De uitbraak van Covid-19 maakt de voorouderlijke angsten weer wakker. Sommigen van ons zien onze buren, vrienden en familie plotseling als een bedreiging. Er bestaat een reëel risico dat het geweld snel zal uitbarsten.

In het licht van elk gevaar moeten we eerst redelijk blijven, niet rationeel. Dit zijn twee zeer verschillende manieren van denken. We kunnen niet logischerwijs denken op basis van onvolledige gegevens.

Covid-19 is een tot nu toe onbekende ziekte die tot 1% van de wereldbevolking lijkt te kunnen doden, maar tot nu toe heeft het slechts een paar duizend mensen gedood. Onderzoekers beginnen het net wetenschappelijk te bestuderen. We weten dat het wordt veroorzaakt door een virus dat wordt overgedragen via de slijmvliezen van het gezicht. Niemand weet hoe hij de verspreiding ervan kan voorkomen, maar iedereen heeft er zijn eigen vooroordelen over.

Afhankelijk van hun cultuur hebben wetenschappers de autoriteiten in hun land verschillend geadviseerd:

 De Chinese autoriteiten hebben een bevolkingsbeperking toegepast in combinatie met een medisch bezoek aan huis om de twee dagen. De verdachten van besmetting werden met geweld naar het ziekenhuis gebracht. Deze empirische methode is in overeenstemming met de daling van deze ziekte. Dit betekent niet dat de ziekte effectief is geweest, noch dat de ziekte definitief is uitgeroeid.
 De Wereldgezondheidsorganisatie pleit voor de opsluiting van de bevolking, zonder medisch bezoek aan huis. De WHO gaat ervan uit dat kinderen gezonde dragers van de ziekte worden en grootouders besmetten bij wie de ziekte zich acuut kan ontwikkelen.
 De Zweedse autoriteiten proberen een derde methode uit. Zij zijn van mening dat alleen ouderen beschermd moeten worden en dat er geen bewijs is dat de ziekte door kinderen wordt verspreid. Ze beperken dus alleen de ouderen en sluiten geen scholen of bedrijven.

Welke van deze drie scholen heeft gelijk, ervan uitgaande dat één van hen gelijk heeft? Dat kunnen we pas weten als alle drie methoden gedurende een lange periode zijn beproefd.

We moeten echter niet vergeten dat er in de geschiedenis nooit een epidemie is overwonnen door quarantaines, maar alleen door hygiënische maatregelen. Quarantaines beschermen geen populaties waarin de ziekte al aanwezig is, ze kunnen alleen maar wat tijd besparen.

We moeten oppassen voor de angst die onze politieke leiders ertoe brengt de maatregelen te nemen die zij als de meest radicale, d.w.z. als de meest traumatische beschouwen in vergelijking met de maatregelen die hun buren al hebben genomen. De escalatie van deze maatregelen leert ons de mate van paniek van onze leiders, niet de middelen om de ziekte te bestrijden.

Bovendien zijn sommige politieke leiders, zoals altijd, bezig de crisis te organiseren op basis van hun persoonlijke agenda.

In de afgelopen vijfentwintig jaar heeft de ontwikkelde wereld verschillende episodes van collectief delirium meegemaakt. Tijdens de gekke koeien crisis hebben we enorme aantallen vee geofferd op brandstapels; bij de millenniumovergang (2000) dachten we dat er vliegtuigen uit de lucht zouden vallen op ons hoofd; in het licht van de aanvallen van 11 september dachten we dat de barbaren de westerse beschaving zouden vernietigen; etc, etc., etc. Achteraf gezien lijkt dit allemaal belachelijk. Raadpleeg oude kranten en u zult de goedgelovigheid van het publiek zien, niet die van onze voorouders, maar die van onszelf, een paar jaar geleden.

Het Westen is steeds minder redelijk en steeds meer dogmatisch. We hebben ons onbewust vastgehouden aan een religieuze vorm van denken waarin we de veronderstelde goddelijke wil hebben vervangen door veronderstelde wetenschappelijke kennis.

De wetenschap vertelt ons weinig over Covid-19 en helemaal niets over hoe we de verspreiding ervan kunnen voorkomen. We zijn pas in het stadium van de hypothese.

Vertaling
Martien van den Hurk