BRİCS’in ikinci altın on yılının anahtar hedefi yeni bir ufuk açmak

Çin ve Hindistan’ı karşı karşıya getiren Doklam sınırına ilişkin anlaşmazlık, birkaç ay sonra barışçıl bir şekilde çözüldü. Her iki taraf da BRİCS’in kurucu üyesidirler ve her ikisi de diğer yükselen ekonomilerle birliklerini korumayı ummaktadır. Devlet Başkanı Xi Jingping’in dediği gibi: « BRİCS’in işbirliği, eskimiş siyasi ve askeri ittifak şemalarını aşan ve ittifakların yerine ortaklıkları tercih eden bir yeniliktir ». Ayrıca, BRİCS ülkelerinin her biri, boş yere kürek çekmektense « kazan-kazan » ittifaklar arayışında, aralarındaki ideolojik ve siyasi sistem farklılıklarını karşılıklı olarak aşmayı denemektedir.

O dönem BRİCS mekanizmasının kuruluşuna damgasını vuran ilk BRİCS Dışişleri Bakanları toplantısı Eylül 2006’da gerçekleşmiştir. On yıl sonra BRİCS, gelişmekte olan ülkelerin ve yükselen ekonomilerin belli başlılarından bazılarının en önemli temsilcisi olan bir ekonomik blok haline gelmişti.

O dönemden beri BRİCS üyesi devletler küresel ekonomi içerisindeki paylarını % 12’den % 23’e yükseltti ve yatırımların oranı % 7’den % 12’ye arttı. Daha da önemlisi, BRİCS ekonomilerinin küresel ekonomik büyümeye katkısı bugün itibariyle % 50’yi aştı.

Donald Trump’ın « Önce Amerika » ekonomisi karşısında, küresel ekonomi çok yanlılığın azalması riski içerisindedir. Eğer gelişmiş ülkeler ve yükselen ekonomiler kendi içlerine kapanmaya ve makro ekonomik politikaların işbirliği alanında gerilemeye devam ederlerse, küresel ekonomik iyileşmenin titreyen alevine üflenilmesi tehlikesi vardır.

Son aylarda, aralarında Uluslararası Para Fonu (IMF)’nin Başkanı Christine Lagarde’ın da yer aldığı birçok ekonomist, mali krizden on yıl sonra küresel ekonominin nihayet yeni bir atılımın işaretlerini gösterdiğini açıkladılar. ABD, Avrupa ve Japonya aralıksız bir büyüme kaydederken, Rusya, Brezilya ve Güney Afrika da yükselişte olan rakamlar elde ettiler. Çin ve Hindistan’a gelince, büyümelerini ortalama düzeyde korumayı başardılar.

Xiamen’deki BRİCS zirvesi, mekanizmasını ikinci altın on yıllık döneminde yürürlüğe sokmak niyetindedir.

İlk olarak BRİCS ülkeleri dikkatli davranarak, hizmet, yatırım ve elektronik ticaret alanında alışverişi teşvik etmek amacıyla yeni önlemleri yürürlüğe soktular. 2015 yılında BRİCS üyelerinin hizmet alanındaki ihracatları, 540 milyar dolar, yani dünya toplamının % 11,3’ü düzeyine ulaştı. BRİCS ülkelerinde orta sınıfın gelişmesiyle birlikte, işbirliği fırsatları sağlık, turizm, eğitim ve aynı zamanda daha birçok sektörde olmak üzere her alanda fazlasıyla mevcut hale gelmiştir.

Üstelik BRİCS ülkeleri yatırımı kolaylaştırmak amacıyla, idari onay sürecini ve çeşitli endüstrilerin açılmasını kolaylaştırmak için alınacak önlemleri de içeren şemalar oluşturulması üzerinde çalıştılar. BRİCS’in elektronik ticaret çalışma grubu, elektronik ticaretle uğraşan küçük ve orta ölçekli işletmelerin gelişimine katkıda bulunmak ve bundan gelecekte çalışma grubunun işbirliğini ve bilgi alışverişini destekleyici bir dinamik güç yaratmak amacıyla Ağustos ayında oluşturuldu.

İkinci olarak BRİCS ülkeleri küresel yönetişimin geliştirilmesine etkin katkıda bulunma arayışı içerisindedirler. BM Güvenlik Konseyi ve IMF gibi uluslararası kurumlar için daha önce öngörülen reformlardan ayrı olarak, BRİCS ülkeleri terörizmle mücadele, uzay yönetimi, siber güvenlik ve enerji güvenliği alanlarında daha şimdiden işbirliği mekanizmaları oluşturdular. BRİCS ülkeleri, dünyanın en büyük enerji tüketicisi ve ihracatçıları arasında olduklarından, stratejik enerji rezervlerini arttırmak, yenilenebilir enerjileri geliştirmek ve enerji verimliliğini arttırmak için işbirliği mekanizmaları oluşturacaklardır.

Üçüncü olarak BRİCS üyeleri bazı stratejik noktalarla ilgili olarak ulusal ve bölgesel güvenlik sorunlarında işbirliğini arttırmayı hedeflemektedirler. Temmuz ayında gerçekleşen, yüksek temsilcilerin yedinci buluşması sırasında, siyasi düzeyde olduğu kadar güvenlik sorunlarında da, bu alanda daha derin bir işbirliği yapılmasının BRİCS mekanizmasının güçlendirilmesinin anahtarı olacağı yönünde karar alındı. Ortak bildiride Ortadoğu ve Kuzey Afrika’daki siyasi duruma dikkat çekilirken, Afganistan’daki durumla ilgili sorunlar da birçok kez dile getirilmiştir
 [1].

Daha da önemlisi Xiamen zirvesi « BRİCS Plus » kavramını öne sürmek niyetindedir. Bu kavram, nihai olarak uluslararası nüfuzlarını yaymak hedefiyle, çıkarlarını desteklemek ve teminat altına almak için diğer gelişmekte olan ülkelerle ilişkilerin derinleştirilmesini teşvik etmektedir. BRİCS ile Afrika devletlerinin yöneticileri arasındaki müzakereler, 2013 tarihinde Güney Afrika’daki Durban zirvesinde olumlu sonuçlanırken Hindistan, Bengal Körfezine kıyısı olan ülkeleri geçen yıl Goa zirvesine davet etti. Bu yıl, Meksika, Mısır ve Tacikistan gibi ülkeler, BRİCS Plus girişimi sayesinde Xiamen zirvesine katılma imkanı buldular.

Hiç kuşku yok ki BRİCS bünyesindeki işbirliği birçok meydan okumayla karşı karşıyadır. Çin, Rusya ve Hindistan, ülkeleri arasındaki jeopolitik ilişkilerin olumsuz etkilerini daha iyi yönetebilmeli ve oluşturdukları blok için daha güçlü bir ortak kimlik inşasına katkıda bulunmalıdır. BRİCS’ler aynı zamanda gereksiz tartışmalarla zaman kaybetmek yerine, işbirliği vaat eden belgeleri somut eylemlere dönüştürmeye çaba harcamalıdır.

2021 yılında BRİCS’in yeni Kalkınma Bankasının toplam 32 milyar dolar kredi vermesi beklenmektedir. Bankanın Afrika bürosu, geçtiğimiz Ağustos ayında Güney Afrika’daki işlemlerine başlattı.

BRİCS önderliğindeki bu tür uluslararası mekanizmaların, küresel yönetişimde bugün olduğundan çok daha büyük bir tamamlayıcı rol oynaması gerektiği açıktır.

.