Η Ρωσία βγάζει τα κάστανα της από τη φωτιά

Οι 5 + 1 διαπραγματεύσεις καθυστέρησαν πολύ. Μετά τα προβλήματα υγείας των κ.κ. Κέρι και Zarif, όλα τα είδη άλλων προσχημάτων έχουν τεθεί για την αναβολή της υπογραφής της συμφωνίας. Αλλά όμως, ούτε η Ουάσιγκτον ούτε η Τεχεράνη φαίνονται να πανικοβάλλονται. Αντιθέτως, όλα λειτουργούν σαν να μην είναι το πρόβλημα μεταξύ των ΗΠΑ και του Ιράν, αλλά και μεταξύ των τελευταίων και του Συμβουλίου Ασφαλείας.

Έχω ήδη αποκαλύψει εδώ τις μυστικές διαπραγματεύσεις μεταξύ του Ισραήλ και της Σαουδικής Αραβίας για να προσαρμοστούν στις συνέπειες της συμφωνίας [1]. Δεν διαθέτω τέτοιες ακριβείς πληροφορίες για την πρωτοβουλία της Ρωσίας, αλλά μπορούμε να συμπεράνουμε τις μεγάλες γραμμές της.

Το συμφωνία ΗΠΑ-Ιράν [2] είναι η στρατηγική δεύτερης επιλογής για τον πρόεδρο Ομπάμα μετά την αποτυχία του διαμερισμού της «ευρύτερης Μέσης Ανατολής» με τη Ρωσία το 2013 [3]. Κατά την πρώτη διάσκεψη της Γενεύης για τη Συρία (αλλά χωρίς αυτή), η Ουάσινγκτον εξέταζε να αναθέσει στη Μόσχα τη φροντίδα να ελέγχει τις αραβικές χώρες και να εξασφαλίσει την ασφάλεια του Ισραήλ, όπου διαμένουν πάνω από ένα εκατομμύριο παλαιοί Σοβιετικοί. Ωστόσο, αυτό το σχέδιο απέτυχε, όχι λόγω της Ρωσίας, αλλά λόγω της διαίρεσης της κυβέρνησης Ομπάμα. Η επιμένοντες για το Ψυχρό Πόλεμο, η Χίλαρι Κλίντον και ο στρατηγός Ντέιβιντ Πετρέους ως πρωτεργάτες, υπονόμευσαν τη συμφωνία.

Ως εκ τούτου, είναι πολύ λογικό ότι η Μόσχα προσπαθεί σήμερα να εξασφαλίσει ότι τα διαπραγματεύσεις ΗΠΑ-Ιράν δεν διεξάγονται σε βάρος της.

Ποιοι είναι οι στρατηγικοί στόχοι της Ρωσίας;

Σε παγκόσμιο επίπεδο, η Ρωσία και η Κίνα συνεχίζουν το σχέδιο τους για την ίδρυση ηπειρωτικών διαδρομών που εγγυώνται την οικονομική τους ελευθερία. Ενώ οι ΗΠΑ προσπαθούν με κάθε τρόπο να τους σταματήσουν για να διατηρήσουν την παγκόσμια κυριαρχία μέσω του ελέγχου των θαλάσσιων δρόμων (θεωρία του «ελέγχου των κοινών χώρων») [4].

Αέριο έναντι όπλων

Όσον αφορά την «ευρύτερη Μέση Ανατολή» [5], η Ρωσία θεωρεί ότι έχει συμφέρον να έχει στα νότια σύνορά της ένα αρκετά ισχυρό Ιράν για να αποτρέψει μια φιλοδυτική εισβολή, αλλά όχι πάρα πολύ δυνατό έτσι ώστε να μην πάει επιστρέψει στις φαντασιώσεις της Περσικής Αυτοκρατορίας. Ο Βλαντιμίρ Πούτιν διατηρεί σήμερα εξαιρετικές σχέσεις τόσο με τον ηγέτη της Επανάστασης Αγιατολάχ Χαμενεΐ, όσο και με τον Πρόεδρο της Δημοκρατίας, τον Σεΐχη Ροχανί. Έλαβε γνώση τόσο των στρατιωτικών επιτυχιών των Φρουρών της Επανάστασης στην Παλαιστίνη, στο Λίβανο, στη Συρία, στο Ιράκ και στο Μπαχρέιν, όσο και της τεράστιας βιομηχανικής ανάπτυξης του Ιράν. Μερικές φορές την εβδομάδα, Ρώσοι απεσταλμένοι, επίσημοι ή ανεπίσημοι, πηγαίνουν στην Τεχεράνη για την ανταλλαγή πολιτικών πληροφοριών, αλλά και στρατιωτικών και οικονομικών.

