Trump: Savaşa karşı ticaret

Trump yönetimini daha iyi anlamak için aşağıdaki makaleleri de okuyunuz:
– « Trump : le 11 Eylül artık yeter! », 24 Ocak 2017.
– « Donald Trump’a karşı savaş propagandası », 7 Şubat 2017.

Kendisine rağmen varlığını sürdürmeye çalışan önceki iktidarı yıkma arayışında olan tutmaya çalışan Başkan Trump’ın, siyasal sınıf ya da üst düzey memurlardan destek alarak yönetimini oluşturması mümkün değildir. Dolayısıyla bu farklı türdeki insanların aynı ekipte yer almasının oluşturacağı risklere rağmen, yeni kişileri, kendisi gibi girişimcileri kullanmayı tercih etti.

Sovyetler Birliğinin dağılmasından beri altın yıllarını yaşayan Püriten ideolojiye göre, devletin siyasetiyle kendi özel işlerini birbirine karıştırmak suçtur: bu nedenle bu iki ayrı dünya arasında kesin bir ayrım getirilmiştir. Aksine geçtiğimiz yüzyıllar boyunca siyaset, ahlakçı bakış açısıyla değil ama etkinliğiyle değerlendiriliyordu. O zamanlar girişimcileri siyasete ortak etmek normal kabul ediliyordu. Kişisel olarak zenginleşmeleri, onu geliştirdikleri zaman değil ancak Ulusa zarar vererek servet edindikleri zaman « yolsuzluk » olarak niteleniyordu.

Başkan Trump, iki büyük güçle ilişkileri konusunda, siyaset alanında Rusya’ya, ticaret alanında ise Çin’e yaklaşıyor. Bunun için, Dışişleri Bakanı sıfatıyla Vladimir Putin’in kişisel dostu Rex Tillerson’a (ExxonMobil’in eski patronu) ve yeni ticaret politikasını önermekle sorumlu yeni danışma organı, 3 Şubat’ta Beyaz Saray’da Başkan Trump tarafından açılışı yapılan Stratejik ve Siyasi Forum (Strategy and Policy Forum) [1] Başkanı sıfatıyla Devlet Başkanı Xi Jinping’in kişisel dostu Stephen Schwarzman’a (Blackstone sermaye yatırım şirketi patronu) güveniyor. Forum çok üst düzeyde 19 girişimciyi bir araya getirmektedir. Daha önceki uygulamaların aksine, bu danışmanlar ne seçim kampanyası sırasında Başkanı destekleyip desteklemediklerine ilişkin bilgi ışığında, ne de yönettikleri şirketlerin büyüklükleri ve etkili olup olmadıkları açısından değil, ama onları yönetme yetenekleri göz önünde bulundurularak seçildiler.

Rex Tillerson

Rex Tillerson, ExxonMobil’in Müdürü olarak, Rus mevkidaşlarıyla bir tür ortaklık biçimi tasarladı. Gazprom, ardından da Rosneft, onlarla başka yerlerde işbirliği yapmasına izin vermesi koşuluyla ABD’ye kendi evlerinde çalışma izni verdi. Böylece, çokuluslu şirket Kara Denizindeki devasa hidrokarbür yatağının keşfine katılırken, Ruslar ExxonMobil’in Meksika Körfezindeki operasyonlarının üçte birine yatırım yaptı [2].

Bu ortak başarı sayesinde Rex Tillerson, Vladimir Putin’in elinden Dostluk Madalyası aldı.

Basın, Tillerson’un Rus Devlet Başkanı ve en yakın adamı İgor Seşin ile geliştirdiği bağlara dikkat çekti.

ExxonMobil’in tepesinde, şirketin kurucusu Rockefeller Ailesiyle çatıştı. Sonuç olarak, düşüncelerini dayatmayı başardı ve Rockefeller’ler şirketi terk üzere hisselerini satmaya başladılar [3].

Rockefeller’lere göre, petrol ve gaz yakında tükenecek olan tüketilebilir kaynaklardır (bu teori 70’li yıllarda Roma Kulübü tarafından halka mal edildi). Bunların kullanımı atmosfere karbon salınımına ve küresel ısınmaya neden olmaktadır (bu teori 2000’li yıllarda GIEC ve Al Gore tarafından halka mal edildi) [4]. Yenilebilir enerji kaynaklarına geçiş yapmanın zamanı gelmiştir. Aksine Rex Tillerson’a göre, hidrokarbürlerin biyolojik kalıntılardan oluşan bir tür kompost olduğuna dair hiçbir kanıt yoktur. Ana kayaçların bulunmadığı bölgelerde ve yine her zamanki gibi büyük derinliklerde durmadan yeni yataklar keşfedilmektedir. Hidrokarbürlerin gelecek yüzyıllarda tükeneceğine ilişkin hiçbir kanıt bulunmamaktadır. İnsanın atmosfere saldığı karbonun, iklim değişikliklerinin nedeni olduğuna ilişkin hiçbir kanıt yoktur. Bu tartışmada her iki taraf da, kesin kanıtlara sahip olmadığı için siyasi karar alıcıları ikna etmek için yoğun bir lobi faaliyetini finanse etmektedir [5].

