Facebook’un siyasi gücü

Bir sosyal ağ olarak Facebook

İnternetteki ana siyasi oyuncu Facebook sosyal ağıdır. 1 Ocak 2021 itibariyle, dünya çapında 2,85 milyar aylık ve 1,88 milyar günlük aktif kullanıcıya sahipti. Sosyal ağ, özellikle yaklaşık ve adil olmayan yapay zeka kullanarak çıplak ya da cinsellik içeren fotoğrafları, taciz, nefret söylemi, sahtecilik, spam, terör propagandası veya şiddet içeren mesajları düzenli olarak sansürlemektedir. Tehlikeli bulduğu hesapları ya birkaç kez sansürlenmiş olmaları dolayısıyla ya da ABD düşmanlarıyla bağlantılı olmalarından dolayı kapatıyor.

Facebook, İnstagram, Facebook Messenger, WhatsApp, Oculus, Workplace, Portal, Novi’yi içeren dev bir şirkettir. 60.000’den fazla kişiyi istihdam etmektedir.

Bir banka olarak Facebook

Facebook artık bir devlet gibi kendi para birimi olan Libra’yı basmaktadır. Bu para birimi, %50 dolar, %14 yen, %11 sterlin pound ve %7 Singapur dolarından oluşan bir para sepeti tarafından desteklenmektedir [1].

Facebook, internet satış siteleri tarafından gün geçtikçe daha çok kabul gören bir para birimi sahibi banka haline gelerek, birçok devletin ekonomisinden daha büyük, hem sanal hem de küresel paralel bir ekonomi inşa etmektedir.

Facebook ve kullanıcıları

Facebook, kullanıcılarını kurallarını ihlal eden hesapları tespit etmeye çağırıyor. Muhbirlerinin her biri hakkında bir dosya açmakta ve onlara not vermektedir [2].

Her kullanıcıya eşit davrandığını iddia eden Facebook, kurallarının uygulanmadığı 5,8 milyon VİP’ten oluşan bir listeyi gizlice hazırladı. Sadece bu listede yer alanlar her şeyi söyleyebiliyor ve gösterebiliyor [3].

Cambridge analytica ve NSA

En az 87 milyon kullanıcının kişisel verileri, İngiliz şirketi Cambridge analytica (milyarder Robert Mercer ve Steve Bannon’a ait olan) ve onun Kanadalı yan kuruluşu AggregateİQ [4] tarafından hedef alındı ve çalındı. Bunlar en iyi olasılıkla aşağıdaki amaçlar için kullanıldılar:

– Hindistan Başbakanı Narendra Modi’nin 2014’te seçilmesi için [5],
– 2014’te ABD’de yapılan 44 yerel seçim için,
– Arjantin cumhurbaşkanlığı seçimlerinde Mauricio Macri için,
– 2016’daki Birleşik Krallık Brexit referandumunda Nigel Farage için.
– Ve özellikle de 2016’daki ABD başkanlık kampanyası sırasında, art arda Ben Carson, Ted Cruz için [6],
– ve son olarak Donald Trump ve kampanya yöneticisi Steve Bannon için.

The Observer’a göre, Cambridge analytica, İngiliz askeri-sınai kompleksinden ve Mİ6’nın propaganda hizmetlerinden sayısız şahsiyet istihdam etti [7]. Belki de bu buzdağının sadece görünen kısmıdır: Edward Snowden, Facebook’un National Security Agency’nin (NSA) tüm müşterilerinin kişisel verilerine erişmesine izin veren çok gizli PRİSM elektronik gözetim ağına katıldığını ortaya koyuyor. Ancak NSA’nın bunu kullanmasına ilişkin dışarıya hiçbir bilgi sızmadı.

İnstitute for Defense’ın eski bir araştırmacısı olan Newton Lee’ye göre, PRİSM ağı, Amiral John Poindexter’in DARPA (Defense Advanced Research Project Agency) bünyesinde Donald Rumsfeld altında geliştirdiği Toplam Bilgi Farkındalığı (Total İnformation Awareness – TİA) projesinin avatarıdır [8].

Mark Zuckerberg’in İsrail’e kişisel taahhüdü

2011’de Facebook, İsrail’in isteği üzerine, Filistin topraklarında ayaklanma çağrısı yapan hesapları sansürledi.

