Het Langzame Uiteenvallen van de Republiek in Frankrijk

De eerste ronde

In oktober 2018 stak er in Frankrijk een doof protest de kop op vanuit kleine steden en het platteland.

De leiders van het land en de media waren stomverbaasd over het bestaan van een sociale klasse die ze niet kenden en nooit eerder hadden ontmoet: een kleinburgerlijke samenleving die was uitgesloten van de grote steden en gedegradeerd tot de "Franse woestijn", een gebied waar openbare diensten worden gerantsoeneerd en het openbaar vervoer onbestaande is.

Dit protest, dat op sommige plaatsen uitmondde in een opstand, werd uitgelokt door de verhoging van een belasting op olie die tot doel had het brandstofverbruik te verminderen om de doelstellingen van het Klimaatverdrag van Parijs te bereiken. Deze burgers werden veel meer getroffen door deze verhoging dan anderen, omdat ze ver weg leefden van alles en geen andere transportmogelijkheden hadden dan hun persoonlijke middelen.

Sinds het uiteenvallen van de Sovjet-Unie is de wereldeconomie gereorganiseerd en zijn honderden miljoenen banen verplaatst van het Westen naar China. De meeste mensen die hun baan zijn kwijtgeraakt, hebben minder goed betaalde banen moeten accepteren. Ze zijn gedwongen om de grote steden, die voor hen te duur zijn geworden, te verlaten en naar de buitenwijken te verhuizen [1].

De Gele Vesten herinnerden de rest van de samenleving eraan dat ze bestonden en niet konden helpen om het "einde van de wereld" te bestrijden als ze niet eerst werden geholpen om te vechten voor hun "einde van de maand". Ze hekelden de roekeloosheid van politieke leiders die vanuit hun kantoor in de hoofdstad hun nood niet konden zien [2].

De eerste politieke debatten tussen politici en enkele van hun leiders waren nog verbazingwekkender: de politici stelden sectorale maatregelen voor om de prijs van benzine betaalbaar te maken terwijl ze rustig reageerden op de rampen die door de financiële mondialisering werden veroorzaakt. De eerste leek verbijsterd en verouderd, terwijl de tweede de enige was met een overzicht. De competentie was verschoven van de politieke staf naar hun kiezers.

Gelukkig voor de heersende klasse hebben de media deze onruststokers verwijderd en vervangen door andere demonstranten, waarbij ze hun woede krachtig uitten zonder dezelfde intelligentie. De verharding van het conflict, gesteund door de meerderheid van de bevolking, deed vrezen voor een mogelijke revolutie. In paniek neemt president Emmanuel Macron tien dagen lang zijn toevlucht tot zijn bunker onder het Elysée, waarbij hij al zijn benoemingen annuleert. Hij dacht eraan ontslag te nemen en riep de voorzitter van de Senaat op om als interim-president op te treden. Die laatste heeft hem afgewezen. Toen hij bij zinnen kwam, verscheen hij op de televisie om verschillende sociale maatregelen aan te kondigen. Geen van deze vergoedingen had echter betrekking op de Gele Vesten omdat de staat nog niet wist wie ze waren.

Alle opiniepeilingen hebben de neiging aan te tonen dat dit protest geen afwijzing van de politiek is, maar integendeel een politieke wil om het algemeen belang, d.w.z. van de Republiek (Res Publica), te herstellen.

De burgers zijn min of meer tevreden met de Grondwet, maar niet met de manier waarop deze wordt gebruikt. Hun afwijzing is in de eerste plaats die van het gedrag van de politieke staf als geheel, niet van de instellingen.

Dus, om het over te nemen, besloot president Emmanuel Macron om een "Groot Nationaal Debat" te organiseren in elke gemeente, een beetje naar het voorbeeld van de Estates General van 1789. Elke burger zou zich kunnen uitdrukken. De voorstellen zouden worden samengevat en in aanmerking worden genomen.

Vanaf de eerste dagen probeerde de President de volksexpressie onder controle te krijgen. Het was een kwestie van de maffia niets te laten zeggen. Immigratie", "vrijwillige zwangerschapsafbreking", "doodstraf" en "huwelijk voor iedereen" moesten buiten het debat worden gehouden. Terwijl de president dacht dat hij een "democraat" was, was hij dus achterdochtig ten opzichte van het volk.