Η Ρωσία ανησυχεί για τις συνέπειες της επικείμενης πώλησης του ιρανικού φυσικού αερίου προς την Ευρωπαϊκή Ένωση, ένα σχέδιο που επινοήθηκε αρχικά από τις Ηνωμένες Πολιτείες, έτσι ώστε οι Βρυξέλλες να μπορέσουν να κάνουν χωρίς το ρωσικό φυσικό αέριο. Αλλά στο μυαλό της Μόσχας, ο κίνδυνος αυτός υπάρχει μόνο βραχυπρόθεσμα, καθώς η Ρωσία παρακάμπτει σταδιακά την Ευρωπαϊκή Ένωση και γιατί μεσοπρόθεσμα, θα πουλήσει το φυσικό αέριο της στην Κίνα. Ο κίνδυνος για τα ρώσικα οικονομικά υπάρχει, επομένως, για χρονικό διάστημα λιγότερο από 5 χρόνια, μπορεί και λιγότερο, για το διάστημα που χρειάζεται για να χτίσει ή να ενισχύσει τους αγωγούς στη Σιβηρία.

Για να αντισταθμίσει την πώληση του ιρανικού φυσικού αερίου στη θέση του ρωσικού φυσικού αερίου προς τη Δυτική Ευρώπη, η Τεχεράνη ως εκ τούτου δεσμεύτηκε να αγοράσει ρωσικά οπλικά συστήματα για τεράστια ποσά. Πρόκειται κυρίως για αντιαεροπορικούς πυραύλους S-400, ικανούς να καταστρέψουν οποιοδήποτε αεροσκάφος εν πτήση.

Ωστόσο, η συμφωνία αυτή βρίσκεται αντιμέτωπη με το ψήφισμα 1929 του Συμβουλίου Ασφαλείας, το οποίο απαγορεύει την εξαγωγή όπλων προς το Ιράν [6], ένα ψήφισμα το οποίο ο Πρόεδρος Μεντβέντεφ είχε αποφασίσει να στηρίξει και να εφαρμόσει προκαλώντας μια κρίση με τον τότε του πρωθυπουργού Βλαντιμίρ Πούτιν. Αυτός είναι ο λόγος που ο Βλαντιμίρ Πούτιν ζητεί να καταργηθεί σήμερα αυτό το ψήφισμα πριν από την υπογραφή της συμφωνίας 5 + 1.

Το σημείο αυτό δεν αναμένεται να προσβάλει την Ουάσιγκτον, αλλά θα αυξήσει την διαίρεση του κόσμου σε δύο μπλοκ.

Η Τρομοκρατία

Το άλλο ρωσικό στρατηγικό ενδιαφέρον για το θέμα αυτό είναι το μέλλον της Daesh. Δεν υπάρχει πλέον καμία αμφιβολία ότι η τρομοκρατική οργάνωση, που σήμερα ελέγχεται από την Τουρκία και χρηματοδοτείται από ένα μέρος της Σαουδικής βασιλικής οικογένειας, είναι έτοιμη να εγκαταλείψει το Ιράκ και τη Συρία για να προχωρήσει στο Ρωσικό Καύκασο. Από το Σεπτέμβριο του 2014, η ηγεσία του Ισλαμικού Εμιράτου έχει καθαρισθεί από τα στελέχη του Μαγκρέμπ. Έχουν σχεδόν όλοι αντικατασταθεί από πρώην Σοβιετικούς, κυρίως Γεωργιανούς και Ουζμπέκους. Επί του παρόντος, οι εσωτερικές επικοινωνίες των αξιωματικών της Daesh στα γουόκι-τόκι, δεν είναι πλέον στα αραβικά, αλλά σχεδόν πάντα στα ρωσικά, οι Άραβες τζιχαντιστές είναι μόνο βορά των κανονιών. Η Μόσχα πρέπει λοιπόν να εξαλείψει τη Daesh τώρα στη «Μέση Ανατολή», ή θα πρέπει να τη πολεμήσει στο έδαφός της, αύριο στον Καύκασο.

Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίον η Ρωσία κάλεσε μια συριακή αντιπροσωπεία στη Μόσχα. Προς μεγάλη έκπληξη του Υπουργού Εξωτερικών της Συρίας, Walid Moallem, η αντιπροσωπεία δεν συζήτησε με τον Ρώσο ομόλογό της, Σεργκέι Λαβρόφ, αλλά έγινε δεκτή από τον Πρόεδρο Πούτιν, στις 29 Ιουνίου, Ο τελευταίος την δέχτηκε με θερμή δημόσια υποδοχή, με την παρουσία του τύπου, για να της παραδώσει μια μακρά ομιλία που εξήγησε το ρωσικό σχέδιο: Η Συρία πρέπει να προσεγγίσει τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία και την Τουρκία για να εξαλείψει τη Daesh. Στη συνέχεια, ο κ Moallem κλήθηκε να μιλήσει στη συνέντευξη τύπου με τον Πρόεδρο Πούτιν, αλλά ποτέ δεν είχε την ευκαιρία να του απαντήσει.

Είναι σαφές ότι η Ρωσία είχε συζητηθεί κρυφά το σχέδιο αυτό όχι μόνο με τη Σαουδική Αραβία [7], την Ιορδανία και την Τουρκία [[“Πώς ο Πούτιν αντέστρεψε τη στρατηγική του ΝΑΤΟ”, τον Τιερί Μεϊσάν, Μετάφραση Κριστιάν, Ινφογνώμων Πολιτικά (Ελλάδα), Δίκτυο Βολταίρος, 8η Δεκεμβρίου, 2014.], αλλά και με το Ιράν. Και ήθελε να δείξει στο υπόλοιπο του κόσμου ότι είναι σε θέση να υπαγορεύσει την πολιτική της στη Συρία. Η τελευταία, ενώ έμεινε με το στόμα ανοικτό σχετικά με το ρωσικό σχέδιο, δεν μπορεί παρά συμφωνήσει, αφού θα σηματοδοτήσει το τέλος του πολέμου.

Εντούτοις, το ρωσικό σχέδιο αντιστοιχεί στη Συριακή θέση, η οποία από τον Ιανουάριο 2014 και τη δεύτερη διάσκεψη στη Γενεύη (όπου είχε προσκληθεί, σε διαφορά από το πρώτο συνέδριο), απευθύνει έκκληση για διεθνή ενότητα κατά της τρομοκρατίας. Μια θέση που συνέχισε να προκαλέσει σχόλια αφού οι τζιχαντιστές υποστηρίζονται κάτω από το όνομα «μέτρια αντιπολίτευση» της Συρίας ... από τη Σαουδική Αραβία, την Ιορδανία, την Τουρκία, και γενικότερα από το ΝΑΤΟ.

Είναι το ρωσικό σχέδιο εφικτό;

Το ρωσικό σχέδιο, το οποίο είναι προς το συμφέρον όλων των κρατών της «ευρύτερης Μέσης Ανατολής», παραβιάζει ωστόσο τις συμφωνίες που έχουν ήδη αποτελέσει αντικείμενο διαπραγμάτευσης μεταξύ των Σαουδαραβών και των Ισραηλινών.

Περεταίρω, στερεί την Τουρκία -και, συνεπώς, το ΝΑΤΟ- από το μείζονα χαρτί της: τον έλεγχο του διεθνούς τζιχαντισμού. Η εφαρμογή του εξαρτάται από την εσωτερική ισορροπία του κάθε κράτους που εμπλέκονται, ένα θέμα που περιλαμβάνει πολλές αβεβαιότητες, αλλά για τις οποίες οι ρωσικές υπηρεσίες πληροφοριών πρέπει να είναι άριστα ενημερωμένες.

Στην πραγματικότητα, το ρωσικό σχέδιο θέτει το ζήτημα της ειλικρίνειας των Ηνωμένων Πολιτειών. Μήπως θέλουν πραγματικά την ειρήνη στην «Ευρύτερη Μέση Ανατολή» (για να μεταφέρουν τα στρατεύματά τους στην Άπω Ανατολή) και είναι έτοιμες να εγκαταλείψουν τη Daesh ως μελλοντικό όπλο κατά της Ρωσίας;

Αυτός είναι ο λόγος που οι διαβουλεύσεις συνεχίζονται. Ο Πρόεδρος Rohani ήταν στη Ρωσία κατά τη σύνοδο κορυφής των BRICS και του Οργανισμού Συνεργασίας της Σαγκάης στην Ούφα, ο πρόεδρος Πούτιν θα επισκεφθεί την Τουρκία πριν από το σχηματισμό της νέας κυβέρνησης ή τις επικείμενες βουλευτικές εκλογές, ενώ ο βασιλιάς Σαλμάν Σαουδική Αραβία αναμένεται στη Μόσχα.