2012 yılında Mark Zuckerberg, Nobel Barış Ödülü sahibi Şimon Perez’e kişisel bir taahhütte bulundu. İsrail cumhurbaşkanının resmi sayfasının oluşturulması ve tanıtımı sürecini denetledi ve Nicolas Sarkozy, David Cameron, Recep Tayyip Erdoğan ve hatta İngiltere Kraliçesi II. Elizabeth’in yer aldığı « Be my friend for peace » (Barış için arkadaşım ol) başlıklı bir video kampanyası oluşturdu.

2015 yılında Facebook, Hizbullah’ı ve Suriye Arap Cumhuriyeti’ni « terör örgütü » ilan etti. Al-Mayadeen (o zamanlar Arap dünyasında en çok izlenen haber televizyonu), Sama ve Dunia (iki Suriye devlet televizyon kanalı) ve İkhbariya (özel bir Suriye kanalı) dahil olmak üzere birçok televizyon kanalının hesaplarını kapattı. Eş zamanlı olarak, Suriye Arap Cumhuriyeti’ne karşı savaşan cihatçılara eğitmenler sağladı.

Bu bağlamda, Facebook tüm nefret veya şiddet mesajlarını sansürlememektedir. Böylece, Suriye milliyetçilerine suikast yapabilmek için bilgilerini (isim, adres, fotoğraf) toplayan Suriye muhaliflerinin hesabını teşvik etmektedir.

Siyasi proje

2010 yılında Nature, « 61 milyon insan üzerinde sosyal etki ve siyasi seferberlik deneyi » üzerine bir çalışma yayınladı [9]. California Üniversitesi araştırmacıları, ABD’deki ara seçimler sırasında Facebook’taki siyasi paylaşımların sadece sosyal ağ kullanıcıları üzerinde değil, aynı zamanda arkadaşları ve hatta arkadaşlarının arkadaşları üzerinde de büyük bir etkisi olduğunu gösteriyor.

2014 yılında Facebook, abonelerinin bilgisi olmadan, « Sosyal ağlar aracılığıyla büyük ölçekli bir duygusal bulaşma olgusunun deneysel olarak gösterilmesi » üzerine bir araştırma yaptı [10].

2018’de Facebook, « ABD liderliğini ve müttefikleriyle birlikte dünyadaki sorumluluğunu teşvik etmek » için NATO tarafından finanse edilen etkili bir düşünce kuruluşu olan Atlantic Council ile bir ortaklık kurdu. Ortaklığın özel amacı, « dezenformasyonu ve yabancı müdahaleyi izleyerek, yurttaşları ve sivil toplumu eğitmeye yardımcı olarak dünya çapında seçimlerde Facebook’un doğru kullanımını » [11] sağlamaktır.

Nihayetinde, 2020’de Facebook, kıtayı çevreleyen denizaltı kablo projesi 2Africa ile Afrika’daki sömürgeci siyasete katıldı. Bu ağ başlıca limanları birbirine bağlayacak, ancak iç bölgelere kadar girmeyecektir [12]. Söz konusu olan kıtanın yağmalanmasına ve zenginliklerinin Batı’ya sevk edilmesine katılan seçkinlere hizmet etmekten ibarettir.

Uluslararası alanda, Facebook’un halkla ilişkiler müdürü Liberal-Demokrat Nick Clegg’dir. Clegg, İngiltere Başbakanı David Cameron’un yardımcısıydı. Bu arada Facebook Fransa ise bir zamanlar Cumhurbaşkanı Sarkozy’nin özel kalem müdürü, ardından da özel televizyon kanalı TF1’in 2 numarası olan Laurent Solly tarafından yönetilmektedir. Solly, kamu televizyon kanalı France2’nin yıldız gazetecisi Caroline Roux’un kocasıdır.

Facebook ne Demokratların ne de Cumhuriyetçilerin hizmetindedir. Aynı zamanda hem kullanıcıları hakkındaki bilgisini hem de onlar arasında yaydığı duyguları kullanarak « Amerikan İmparatorluğu »nun çıkarlarını savunan bir şirkettir.