Natuurlijk kunnen alle groepen gedomineerd worden door passies. Tijdens de Franse Revolutie konden de sans-culottes de debatten in de vergadering verstoren door afgevaardigden van de galerijen te beschimpen. Maar er is geen reden om te verwachten dat de burgemeesters zich zouden laten overweldigen door hun kiezers.

De organisatie van het "Grote Nationale Debat" was de verantwoordelijkheid van de Nationale Commissie voor het Publieke Debat. De Commissie wilde echter de vrije meningsuiting van elke burger garanderen, terwijl de voorzitter deze wilde beperken tot vier thema’s: "ecologische overgang", "belastingen", "democratie en burgerschap" en "organisatie van de staat en de openbare diensten".

De Commissie werd daarom bedankt en vervangen door twee ministers. Werkloosheid, sociale verhoudingen, afhankelijkheid van ouderen, immigratie en veiligheid werden vergeten.

De President heeft toen het toneel betreden. Hij nam deel aan verschillende televisiebijeenkomsten waarin hij, doordrongen van zijn eigen competentie, alle gestelde vragen beantwoordde. Het ging van het luisteren naar de zorgen van de burgers naar het beantwoorden van de vraag of ze goed werden bestuurd.

Drie maanden, 10.000 vergaderingen en 2.000.000 bijdragen later werd er een verslag afgeleverd en in een kast gedeponeerd. In tegenstelling tot wat deze synthese beweert, gingen de interventies van de deelnemers aan het "Grote Nationale Debat" over de voordelen van gekozen vertegenwoordigers, over belastingen en koopkracht, over snelheidsbeperkingen op de wegen, over het opgeven van plattelandsgebieden en over immigratie. Niet alleen heeft deze oefening in stijl de zaken niet vooruitgeholpen, maar het gaf de Gele Vesten het bewijs dat de President met ze wil praten, maar ze niet wil horen.

Sinds ze je vertellen dat we Democraten zijn

Niet tijdens het "Grote Nationale Debat", maar tijdens de demonstraties werden veel gele vesten gerefereerd aan Étienne Chouard [3]. Al een tiental jaar lang verzekert deze man zijn gesprekspartners dat een Grondwet alleen legitiem is als deze door de burgers wordt opgesteld. Hij pleit daarom voor het vormen van een constituerende vergadering door middel van loting en het onderwerpen van de uitslag aan een referendum.

President Emmanuel Macron reageerde met de oprichting van een door het lot aangewezen vergadering, een "Burgerconventie". In het verlengde van het "Grote Nationale Debat", vanaf de eerste dag, heeft hij het idee dat hij in de praktijk bracht, verdraaid. Het ging niet om het opstellen van een nieuwe Grondwet, maar om het nastreven van een van de vier thema’s die hij al had opgelegd.

Zij beschouwde de loting echter niet als een middel om de voorrechten van bepaalde sociale klassen te omzeilen of die van politieke partijen te omzeilen. Hij benaderde het als een middel om een beter begrip te krijgen van de volkswil, op de manier van de stembureaus. Hij liet de bevolking dan ook verdelen in sociaal-professionele categorieën en per regio. Vervolgens zijn de leden uit deze verschillende groepen door loting getrokken als voor een panel van respondenten. De definitie van deze groepen is niet openbaar gemaakt. Bovendien heeft zij de organisatie van de debatten toevertrouwd aan een bedrijf dat gespecialiseerd is in het faciliteren van panels, zodat het resultaat dat van een enquête was: deze vergadering heeft geen originele voorstellen gedaan, maar heeft zich beperkt tot het prioriteren van de aan haar voorgelegde voorstellen.

Een dergelijk proces is veel formeler dan een enquête, maar het is niet democratisch omdat de leden ervan nooit enig initiatief hebben kunnen nemen. De meest consensuele voorstellen zullen aan het Parlement worden voorgelegd of via een referendum aan het volk worden voorgelegd. Het laatste referendum in Frankrijk, vijftien jaar geleden, is echter een zeer slechte herinnering: het volk heeft het regeringsbeleid afgekeurd dat desondanks met andere middelen werd gevoerd in weerwil van de burgers.

