Στο Ισλάμ, ο ρόλος του πάπα δεν ανήκει σε θεολόγο, αλλά όπως στο Χριστιανισμό κατά τους ρωμαϊκούς χρόνους, στον πιο ισχυρό αρχηγό κράτους.
Η θέση του χαλίφη έγινε συνεπώς πολιτικό ζήτημα πολύ περισσότερο από πνευματικό. Αφού πίστευε ότι το Χαλιφάτο του Ντάες προσέφερε στην Τουρκία την ευκαιρία να ανακτήσει το οθωμανικό μεγαλείο της, ο πρόεδρος Ερντογάν συνειδητοποίησε ότι, αντίθετα, ωθούσε τη χώρα του προς τη βαρβαρότητα.
Στον δέκατο όγδοο αιώνα, κατά τη διάρκεια του πολέμου της Κριμαίας, ο Τσάρος ήταν ο πρώτος αρχηγός κράτους που αναγνώρισε τον διπλό πολιτικό και πνευματικό ρόλο του χαλίφη. Η Κωνσταντινούπολη είχε χάσει στρατιωτικά, αλλά ο σουλτάνος του διατηρούσε εξουσία πάνω από τις ψυχές των Τατάρων.
Οι σουλτάνοι είχαν αυτο-ανακηρυχτεί διαδόχους του Μωάμεθ στο όνομα της θέσης που είχαν κατακτήσει στην Ιστορία του μουσουλμανικού κόσμου από τη δύναμη του σπαθιού τους. Ελλείψει αντιπάλων, ανέλαβαν τη πνευματική διεύθυνση αυτών των πιστών, συμπεριλαμβανομένης έξω από την αυτοκρατορία τους.
Στο τέλος του Πρώτου Παγκοσμίου Πολέμου, όταν η τελευταία ηττήθηκε και διαλύθηκε μόνιμα, ο Μουσταφά Κεμάλ βρέθηκε μπλεγμένος με αυτή την κληρονομιά. Προσπάθησε να διαχωρίσει τη χρονική εξουσία που είχε αναλάβει, από την πνευματική εξουσία, την οποία προσπάθησε μάταια να μεταδώσει διαδοχικά σε μια αραβική προσωπικότητα, και στη συνέχεια σε μιαν άλλη ινδική. Τελικά, δεν βρήκε διέξοδο παρά να καταργήσει το Χαλιφάτο στις 5 Μαρτίου 1924, προκειμένου να μπορέσει να εκσυγχρονίσει την Τουρκία. [1]
Για τον βασιλιά Γιώργος Ε’ της Αγγλίας και επικεφαλής της αγγλικανικής Εκκλησίας, κατέστη δυνατή η ανάκτηση του χαλιφάτου σε μια από τις αποικίες του και έτσι να καταλάβει την πνευματική εξουσία σε όλους τους μουσουλμάνους. Το δοκίμασε μάταια ο βασιλιάς Φουάντ Α’ στην αποικισμένη Αίγυπτο.
Το 1928, ο Hassan el-Banna ίδρυσε την Αδελφότητα των Αδελφών Μουσουλμάνων για την αναγέννηση της αιγυπτιακής κοινωνίας. Η δραστηριότητά της ήταν αποκλειστικά ηθική. Εντούτοις, θεώρησε από την αρχή ότι όταν ο τρόπος ζωής του λαού θα «εξισλαμιζόταν», θα έπρεπε τότε να αποκατασταθεί η ενότητα των μουσουλμάνων γύρω από τον Χαλιφάτο και στη συνέχεια να επεκταθεί σε όλο τον κόσμο. Ο βασιλιάς Φουάντ Α’ είδε σε αυτή μια ισχυρή υποστήριξη για το συνεργατικό καθεστώς του με τη Βρετανική Αυτοκρατορία. Παρουσίασε επομένως υποψηφιότητες για τις βουλευτικές εκλογές του 1942 και παράγγειλε τη δολοφονία του κοσμικού πρωθυπουργού το 1948, σύμφωνα με τις προσδοκίες του βασιλιά Φαρούκ.
Ο φιλόσοφος της Αδελφότητας, Sayyed Qutb, περιέγραψε το Χαλιφάτο όχι ως ένα ιδανικό που πρέπει να επιτευχθεί στο μακρινό μέλλον, αλλά ως το ώριμο καρπό της κοινωνικής αναγέννησης. Ο Ανουάρ Σαντάτ, με τον οποίο είχε υπηρετήσει ως σύνδεσμος μεταξύ της Αδελφότητας και των «ελεύθερων αξιωματικών», έφτασε στην αιγυπτιακή προεδρία χάρη της υποστήριξης της CIA. Εξισλάμισε τη κοινωνία και προετοίμασε την ανακήρυξή του ως χαλίφη από το Κοινοβούλιο. Αλλά η Αδελφότητα, που δεν συμφωνούσε με αυτόν τον τρόπο, παράγγειλε τη δολοφονία του από την Ισλαμική Τζιχάντ του Αϊμάν αλ Ζαουαχίρι [2].
