Trojka wil Griekenland koste wat het kost verstikken

De Griekse Centrale Bank verraste binnen- en buitenland met de publicatie van zijn monetair verslag 2014 - 2015. Het verslag openbaart niet alleen de gevolgen van de ’economische verstikking’ die vanuit Brussel is opgelegd, maar kwam ook tot de conclusie dat er een crisis van enorme omvang zou losbarsten mocht er niet snel een akkoord gesloten worden tussen Griekenland en zijn Europese handelspartners.

"Een crisis met een beheersbare schuld, zoals de crisis die we momenteel aanpakken met de hulp van onze handelspartners, zou kunnen uitlopen op een onbeheersbare crisis met grote risico’s voor het bankstelsel en de financiële stabiliteit", werd er geoordeeld [1]. Dit was de eerste keer dat de instelling serieus een Grexit overwoog.

Onmiddellijk benadrukten de overheersende media dat de meerderheid van de bevolking zich ertegen verzet uit de Monetaire Unie te stappen. Volgens een enquête die het GPO recentelijk heeft gepubliceerd, is ongeveer 70% hiertegen. Aangezien de regelgeving van het Verdrag van Maastricht aangenomen moet worden om de ’gemeenschappelijke valuta’ te blijven gebruiken, komt de Westerse pers tot de conclusie dat het Griekse volk bereid is de voorwaarden van de Europese autoriteiten te aanvaarden: het strenge bezuinigingsbeleid is de prijs die betaald moet worden voor het lidmaatschap van de Eurozone.

De media laten echter na te vermelden dat diezelfde meerderheid zich verzet tegen de maatregelen die de Trojka (die bestaat uit het Internationaal Monetair Fonds, de Europese Centrale Bank en de Europese Commissie) wil opleggen. Sterker nog, diezelfde meerderheid is er momenteel van overtuigd dat het oorspronkelijke noodhulpplan van 245 miljard euro alleen maar economische tegenslag heeft voortgebracht. De stijging van de sociale ongelijkheid, armoede, woningnood, geestesziekten en het aantal zelfmoorden maken de ’humanitaire crisis’, waar de Grieken dagelijks onder lijden, zichtbaar [2].

Er moet dringend een koersverandering plaatsvinden op economisch vlak. In dat kader heeft de Griekse regering meer aangedrongen op een oplossing voor de directe behoeften (investeringen stimuleren, werkgelegenheid creëren, meer inkomsten enzovoort) en minder op de afbetaling van de schuld. Desondanks heeft Brussel iedere overeenkomst die gericht is op economisch herstel tegengehouden: afbetaling van de schuld heeft absolute prioriteit [3].

De Griekse premier Alexis Tsipras is praktisch ’met handen en voeten gebonden’ aan de invoering van een alternatief economisch beleid. Door deze situatie verliest de kiezer beetje bij beetje het vertrouwen in zijn politieke partij, Syriza.

Op de vooravond van de vergadering met de Eurogroep lieten de aantijgingen tussen de Griekse regering en de Trojka niet op zich wachten. Tsipras verklaarde aan zijn parlementaire fractie dat het Internationaal Monetair Fonds (IMF) "strafrechtelijke aansprakelijkheid" had in de crisis. Verder herhaalde hij dat zijn regering niet zou zwichten voor de druk van de Trojka, wier voorstel volgens hem als doel had "het Griekse volk te vernederen". Hij beloofde daar dat de ’plannen voor de aanpassing’ op elk moment zouden worden afgewezen [4].

Met diezelfde beredenering sprak de minister van Financiën, Yanis Varoufakis, zich uit. Hij weigerde voorstellen aan de Eurogroep voor te leggen die uiteindelijk een lijst met ’geloofwaardige’ compromissen aan de schuldeisers zouden voorzien, zoals het ‘primair overschot verhogen’, de BTW te verhogen, het pensioenstelsel te ontmantelen enzovoort [5].

Bijgevolg zijn de onderhandelingen gisteren (Noot van de schrijver: 18 juni 2015) opnieuw gestagneerd. De Trojka blijft koste wat het koste onbuigzaam wat betreft de ’structurele hervormingen’, terwijl Tsipras weigert de eisen van het Griekse volk aan de kant te schuiven. Daardoor is het conflict wederom uitgesteld.

De Griekse regering heeft tien dagen de tijd om de vier maandelijkse betalingen aan het IMF (1,54 miljard euro) te doen en een nieuw financieringsplan op te zetten voor 5,2 miljard euro. Voor juli zal Athene 3,5 miljard euro aan de Europese Centrale Bank betaald moeten hebben, 465 miljoen euro aan het IMF en 2 miljard euro aan de overige schuldeisers.

Schuld en meer bezuinigingen leiden tot meer schulden. Griekenland belandt daardoor in een ’neerwaartse spiraal’ die eindeloos lijkt. Hoe kan het land dan zorgen voor voldoende middelen om zijn beloften waar te kunnen maken?

Het lijdt geen twijfel dat de gevolgen dramatisch zullen zijn als Tsipras besluit uit de euro te stappen, zowel voor de Griekse economie als voor de economieën van andere Europese landen [6], waaronder uiteraard Duitsland en Frankrijk. Berlijn is bang voor een grootschalige ’besmetting’. Als Griekenland instort, zullen de speculanten zich tegen de landen met de grootste financiële onzekerheden keren: Finland, Spanje, Italië, Nederland, Portugal enzovoorts.

Door deflatie (prijsverlaging) en een zware afname van economische groei zou de Eurozone het vertrouwen in internationale investeerders nog verder verliezen. De groeiende ’risico-afkerigheid’ door de Grexit zou winststijgingen teweegbrengen voor de staatsobligaties (die zich momenteel op een minimum bevinden). In crisissituaties zouden de rentetarieven omhoog schieten, wat ernstige gevolgen kan hebben voor de liquiditeit in verschillende landen.

Onzekerheid zou verder toenemen en de kapitaalstromen zouden onderhevig zijn aan een ’vlindereffect’; lichte stijgingen in de volatiliteit van de staatsschuldmarkten, lichte dalingen op de aandelenbeurzen of een verandering in het monetair beleid zouden volstaan om enorme turbulentie op de kredietmarkt te doen losbarsten.

Ondanks alles lijkt de Trojka vastbesloten om het linkse economische beleid af te schieten. Syriza was nog maar het begin van de verkiezingsnederlagen van het neoliberalisme in Europa en is daardoor ten prooi gevallen aan de kredietgevers, die hun zin tegen elke prijs willen doordrukken. De Grieken moeten echter vertrouwen in zichzelf, verbonden sluiten buiten de continentale grenzen en hun geld inzetten op een utopie.

De democratie is ontstaan in het Oude Griekenland en daarop zullen zij ook het fundament moeten bouwen voor een Europa dat vrij is van de ’dictatuur van de schuldeisers’. Er is wél een alternatief!