Er zijn geen "gemeenschappelijke waarden" tussen Europeanen en de VS

De president van de Verenigde Staten, Joe Biden, heeft op 9 en 10 december 2021 een virtuele top voor de democratie georganiseerd [1]. Het is duidelijk dat zijn doel niet alleen was de democratieën te verbeteren, maar ook en vooral de wereld in tweeën te delen: aan de ene kant "democratieën" die moeten worden gesteund, en aan de andere kant "autoritaire regimes" die moeten worden bestreden. Rusland en China, die als eersten het doelwit vormden, hebben onmiddellijk de hypocrisie van Washington betwist en hun eigen filosofie van de democratie naar voren gebracht [2].

Wij willen de geloofwaardigheid van de bewering van de VS dat zij het "baken van de democratie" zijn - of in Bijbelse termen, het "licht dat op de heuvel straalt" - onderzoeken vanuit een westers perspectief, in plaats van de Russische en Chinese kritiek samen te vatten. De Russische opvatting van democratie is precies dezelfde als die van andere continentale Europese staten. Dat van China is heel anders. We zullen het hier niet behandelen.

Ons punt is aan te tonen dat er, ondanks de NAVO-propaganda, geen "gemeenschappelijke waarden" zijn tussen de VS en het Europese vasteland. Het zijn twee fundamenteel verschillende culturen, ook al zijn de elites van de EU cultureel niet meer Europees, maar grotendeels "veramerikaniseerd".

Opmerkingen over de vorm

Ten eerste, als het doel van de top was "de huidige democratieën te verbeteren", zou hij niet zijn voorgezeten vanuit het Witte Huis, maar vanuit de Verenigde Naties. Alle naties hadden kunnen deelnemen, ook die welke duidelijk geen democratie zijn, maar dat wel proberen te worden.

Ten tweede, als de Verenigde Staten het "baken van de democratie" zouden zijn, zouden zij deze top niet voorzitten en goede en slechte punten uitdelen, maar zouden zij op gelijke voet met de andere gasten deelnemen.

In plaats daarvan is deze top een uiting van "Amerikaans exceptionalisme" [3], d.w.z. de religieuze overtuiging dat de VS een aparte macht zijn, "als geen andere", "gezegend door God om de wereld te verlichten".

Enorme misvattingen

Aan het begin van de top erkende president Biden dat geen enkel land echt democratisch is; dat het een ideaal is waarnaar iedereen streeft. Hij verzekerde dat iedereen in de praktijk tegenslagen kon zien (zoals de aanslag op het Capitool op 6 januari 2021) die waarschijnlijk te wijten waren aan de komst van een nieuwe generatie. En dat het daarom noodzakelijk was weer hard aan het werk te gaan om deze "democratische tegenslagen" op te lossen. Maar met dit mooie betoog wordt vooral de indruk gewekt dat er consensus bestaat en wordt vermeden het debat te verduidelijken.

Iedereen is het erover eens dat een uitstekende definitie van democratie werd gegeven door president Abraham Lincoln: "Regering van het volk, door het volk en voor het volk". Maar Lincoln heeft nooit "volkssoevereiniteit" willen erkennen. Dit ideaal is in de Verenigde Staten nog nooit uitgeprobeerd. Lincoln’s politieke actie bestond primair uit het bevorderen van het voorrecht van de enige federale president om tarieven vast te stellen (hetgeen de oorzaak was van de Burgeroorlog), en vervolgens uit het afschaffen van de slavernij (hetgeen het middel was om die oorlog te winnen). Dit is de reden waarom in de huidige Amerikaanse cultuur onder het woord "democratie" alleen "politieke gelijkheid" wordt verstaan. Evenzo verwijst de term "burgerrechten" in het geheel niet naar "burgerrechten", maar naar de afwezigheid van rassendiscriminatie bij de toegang tot deze rechten. In ruimere zin wordt de term nu toegepast op discriminatie van alle minderheden.

Dit misverstand heeft een lange geschiedenis. De journalist Thomas Paine, wiens pamflet Common Sense (1776) de Amerikaanse Revolutionaire Oorlog ontketende, was enthousiast over de Franse Revolutie. Hij schreef een heftig pamflet om het verschil uit te leggen tussen de onverzoenlijke opvattingen van de Verenigde Staten, het Verenigd Koninkrijk en Frankrijk over de Rechten van de Mens (1792). Het was het meest gelezen werk in Frankrijk tijdens de Revolutie. Het leverde hem het ereburgerschap van Frankrijk op en de verkiezing tot lid van de Conventie. De Angelsaksen bedoelen met de uitdrukking "mensenrechten" het recht van mensen om niet te lijden onder de reden van staatsbelang (Raison d’Etat) en bij uitbreiding onder elke vorm van staatsgeweld. Daarentegen heeft Frankrijk de Verklaring van de Rechten van de Mens en van de Burger aangenomen; een programma dat van iedere burger een actor in het nationale politieke leven maakt en hem of haar derhalve beschermt tegen machtsmisbruik.

Niet alleen hebben we het niet allemaal over hetzelfde wanneer we het over "democratie" hebben, maar ook wanneer we het over "mensenrechten" hebben.