Het volstrekt illusoire karakter van deze volksvergadering kwam naar voren met een voorstel waarvan de leden zeiden dat ze zich niet aan een referendum wilden onderwerpen omdat het volk, dat zij geacht werden te vertegenwoordigen, het zeker zou verwerpen. Daarbij gaven zij toe dat zij een voorstel hadden aangenomen naar aanleiding van de aan hen voorgelegde argumenten, maar zij wisten dat het volk anders zou redeneren.

Ik ben het niet. Het zijn de wetenschappers

Toen de Covid-19 epidemie uitbrak, werd president Emmanuel Macron door de Britse statisticus Neil Ferguson overtuigd van de ernst van het gevaar [4]. Hij besloot de bevolking te beschermen door de veralgemeende verplichte inperking toe te passen die werd aanbevolen door het voormalige team van Donald Rumsfeld [5]. Hij beschermde zich tegen kritiek door een "Wetenschappelijke Raad" op te richten, die hij toevertrouwde aan een rechtspersoonlijkheid die hij onbetwistbaar achtte [6].

Slechts één gezaghebbende stem kwam in opstand tegen deze regeling: een van ’s werelds meest vooraanstaande artsen op het gebied van infectieziekten, professor Didier Raoult [7]. Aan het einde van de crisis getuigde hij voor een parlementaire commissie. Volgens hem is Neil Ferguson een bedrieger; de Wetenschappelijke Raad - waarvan hij ontslag heeft genomen - wordt gemanipuleerd door belangenconflicten met Gilead Science (de voormalige firma van Donald Rumsfeld); in een noodsituatie is het de rol van artsen om te behandelen, niet om te experimenteren; de resultaten van artsen hangen af van hun opvatting over hun beroep, waardoor patiënten die aan de ziekenhuizen in Parijs zijn toevertrouwd drie keer meer kans hebben om te sterven dan degenen die aan de ziekenhuizen in Marseille zijn toevertrouwd.

De opmerkingen van Didier Raoult werden niet geanalyseerd door de media, die hun werk wijdden aan de woedende reactie van de administratieve en medische instanties. Maar de kwestie van de bevoegdheid van de President van de Republiek, zijn regering en de medische elite was net aan de orde gesteld door een onbetwist lid van de medische elite.

De tweede ronde

De eerste ronde van de gemeenteraadsverkiezingen vond plaats aan het begin van de gezondheidscrisis op 15 maart 2020. Perifere steden en landelijke gebieden, het land van de Gele Vesten, hadden vaak meerderheden bereikt om hun burgemeesters onmiddellijk te kiezen. Een tweede ronde werd gehouden aan het einde van de crisis op 28 juni. Vervolgens werd een nieuwe stap gezet.

Zes van de tien kiezers, die door het "Grote Nationale Debat" werden geschaald en onverschillig stonden tegenover de "Burgerconventie", gingen in staking bij de peilingen.

De media negeerden dit stille protest en interpreteerden de minderheidsstem als een "triomf van de milieuactivisten". Het zou nauwkeuriger zijn geweest om te zeggen dat de aanhangers van de strijd tegen het "einde van de wereld" definitief zijn gescheiden van die van de strijd voor het "einde van de maand".

Opiniepeilingen verzekeren ons dat de stem van de milieuactivisten vooral het werk is van ambtenaren. Dit is een constante in alle pre-revolutionaire processen: intelligente mensen, als ze zich verbonden voelen met de Macht, zijn verblind en begrijpen niet wat er voor hun ogen gebeurt.

Aangezien de Grondwet niet voorziet in deze breuk binnen het volk, is er geen quorum vastgesteld, zodat deze stemming in alle grote steden geldig is, hoewel ze ondemocratisch is. Geen van de burgemeesters, ook al zijn ze slechts door een vijfde van hun kiezers of nog minder gekozen, heeft de nietigverklaring van de stemming gevraagd.

Geen enkel regime kan doorgaan zonder de steun van de bevolking. Als deze stembusgang opnieuw plaatsvindt wanneer de President van de Republiek in mei 2022 wordt gekozen, zal het systeem ineenstorten. Geen van de politieke leiders lijkt zich daar iets van aan te trekken.