Bu açıdan bakıldığında, 2017’de Mark Zuckerberg’in seçimlere katılmadan Amerika Birleşik Devletleri Başkanı olmayı düşünmüş olması özellikle dikkat çekicidir. Vazgeçmeden önce bir kampanya ekibi dahi kurmuştu. Planı, Başkan Donald Trump’ı görevden almak için Demokrat Parti’den güç almak, ardından otomatik olarak başkan olduğunda yerini kendisine bırakması için Başkan Yardımcısı Mike Pence’e yaklaşmak; nihayetinde Pence’i istifa ettirmeleri için Cumhuriyetçilere yaslanmak ve bizzat cumhurbaşkanı olmak [13].

Siyasi eylem

2008’de, aday Barack Obama, Facebook aracılığıyla beş milyon seçmene ulaşmak ve onları harekete geçirmek için My.BarackObama.com’un (MyBO) yöneticisi ve Obama’s Online Operation (OOO) tasarımcısı olan eski Facebook sözcüsü Chris Hughes’ten destek aldı [14].

2010’da Facebook, Pentagon uygulamalarını ifşa eden ve bu nedenle « Amerikan İmparatorluğunu » baltalayan bir oluşum olan Wikileaks’i sansürledi.

2010-2011’de ABD Dışişleri Bakanlığı tarafından resmi olarak desteklenen platform, « Genişletilmiş Orta Doğu »da süregelen « Arap Baharı » sırasında büyük patlama yaşadı.

2018’de Facebook, o dönem Arjantin, Bolivya, Küba, Ekvator, Uruguay ve Venezüella’yı bir araya getiren hükümetler arası televizyon kanalı TeleSur’u yasakladı.

2020’de Facebook, Orta Afrika Cumhuriyeti ve Mali’deki Fransız ordusuyla bağlantılı hesapları kapattı. Bu hesaplar Pentagon’unkiyle uyuşmayan bir kampanya yürütüyorlardı.

2021’de Facebook, görev başındaki Uganda Devlet Başkanı Yoweri Museveni ve ABD Başkanı Donald Trump’ın hesaplarını kapattı.

Facebook ve medya

Bir İngilizderneği olan Full Fact, İngilizce konuşulan internet ortamındaki dezenformasyona karşı, bir yandan Birleşik Krallık ve Kanada’nın ilgili bakanlıkları, diğer yandan bilişim devleri (Facebook’un yanı sıra Twitter, Alphabet ve Reuters) arasında bir koalisyon kurdu.

Facebook sadece Fake News’larla savaşmakla yetinmiyor. Yazılı basını desteklemek için « News Innovation » adlı bir program yarattı. Bu program daha şimdiden Kanada, Arjantin ve Brezilya’da konuşlandırıldı. Kanada’da Justin Trudeau’yu destekleyen veya Arjantin’de Alberto Fernandez ve Cristina Fernández de Kirchner’e ve Brezilya’da Jair Bolsonaro’ya düşman olan medyaya odaklanarak 10 milyon doları aşan bir sözleşme imzaladı.

Biden yönetimi ve Facebook

Biden yönetimi, halktan da önce, rakip olarak gördüğü Facebook’un güç kazanmasından endişeli. Şirket kendi sınırlarını kendisi belirliyor, ağı üzerinde kendisini polisin ve adaletin yerine koyuyor, kendi para birimini çıkarıyor. Kuşkusuz halen Pentagon’un hizmetinde olsa da devlete dönüşmesi için tek eksiği bir ordudur.

Biden yönetiminin ifşacı France Haugen’i Wall Street Journal’a ve ardından Senato’ya yönlendirmesinin nedeni budur. Tartışmalar, Facebook’un bazı çocuklar üzerindeki zararlı etkisine odaklandı. Bu, yukarıda sıraladığımız siyasi soruları sormadan sosyal ağı eski yerine geri koymanın bir yoludur.

Bugün ABD’de dijital devlerin siyasi etkisini sorgulayan tek kişi eski başkan Donald Trump’tır. Amerika Birleşik Devletleri başkanı iken hesabını kapatan Twitter’a dava açtı. Bay Trump, Twitter üzerinde baskı yapmakla övünen Demokrat senatörlerin ifşaatlarından destek alıyor. Bu, ona göre bu sansürün ticari değil, siyasi bir karar olduğunu kanıtlıyor; bunun, ABD Anayasasının Tam İfade Özgürlüğüne İlişkin değişen 1. Maddesini ihlal ettiğini söylüyor. Avukatları daha da ileriye gidiyor: Twitter şiddet içeren görüşleri hiçbir zaman sansürlemedi. Afganistan’daki Taliban hükümetinin hesabını hala barındırıyor.