Asya Oyunları: Putin 2 – Obama 0

Bir zamanlar Avusturalya’da ceza yeri sömürgesi olan Brisbane’a gönderilir gibi Obama tarafından Pekin’e gönderilen Vladimir Putin erken bir zamanda G20 Zirvesinden ayrılmak zorunda kaldı: Kamuoyuna sunulan medyatik imaj bu şekildeydi. Oysa bu imaj, olup biten gelişmelerin tam aksini yansıtıyor. Başkan Obama, Pekin’de yapılan Asya-Pasifik İşbirliği Teşkilatı (APEC) zirvesinde, Çin yönetimi ile 2030 yılına kadar geçerli, gaz emisyon hacminin azaltılmasını öngören “tarihi” olduğu kadar içeriği de muğlak bir anlaşma imzaladı. Başkan Putin ise Çin ile stratejik öneme haiz 17 operasyonel anlaşma yaptı. Bu anlaşmalarla, her şeyden önce, Batı Siberya’dan Kuzey-Batı Çin’e kadar uzanan enerji kulvarı üzerinden, 30 yıllık bir süre ile 30 ila 40 milyar metreküp doğalgaz arzı söz konusu. Bu anlaşma şartlarının yürürlüğe girmesi halinde Çin yönetimi Rusya doğalgazı en büyük ithalatçısı olur.

Rusya’nın Avrupa’da yer alan Arkhangelsk bölgesi ve Rusya Uzakdoğu’su ortak enerji projeleriyle ilgili anlaşmalar imzalandı. Rusya’nın en büyük enerji firmaları Gazprom, Rosneft ve Lukoil hisselerini Hong Kong Borsasında kote etme hazırlıklarını yapıyorlar; ancak ABD dolarıyla değil de, Asya paralarıyla: Çin yuanı, Hong Kong doları ve Singapour doları cinsinde. Asya piyasalarının dolardan arındırılma süreci ABD’de çok ciddi kaygılara neden oldu; Rusya Merkez Bankası ile Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası arasında anlaşma olmasıyla birlikte yeni bir aşama kaydedildi. Ayrıca, Çin ihracat–ithalat faaliyetlerini finanse eden Exim Bank (The Export-Import Bank of China), Avrupa Birliği ve ABD’nin uyguladığı yaptırımlarından etkilenen Vnesheconombank, Vtb ve Rosselkhozbank Rusya bankacılık kuruluşlarına yatırım yaptı.

Rusya ve Çin yönetimleri arasında yapılan diğer bir anlaşma; Amerikan Küresel Konumlama Sistemine (Global Positioning System-GPS) alternatif olabilecek şekilde, Rusya Glonass ve Çin Beidou Navigasyon Uydu Sistemlerinin dünya çapında geliştirilmesine yönelik ileri teknoloji parklarının kurulması projesi: Bu anlaşma çerçevesinde Glonass konumlama sistemi muhtelif yer istasyonları Çin topraklarında kurulacak.

Rusya Genelkurmay Başkanı Valery Gerasimov her iki ülke yönetimleri “çok sayıda askeri işbirliği projeleri” konusunda anlaşmaya vardıklarını açıklamıştı. Bu projelerden birisi, ABD Başkanı Obama’nın Pekin’de olduğu sırada, Güney Çin sahasında kalan Zhuhai Havacılık Fuarında sergilenen, üzerinde Rus malı bir motor bulunan, ABD F-35 uçağına benzer, Çin yapımı J-31 bombardıman uçağı projesi.

Çin Halk Cumhuriyeti Başkanı Xi Jinping, Mart 2013’te göreve geldiğinden bu yana, Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin ile 6.kez görüşmesi sırasında, Rusya ile Çin arasındaki ilişkilerin “geri dönülemez eğilimi olan ilişkiler” oldukları şeklinde açıklama yaptı. Bu eğilime kanıt olarak, her iki ülke devlet başkanı, Rusya ve Çin’in 2015’te İkinci Dünya Savaşında zafer kazanmanın 70.yıl dönümünü kutlayacaklarını açıkladılar. 2018 yılına kadar % 2,1 artış hedefini açıklayan, henüz somut bir sonuca varmayan G20 Zirvesine ev sahipliği yapan Brisbane/Avusturalya’ya benzer bir iklim (GSYH’sında yılda % 8 artış kaydeden Çin ile artış hızı oranı neredeyse durma aşamasına gelen İtalya arasında istatistiksel ortalama). Brisbane’de yapılan G20 Zirvesine sıtasında meydana gelen en önemli olay BRICS ülkeleri (Brezilya, Rusya, Hindistan, Çin, Güney Afrika) devlet başkanları/liderleri toplantısı oldu. Bu ülkelerin satın alma gücü paritesine göre toplam GSYH oranı G7 ülkeleri oranından daha yüksektir. Bu ülkeler küresel gelirin ve dünya ticaretinin brüt oranda % 20’sini gerçekleştiriyorlar. BRICS ülkelerinin yurt içi ticaret hacmi beş yılda 300 milyar dolara yükselerek, iki katına çıkmıştır.

Brisbane’de yapılan G20 Zirvesine katılan beş ülke liderleri, faaliyet alanı BRICS ülkeleri arasında olacak şekilde 100 milyar dolar sermaye (41 milyar doları Çin’in ödediği) ile bir Kalkınma Bankasının ve daha sonraki aşamalarda üye ülkelerin likidite ihtiyacının karşılanması amacıyla 100 milyar dolar sermayeyle Rezerv Fonu kurulmasını teyit etiler. ABD Başkanı Obama’nın Brisbane’de ilan ettiği “ABD’nin Asya’da/Pasifiklerde liderliği” değişmekte olan dünya koşullarını dikkate alması gerekiyor.