De Verenigde Staten hebben, om eerlijk te zijn, een superioriteit in hun definitie van vrijheid van meningsuiting. Voor hen moet deze vrijheid volledig zijn, zodat alle ideeën kunnen worden geuit en het debat het mogelijk maakt de beste te kiezen. De Latijnse landen daarentegen erkennen deze vrijheid niet voor de ideeën van de verslagenen. Zo criminaliseren zij de uiting van nazi-racialisme. In het verlengde daarvan hebben zij sinds 1990 ook de uiting verboden van alle nazi-ideeën die tot veroordelingen tijdens de Neurenberg-processen hebben geleid. Van het een volgt het ander, en zo verbieden zij de massamoord op vijanden met behulp van gaskamers zoals de SS Einsatzgruppen, alsook het betwisten dat dit proces ook in sommige concentratiekampen werd toegepast.

Vrijheid van godsdienst is ook een omstreden kwestie. De Verenigde Staten zien het als een absoluut recht en erkennen niet het recht om welke godsdienst dan ook te verwerpen. De Europeanen daarentegen spreken van gewetensvrijheid, die alle andere vormen van spiritualiteit omvat, met inbegrip van atheïsme. Dit verschil heeft enorme praktische gevolgen: sommige landen buiten het Europees continent kennen individuele rechten alleen toe via lidmaatschap van een geloofsgemeenschap. De Verenigde Staten, gesticht door een puriteinse sekte, is een sektarisch paradijs geworden. In feite is het voor een volgeling niet mogelijk zich tegen zijn of haar kerk te keren als deze hem of haar misbruikt of manipuleert, terwijl het in Europa een wettelijk middel is om te strijden tegen misbruik van gezag begaan in een religieuze context.

Er zij op gewezen dat het verschil in denken over mensenrechten een logisch gevolg heeft. In de Verenigde Staten moet het volk, gezien de ervaring met de Britse dictatuur van koning George III en de Amerikaanse grondwet die een monarchie zonder koning of adel in het leven roept, een gewapende macht in stand houden om zich tegen eventueel machtsmisbruik te beschermen. Daarom is de handel in oorlogswapens in dit land vrij, terwijl het op het Europese vasteland opruiend is.

Opmerking over de inhoud

Laten we tot de kern van de zaak komen. Hoewel zij toegeven onvolmaakt te zijn, beweren de Verenigde Staten het "baken van de democratie" te zijn. Maar zijn zij een democratie?

Wanneer we dit woord in zijn Amerikaanse betekenis van "politieke gelijkheid" nemen, is het duidelijk dat dit helemaal niet het geval is. Er zijn enorme politieke ongelijkheden, vooral tussen blanken en zwarten, waarover voortdurend in de pers wordt bericht. President Biden heeft een enorme taak voor zich. Wij hebben reeds uiteengezet dat zijn benadering van dit probleem, verre van het op te lossen, het in feite erger maakt [4].

Als men "democratie" opvat in de betekenis die het overal heeft, namelijk als "volkssoevereiniteit", dan moet men erkennen dat de grondwet van de Verenigde Staten absoluut niet democratisch is; dat de Verenigde Staten nooit een democratie zijn geweest. De grondwet kent de soevereiniteit toe aan de gouverneurs van de deelstaten en alleen aan hen. Verkiezingen met algemeen stemrecht kunnen dan wel op deelstaatniveau bestaan, maar op federaal niveau zijn zij facultatief. Iedereen herinnert zich de verkiezing van president George W. Bush in 2000: Het Amerikaanse Hooggerechtshof weigerde de hertelling van stembiljetten in Florida met het argument dat het nagaan van de wil van de kiezers in Florida daarvoor niet relevant was, omdat de gouverneur van die staat (de broer van de vermeende winnaar) had beslist.

Ook mag niet worden vergeten dat politieke partijen in de Verenigde Staten geen verenigingen van burgers zijn zoals in Rusland, maar instellingen van de deelstaten, zoals de enige partij in de Sovjet-Unie was. Zo worden de voorverkiezingen, die het mogelijk maken de kandidaat van een partij te kiezen, niet door de politieke partijen zelf georganiseerd, maar door de federale staten die hen financieren.

Aangezien de Verenigde Staten geen "democratie" zijn in de gewone zin van het woord, maar een oligarchie, en zij alleen strijden voor "burgerrechten", is het logisch dat zij in het buitenland de "volkssoevereiniteit" bestrijden door middel van staatsgrepen, "gekleurde revoluties" en oorlogen. Daarbij staan hun waarden lijnrecht tegenover die van de Europeanen op het Europese vasteland, waaronder Rusland.

Het Amerikaanse denken heeft echter een positieve consequentie. Vechten voor burgerrechten betekent vechten tegen bepaalde vormen van corruptie. Washington vindt het volstrekt normaal om buitenlandse politici in het geheim salarissen uit te betalen en hun verkiezingscampagnes te financieren. Het Ministerie van Buitenlandse Zaken stelt lijsten op van persoonlijkheden die men met een goed geweten moet steunen en begrijpt niet dat deze leiders in hun land als corrupt worden beschouwd. De Verenigde Staten bestrijden daarentegen de kleptocratie, d.w.z. de diefstal van overheidsgelden door buitenlandse leiders (niet door Amerikaanse leiders die van hun misdaden zijn vrijgesteld op grond van het "Amerikaans exceptionalisme"). Daarmee helpen zij soms de "democratie" in de continentale Europese zin.