Oysa her iki taraf da, dış politikada birbiriyle taban tabana zıt konumlardadırlar. Rockefeller’ler ve Tillerson arasındaki mücadele muhtemelen bu yüzden uluslararası siyaset üzerinde etkili olmuştur. 2005 yılında Rockefeller’ler Katar’a –gelirlerini ExxonMobil’den kazanan- Müslüman Kardeşler’i desteklemesini, ardından da 2011 yılında Suriye’ye karşı yürütülen savaşa yatırım yapmasını öğütlemiştir. Emirlik cihatçı grupları desteklemek için savaşta on milyarlarca dolar harcadı. Tillerson ise aksine, emperyal siyaset için gizli savaş daha uygun olsa da, bunun ticaretin gelişmesine katkıda bulunmadığı değerlendirmesinde bulundu. Rockefeller’lerin uğradığı bozgundan beri, Katar giderek savaştan geri çekiliyor ve harcamalarını Dünya Futbol Şampiyonasına ayırıyor.

Ne olursa olsun, CIA tarafından gözlemlenen Cumhurbaşkanlığı seçim kampanyası sırasında Rus müdahalesine tepki olarak alınan yaptırımların kaldırılması dışında, şimdilik Trump yönetimi Rusya’ya yönelik herhangi bir karar almadı.

Stephen Schwarzman

Başkan Trump, « Tek Çin, iki sistem » ilkesine rağmen, Tayvan Cumhurbaşkanının telefon çağrısını kabul ederek Çin Halk Cumhuriyetinde önce büyük şaşkınlık yarattı. Ardından sıcak bir « Yeni Ateş Horoz Yılınız kutlu olsun » ile Xi’den özür diledi.

Eş zamanlı olarak, Transpasifik Anlaşmasını iptal ederek ona muhteşem bir armağan sundu. Henüz imzalanmamış olan bu anlaşma, son on beş yılın küreselleşmesinde olduğu gibi Çin’i karar mekanizmasının dışında bırakmak üzere tasarlanmıştı.

Başkan Trump, Stratejik ve Siyasal Forum üyeleri aracılığıyla, Çin’in önde gelen ticari ve mali yetkilileriyle müzakere kanallarını açtı. Stephen Schwarzman’ın şirketi Blackstone’nun, % 9,3’ü, 2007’den beri, o dönem müdürü olan Lu Civei’in bugün ülkesinin Maliye Bakanı olduğu Halk Cumhuriyetinin kamu fonu China Investmen Corp’un elinde bulunuyor [6],

Schwarzman, Tsinghua Üniversitesi Ekonomi ve Yönetim Bilimi Okulunun danışma konseyi üyesidir [7]. Oysa eski Başbakan Zu Rongji’nin başkanlığındaki bu konsey, bünyesinde önde gelen Çinli ve Batılı şahsiyetlere yer vermektedir. Bunlar arasında aynı zamanda Beyaz Saray’ın yeni Stratejik ve Siyasi Forumunda da yer alan, General Motors’tan Mary Barrai JPMorgan Chase’den Jamie Dimon, Wal-Mart Stores’ten Doug McMillon, Tesla Motors’tan Elon Musk ve PepsiCo’dan Indra K. Noovi bulunmaktadır.

Daha önceki bir makalemde, Alibaba’dan Jack Ma (aynı zamanda Zingua Üniversitesi Danışma Konseyi üyesi) ile görüşmesinden beri Donald Trump’ın, ülkesinin Asya Altyapı Yatırım Bankasına üye olmasını öngördüğünü belirtmiştim. Eğer bu gerçekleşirse ABD Çin’i engellemeye son verecek ve Ukrayna ve Suriye’deki anlaşmazlıkları anlamsız kılacak şekilde « İpek Yollarını » geliştirmek için gerçek bir işbirliği sürecine girecektir [8].

Ticaret yoluyla işbirliği

SSCB’nin dağılmasından beri, ABD’nin siyaseti « Wolfowitz Doktrini » üzerine kuruluydu. Üst üste gelen yönetimler, ülkelerini « birinci » yapabilmek için, iradi olarak birçok savaşı yürütmekten kaçınmadılar ve bu da onları yoksullaştırdı [9].

Tabi ki bu yoksullaşma herkes için geçerli olmadı. Dolayısıyla kapitalizm içerisinde savaştan çıkar sağlayan şirketler (bugün için BAE, Caterpillar, KKR, LafargeHolcim, Lockheed Martin, Raytheon v.b.) ve barıştan çıkar sağlayan şirketler olmak üzere bir anlaşmazlığa tanık olduk.

Trump yönetimi, « birinci » olma idealinden vazgeçerek ve « en iyi » haline gelerek, ülkenin kalkınmasını yeniden tetiklemek niyetindedir. Bu hedef, acele davranmayı gerektirmektedir. Yapımlarının büyük bölümü gerçekleştirilmiş olsa da, ipek yollarının açılması için yıllara gereksinim vardır. Dolayısıyla, ABD’nin bugün geçerli olan büyük çok taraflı ticari anlaşmaları yeniden müzakere etmek için zamanı yoktur. Sözleşmelerin hemen uygulanmaya sokulabilmesi için, zaman kaybetmeden ikili anlaşmalar yapması gerekmektedir.

Bir savaş ekonomisini, barış ekonomisine dönüştürmenin çok zor olduğunun bilincinde olan Donald Trump, Stratejik ve Siyası Foruma, barış zamanında olduğu gibi savaş zamanında da kendini geliştirebilecek şirketlerden birindeki bir girişimciyi de dahil etti: Jim McNerney (Boeing).