Παρόμοια, το Ντάες μπόρεσε και θεώρησε - ενάντια στη γνώμη του Αϊμάν αλ-Ζαγκάουρι, ο οποίος έγινε εμίρης της Αλ-Κάιντα - ότι είχε επιβάλλει την "ισλαμική" τάξη και είχε φτάσει στη τέλεια κοινωνία στη Ράκκα. Κατά συνέπεια, είχε δικαίωμα να ανακηρύξει το Χαλιφάτο, στις 14 Ιουνίου 2014.
Σύμφωνα με την έκθεση-αναφορά σχετικά με τη συμμετοχή των τουρκικών μυστικών υπηρεσιών στην προπαρασκευαστική συνάντηση για την κατάκτηση του Ιράκ από το Ντάες (Αμάν, 27 Μαΐου έως 1 Ιουνίου 2014), που αποκαλύφθηκε από την τουρκική ημερήσια εφημερίδα Özgür Gündem, αυτή η ανακήρυξη δεν αναφέρθηκε από τους Αγγλο-Ισραηλινο-Αμερικανούς συμμετέχοντες [3]. Είναι επομένως πιθανό ότι πρόκειται για πρωτοβουλία των μισθοφόρων του ΙΚ που υπερβαίνει την αποστολή τους. Εν πάση περιπτώσει, για την Άγκυρα, το Χαλιφάτο ήταν μια ευκαιρία να ανακτήσει την πνευματική δύναμη που χάθηκε σε ολόκληρο τον μουσουλμανικό κόσμο.
Λογικά, η Ισλαμική Τουρκία υποστήριξε ανεπιφύλακτα το Ντάες. Μόνο η Ρωσία κατήγγειλε αυτή τη κατάσταση, πρώτα κατά τη διάρκεια της G20 στην Αττάλεια (Νοέμβριος 2015), και στη συνέχεια μέσω πέντε εκθέσεων πληροφοριών που υποβλήθηκαν στο Συμβούλιο Ασφαλείας των Ηνωμένων Εθνών μεταξύ 29 Ιανουαρίου και 17 Μαΐου 2016 [4].
Η στρατιωτική αποτυχία του Χαλιφάτου εναντίον των συριακού και ιρακινού στρατών επέστρεψε στην Τουρκία τη χειρότερη εικόνα του ίδιου του εαυτού της που θα μπορούσε να είχε. Δεν υπάρχει διαφορά ανάμεσα στις ορδές του Ταμερλάνου που προέλαυνε προς τη Βαγδάτη της και στις συνοδείες των Toyota που κατάλαβαν τη Μοσούλη και οργάνωναν καύσεις βιβλίων [5]. Ούτε καμία διαφορά μεταξύ της γενοκτονίας των μη-μουσουλμάνων -συμπεριλαμβανομένων των Χριστιανών Αρμενίων- από τον σουλτάνο Habdul Hamid Β’, μετά από τους Νεότουρκους, και εκείνης των Κούρδων Γιαζίντι και των αποκεφαλισμών κοσμικών πολιτών σε αλυσίδα. Σε ελάχιστες μήνες, καταστράφηκε όλη η δουλειά του Μουσταφά Κεμάλ για να εξέλθει από τη βαρβαρότητα των «παιδιών του λύκου της στέπας» και για να οικοδομήσει μια σύγχρονη Τουρκία.
Πρέπει συνεπώς να λάβουμε πολύ σοβαρά υπόψη την αλλαγή που έλαβε χώρα στην Άγκυρα με την ευκαιρία της τρίτης επετείου της απόπειρας δολοφονίας του προέδρου Ρετζέπ Ταγίπ Ερντογάν στη Μαρμαρίδα και του αυτοσχεδιασμένου πραξικοπήματος που ακολούθησε. Η πορεία των Αδελφών Μουσουλμάνων οδήγησε τη χώρα αυτή σε αδιέξοδο φρίκης και βίας. Αφού φανταζόταν τον εαυτό του ως «προστάτη» της Αδελφότητας, το ΑΚΡ αναγκάζεται να επιστρέψει σε έναν διαχωρισμό της ηθικής των ηθών και της πολιτικής, στα απόνερα του Ατατούρκ. Δεν είναι επιλογή, αλλά ζωτική αναγκαιότητα [6].
