحی داشتند و می گفتند (Si vis pacem, para bellum) «اگر خواهان صلح هستی، برای جنگ آماده شو!». نظریه این است که وقتی در مناسبات بین المللی اختلافی روی می دهد، پیروزی، بی آن که جنگی بر پا شود، از آن کسی خواهد بود .که ظاهراً با جنگ افزارهایش می تواند برنده شود.

در نتیجه، مردم روسیه خودشان را برای جنگ آماده می کنند (برای مثال، در این هفته 40 میلیون از اهالی روسیه در تمرین تخلیۀ ساختمانها در مقابله با آتش سوزی شرکت کردند، در حالی که غربیها با بی خیالی سرگرم خرید در مراکز تجاری بودند.

می توانیم امیدوار باشیم که خرد پیروز شود و از وقوع جنگ جهانی جلوگیری شود. در هر صورت، رجز خوانی های نشان می دهد که ماجرای سوریه طی 5 سال گذشته کدام بوده و به سخن دیگر آنی نبوده که ما فکر می کردیم. اگر در آغاز، وزارت امور خارجۀ ایالات متحدۀ آمریکا بر آن بود تا طرح «بهار عرب» خود را پیاده کند، یعنی سرنگونی یگانه رژیم لائیک منطقه و به قدرت رساندن برادران مسلمان بجای آن، روسیه و چین خیلی زود پی بردند که جهان دیگر نمی تواند زیر فرمان یگانه قدرت ایالات متحدۀ آمریکا اداره شود و این کشور برای مرگ و زندگی مردمان جهان تصمیم بگیرد.

با مسدود کردن جادۀ ابریشم تاریخی در سوریه و سپس بستن جادۀ ابریشم نوین در اوکراین، واشنگتن از گسترش روسیه و چین جلوگیری کرد. و به همین علت نیز بود که موجب اتحاد هر چه بیشتر این دو کشور شد. مقاومت پیشبینی ناپذیر مردم سوریه ایالات متحدۀ آمریکا را وادار کرد تا روی قدرت جهانی خود شرط بندی کند. جهانی که در سال 1991 با « توفان صحرا» به جهان تک قطبی تبدیل شده، هم اکنون در چرخشی تاریخی به سوی جهان دو قطبی و به ملازمت آن شاید به سوی جهان چند قطبی حرکت می کند.

در سال 1990-91 ، تغییر نظم جهان بی آن که جنگی به وقوع بپیوندد ممکن شد (تصرف عراق نه علت بلکه نتیجۀ آن بود)، ولی به بهای فروپاشی درونی اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی. سطح زندگی در شوروی سابق به شکل عظیمی کاهش یافت، در سطح اجتماعی نیز سازماندهی گذشته عمیقاً از بین رفت، ثروت ملی به بهانۀ خصوصی سازی غارت شد، و شاخص های امید به زندگی تا 20 سال کاهش یافت. ابتدا فکر می کردیم که این شکست نتیجۀ رژیم شوری است، ولی امروز می دانیم که سقوط اتحاد جماهیر سوسیالیستی شوروی و تخریب اقتصاد این کشور با مداخلات سازمان سیا ممکن شده است.

در نتیجه، ناممکن است که تعادل جهان بدون برخورد عمومی تحقق یابد. و برای اجتناب از جنگ جهانی، گفتگوی بین جان کری و سرگئی لاوروف از جنگ در حلب به آتش بس عمومی در سراسر سوریه و یمن انجامید. به همین علت، 8 ساعت در حلب و 72 ساعت در یمن آتش بس اعلام کردند.

مسئله این است که ایالات متحدۀ آمریکا نمی تواند از نخستین جایگاه بی حریفی که در جهان بدست آورده بود و خیلی بد نیز از آن استفاده کرد، بی آنکه خود این کشور و یا هم پیمانانش بهای آن را بپردازند، به مرتبۀ برابر با روسیه واپس بنشیند.

به شکل شگفت آوری 5 کشور عربی، ترکیه و ایران که توسط جان کری و لاوروف روط شنبه به لوزان دعوت شده بودند، از این ملاقات ابراز رضایت کردند. گرچه این ملاقات به آیندۀ خود آنان مربوط می شد. گوئی هیچ یک نمی دانستند که برخی از سرها باید بیافتد، همان گونه که رهبران عضو پیمان ورشو از بین رفتند. در وضعیت کنونی، ممکن است از کشتار بخشی از جامعۀ بشری جلوگیری به عمل آید، ولی ابعاد واپس نشینی ایالات متحده به این امر بستگی خواهد داشت که تا چه اندازه حاضر به قربانی کردن هم پیمانانش خواهد بود.