Ιράκ: η παρουσία των ΗΠΑ υπό αμφισβήτηση

Οι βουλευτικές εκλογές διεξήχθησαν στις 12 Μαΐου στο Ιράκ. Έπρεπε να καθιερώσουν τη Συμμαχία της Νίκης του πρωθυπουργού Χαϊντερ Αλ-Αμπάντι, ήτοι το μοίρασμα της χώρας μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν.

Αλλά αυτό δεν συνέβη καθόλου. Σε κάθε περίπτωση, οι δύο νικηφόροι συνασπισμοί είναι η "Συμμαχία των Επαναστατών για τη Μεταρρύθμιση" και η "Συμμαχία της Κατάκτησης": δύο αντι-αμερικανικοί σχηματισμοί.

Ίσως οι Ιρακινοί επηρεάστηκαν από την ανακοίνωση, την ίδια την ημέρα των εκλογών, της απόσυρσης των ΗΠΑ από την πυρηνική συμφωνία με το Ιράν (JCPoA). Είναι πιθανόν.
Σε κάθε περίπτωση, μόνο το ένα τρίτο των ψηφοφόρων πήγε στις κάλπες και ψήφισαν κατά συντριπτική πλειοψηφία εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών.

Παρατηρήστε παρεμπίπτοντος ότι η συμφωνία μη επίθεσης ΗΠΑ-Ιράν [1], η οποία αμφισβητείται από τον Donald Trump, εφαρμοζόταν όχι μόνο στο Ιράκ αλλά και στο Λίβανο. Γεγονός που εξηγεί τη μη-αντίδραση των ΗΠΑ για την εκλογή του προέδρου Michel Aoun το 2016.

Μετά από μια στιγμή σιωπής, πολλοί πρώην Ιρακινοί βουλευτές κατήγγειλαν νοθείες και ζήτησαν την ακύρωση της ψηφοφορίας. Αν και επρόκειτο αρχικά μόνο για αμφισβητήσεις σε συγκεκριμένες εκλογικές περιφέρειες, το κίνημα απαιτεί τώρα νέες εθνικές εκλογές.

Προκαλώντας την έκπληξη, ο Μοκτάντα αλ-Σαντρ, ηγέτης της Συμμαχίας των Επαναστατών για τη Μεταρρύθμιση (η οποία ήρθε πρώτη), δήλωσε ότι δεν θα έχει αντίρρηση. Δηλαδή, σύμφωνα με τον ίδιο, ακόμη και αν υπήρξαν εδώ και εκεί νοθείες, δεν μπορούν παρά μόνο να είχαν ως αποτέλεσμα την εξάλειψη κάποιας προσωπικότητας και όχι τη δομή του αποτελέσματος: την αντι-αμερικανική ώθηση.

Το πρόγραμμα του σιιτικού κληρικού Μοκτάντα αλ Σάντρ είναι απλό: απόσυρση οποιασδήποτε ξένης παρουσίας (εκτός της διπλωματικής), είτε είναι αμερικανική, τουρκική είτε ιρανική. Χωρίς να προδικάζουμε αυτό που θα συμβεί για τα τουρκικά στρατεύματα που βρίσκονται παράνομα στη Bachiqa και γνωρίζοντας ότι οι Ιρανοί δεν χρειάζεται να στείλουν στρατεύματα στο Ιράκ για να εκπροσωπούνται, αυτό το μήνυμα απευθύνεται πρωτίστως σε 100.000 Αμερικανούς που είναι ακόμα παρόντες, από τους οποίους το ένα πέμπτο είναι τακτικοί στρατιώτες.