Η προπαγάνδα σύμφωνα με την οποία η ψευδο-«Ροζάβα» δεν θα περιείχε κανένα στοιχείο του Ντάες και η ασαφής συμφωνία με τις Ηνωμένες Πολιτείες σχετικά με το Βορρά της Συρίας δεν θα αλλάξει σε τίποτα αυτή τη μεταστροφή. Δεν κάνουν τίποτα άλλο παρά μόνο να αναβάλλουν αυτή την αποσαφήνιση για λίγο αργότερα. Η Άγκυρα δεν μπορεί παρά μόνο να συνεχίσει τη διαδικασία της Αστανά-Νουρ.
Για το λόγο αυτό, στο βιντεοσκοπημένο μήνυμα του για την Γιορτή της Θυσίας, ο πρόεδρος Ερντογάν υπενθύμισε τον ενιαίο χαρακτήρα αυτής της τελετουργίας στη μνήμη της ιουδαιο-χριστιανο-μουσουλμανικής αποκάλυψης του Αβραάμ, και ύστερα τις τουρκικές στρατιωτικές νίκες, μήνυμα που τελικά τελειώνει με μια ανάρμοστη έκκληση για την οδική ασφάλεια. Η Άγκυρα στρέφεται προσεκτικά προς έναν επαναπροσδιορισμό της ταυτότητάς της, που δεν είναι πλέον θρησκευτική, αλλά εθνικιστική, όχι πλέον αποκλειστική, αλλά χωρίς αποκλεισμούς.
[1] The Inevitable Caliphate? A History of the Struggle for Global Islamic Union, 1924 to the Present, Reza Pankhurst, Oxford University press, 2013.
[2] «Les Frères musulmans en tant qu’assassins» («Η μουσουλμανική αδελφότητα ως δολοφόνοι»), par Thierry Meyssan, Réseau Voltaire, 21 juin 2019.
[3] « Daesh réalise le rêve des Frères musulmans : le Califat » («Το Ντάες πραγματοποιεί το όνειρο των Αδελφών Μουσουλμάνων: το Χαλιφάτο»), par Thierry Meyssan, Réseau Voltaire, 26 juillet 2019.
[4] - 1. «Renseignements relatifs au commerce illégal d’hydrocarbures auquel se livre l’État islamique d’Iraq et du Levant» (« Πληροφορίες σχετικά με το παράνομο εμπόριο υδρογονανθράκων που διεξάγεται από το Ισλαμικό Κράτος του Ιράκ και του Λεβάντε »), (S/2016/94), 29 janvier 2016.
– 2. «Recrutement de combattants terroristes étrangers à destination de la Syrie, facilitation de leurs mouvements transfrontières vers ce pays et livraisons d’armes aux groupes terroristes opérant sur son territoire» (« Προσλήψεις ξένων τρομοκρατών μαχητών με προορισμό τη Συρία, διευκόλυνση των διασυνοριακών μετακινήσεων τους προς τη χώρα αυτή και προμήθεια όπλων σε τρομοκρατικές ομάδες που δραστηριοποιούνται στην επικράτειά της »), (S/2016/143), 10 février 2016.
– 3. «Trafic d’antiquités de Daesh» (« Διακίνηση αρχαιοτήτων από το Ντάες »), (S/2016/298), 8 mars 2016.
– 4. «Livraisons d’armes et de munitions de la Turquie vers le territoire syrien tenu par Daesh» (« Παραδόσεις όπλων και πυρομαχικών από τη Τουρκία προς τη Συριακή επικράτεια που κατέχεται από το Ντάες »), (S/2016/262), 18 mars 2016.
– 5 «Approvisionnement de l’État islamique d’Iraq et du Levant en composantes destinées à la fabrication d’engins explosifs improvisés» (« Προμήθεια του Ισλαμικού Κράτους του Ιράκ και του Λεβάντε σε εξαρτήματα για την κατασκευή αυτοσχέδιων εκρηκτικών συσκευών »), (S/2016/457), Réseau Voltaire, 17 mai 2016.
[5] Κατά το δέκατο τέταρτο αιώνα, οι Μογγόλοι κατέκτησαν τη Δυτική Ασία. Ήταν οι απόγονοί τους που ίδρυσαν την Οθωμανική Αυτοκρατορία.
[6] “Η Τουρκία δεν θα ευθυγραμμιστεί ούτε με το ΝΑΤΟ ούτε με τον ΟΣΣΑ”, του Τιερί Μεϊσάν, Μετάφραση Κριστιάν Άκκυριά, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα) , Δίκτυο Βολταίρος, 6 Αυγούστου 2019.