Το άλλο μήνυμα του Μοκτάντα αλ Σάντρ - που υποστηρίζεται από το Κομμουνιστικό Κόμμα - είναι το τέλος του σεχταρισμού. Φαίνεται ότι οι Ιρακινοί έχουν αφομοιώσει ότι, ελλείψει ενός δεσποτικού καθεστώτος όπως του Σαντάμ Χουσεΐν, μόνο η εθνική ένωση επιτρέπει να υπερασπίζεται τη χώρα. Αυτός είναι ο λόγος που ο Μοκτάντα αλ Σάντρ στράφηκε πριν από τις εκλογές προς τη Σαουδική Αραβία και τις άλλες σουνιτικές δυνάμεις του Περσικού Κόλπου. Ο ίδιος ορίζει τον εαυτό του ως εθνικιστής υπό την έννοια του αρχικού μπααθισμού: όχι ως Ιρακινός εθνικιστής, αλλά ως Άραβας εθνικιστής.

Αυτός είναι και ο λόγος που οι ψηφοφόροι δεν υποστήριξαν μαζικά τη Συμμαχία για τη Νίκη του πρωθυπουργού: καθώς ανέφερε τη νίκη του επί του Ντάες, ο Χάιντερ αλ-Abadi απέρριπτε τους πρώην Μπααθιστές οι οποίοι είχαν υποστηρίξει –ελλείψει άλλης επιλογής- τη τρομοκρατική οργάνωση [2].

Η προπαγάνδα της κυβέρνησης Μπους είχε εξομοιώσει τους Μπααθιστές του Σαντάμ Χουσεΐν με τους Ναζί. Η Ουάσινγκτον είχε χαρακτηρίσει το ιρακινό κόμμα Μπάαθ ως «εγκληματική οργάνωση» και απαγόρευσε στα μέλη του να κάνουν πολιτική. Δεκαπέντε χρόνια αργότερα, η απόφαση αυτή εξακολουθεί να αποτελεί τη βασική αιτία των προβλημάτων που περιφέρονται στη χώρα. Σε αυτό πρέπει να προστεθεί το σεκταριστικό σύνταγμα, που γράφτηκε από τον εβραιοαμερικανό Noah Feltman και επιβλήθηκε από το Πεντάγωνο, το οποίο προβάλλει διαρκώς το φάσμα της διαίρεσης της χώρας σε τρεις διακριτές οντότητες (Σιίτες, Σουνίτες και Κούρδοι). Σε κάθε περίπτωση, πέρασε ο καιρός που η CIA μπορούσε να οργανώσει κρυφά τον εμφύλιο πόλεμο και να εκτρέψει τον αντιαμερικανικό θυμό σε κοινωνικές διώξεις.

Στο Ιράν, οι υποστηρικτές του Προέδρου Χασάν Ροχανί αποφάσισαν να ερμηνεύσουν τις ιρακινές εκλογές ως λαϊκιστική έκρηξη κατά της διαφθοράς. Ενώ οι υποστηρικτές των Φρουρών της Επανάστασης τόνισαν τον ενοποιητικό χαρακτήρα της Συμμαχίας του Μοκτάντα αλ Σάντρ .

Αν το Ιράν επιδίωκε να επιβάλει τη βούλησή του στους Ιρακινούς, θα απορριπτόταν και από τους ίδιους. Αν και εργάζεται στα παρασκήνια να ενώσει τους αντιπάλους του Μοκτάντα αλ Σάντρ, η Τεχεράνη δεν δηλώνει τίποτα δημοσίως. Προφανώς, τα γεγονότα εξελίσσονται προς όφελός της: βέβαια, οι Ηνωμένες Πολιτείες απορρίπτουν την πυρηνική συμφωνία, αλλά είναι πιθανό να χάσουν την επιρροή τους στο Ιράκ και την ικανότητά τους να δράξουν από αυτή τη χώρα τόσο στη Συρία όσο και στη Τουρκία.

Η Τουρκία και αυτή έμεινε σιωπηλή: ο Μοκτάντα αλ Σάντρ θα έχει πολλή ενέργεια να δαπανήσει εναντίον των Ηνωμένων Πολιτειών και δεν θα μπορέσει να εκδιώξει ταυτόχρονα τα τουρκικά στρατεύματα, παρά το γεγονός ότι είναι πολύ λιγότερα. Δεν ήρθε ακόμα η στιγμή, κατά την οποία θα πρέπει να τοποθετηθεί ενώπιον των περιφερειακών ζητημάτων και της ιρανοσαουδικής αντιπαλότητας.