Ένας άνεμος εκκοσμίκευσης πνέει στο μουσουλμανικό κόσμο

Ελάχιστα γνωστός στο δυτικό κόσμο, ο Σαγίντ Κουτμπ (1906-1966) είναι ο στοχαστής αναφοράς του «πολιτικού ισλάμ», δηλαδή, της θέλησης να οργανωθεί η κοινωνία και η ιδιωτική ζωή των ατόμων, ανεξάρτητα από τη θρησκεία τους, σύμφωνα με μια ερμηνεία του ισλάμ. Δεν θα ενσωματωθεί στους Αδελφούς Μουσουλμάνους παρά μόνο το 1953. Θα καθαρίσει την ιδεολογία τους από τα εθνικιστικά στοιχεία της Χασάν αλ-Μπάνα για να θεσπίσει ένα δόγμα αναίσθητο σε κάθε συμφραζόμενο στοιχείο. Μέσα σε 64 χρόνια, πολλοί μουσουλμάνοι στον κόσμο εγκατέλειψαν την πνευματικότητα του ισλάμ για να υιοθετήσουν το αποκλειστικά πολιτικό δόγμα του Σαγίντ Κουτμπ. Η σκέψη του δομεί το σύνολο των τζιχαντιστικών ομάδων.

Κατά τη διάρκεια της αποικιοκρατίας και σε όλη τη διάρκεια του Ψυχρού Πολέμου, οι ιμπεριαλιστικές δυνάμεις χρησιμοποίησαν τις θρησκείες για να καταπνίξουν κάθε αμφισβήτηση της κυριαρχίας τους. Για παράδειγμα, η Γαλλία, η οποία το 1905 υιοθέτησε ένα σημαντικό νόμο για την εκκοσμίκευση των θεσμών της, αποφάσισε αμέσως να μην τον εφαρμόσει στις αποικίες της.

Γνωρίζουμε σήμερα ότι οι Αραβικές Ανοίξεις ήταν μια βρετανική πρωτοβουλία για να τοποθετήσουν τους Αδελφούς Μουσουλμάνους στην εξουσία και με αυτό το τρόπο να ενισχυθεί η αγγλοσαξονική κυριαρχία στην «Ευρύτερη Μέση Ανατολή».

Εδώ και 16 χρόνια, οι Δυτικοί κατηγορούν δικαίως τους μουσουλμάνους να μην ταχτοποιήσουν το σπίτι τους και να ανέχονται τρομοκράτες. Ωστόσο, είναι πλέον σαφές ότι αυτοί οι τρομοκράτες υποστηρίζονται από αυτούς τους ίδιους τους Δυτικούς για να υποδουλώσουν τους μουσουλμάνους μέσω του «πολιτικού ισλάμ». Το Λονδίνο, η Ουάσιγκτον και το Παρίσι δεν ανησυχούν για τη τρομοκρατία παρά όταν ξεφεύγει από την «ευρύτερη Μέση Ανατολή» και δεν επικρίνουν ποτέ το «πολιτικό ισλάμ», τουλάχιστον στους Σουνίτες.

Εκφωνώντας το λόγο του στο Ριάντ, στις 21 Μαΐου 2017, ο πρόεδρος Τραμπ ήθελε να θέσει τέρμα στη τρομοκρατία που καίει την περιοχή και εξαπλώνεται από τούδε και στο εξής προς τη Δύση. Τα λόγια που πρόφερε ήταν σαν ηλεκτροσόκ. Η ομιλία ερμηνεύτηκε ως άδεια για το τερματισμό αυτού του συστήματος.

Αυτό που φαινόταν αδιανόητο κατά τη διάρκεια των τελευταίων αιώνων ξαφνικά αποκρυσταλλώθηκε. Δεχούμενη να σταματήσει κάθε επαφή με τους Αδελφούς Μουσουλμάνους , η Σαουδική Αραβία εξαπολύθηκε εναντίον εκείνων που επιδιώκουν συνεργασία με τους Βρετανούς, και ιδιαίτερα κατά του Κατάρ. Το Ριάντ έδωσε το σήμα για πογκρόμ που φέρνει μαζί μεγάλες απογοητεύσεις. Με πνεύμα βεδουίνης εκδίκησης, διακόπηκαν οι διπλωματικές σχέσεις, και οργανώθηκε ένας οικονομικός αποκλεισμός εναντίον του καταριανού πληθυσμού· ενώ στα Εμιράτα ποινή 15 ετών φυλάκισης επιβλήθηκε σε όποιον εκφράζει απλή συμπόνια για τους κάτοικους του μισητού Κατάρ.

Άρχισε μια γιγαντιαία μετακίνηση των δυνάμεων και των συμμαχιών. Αν αυτή η τάση συνεχιστεί, η περιοχή θα οργανωθεί γύρω από μια νέα διάσπαση. Το ζήτημα της πάλης κατά του ιμπεριαλισμού θα δώσει τη θέση τους σε εκείνο της πάλης κατά τους κληρικαλισμού.

Οι Ευρωπαίοι έχουν ζήσει αυτό το χάσμα για τετρακόσια χρόνια, από τον δέκατο έκτο έως τον δέκατο ένατο αιώνα, αλλά όχι οι ΗΠΑ, επειδή η χώρα αυτή ιδρύθηκε από την αίρεση των Πουριτανών που διέφυγε από αυτό το χάσμα. Η πάλη κατά του πολιτικού χριστιανισμού ήταν προπαντός ένας αγώνας ενάντια στη απαίτηση του κλήρου της καθολικής εκκλησίας να διέπει τους πιστούς της μέχρι και στην κρεβατοκάμαρά τους. Δεν τελείωσε παρά με τον πάπα Παύλο ΣΤ’, ο οποίος εγκατέλειψε την παπική τιάρα. Αυτό το τριπλό στέμμα υποτίθεται ότι συμβόλιζε ότι ο πάπας ήταν πάνω από τους βασιλείς και αυτοκράτορες.

Όπως ο αρχικός χριστιανισμός δεν είχε ιερείς (εμφανίστηκαν μόνο στο τρίτο αιώνα), το αρχικό ισλάμ και ο σημερινός σουνιτισμός δεν έχουν. Μόνο ο σιιτισμός δομήθηκε όπως ο καθολικισμός και η ορθοδοξία. Στην πραγματικότητα, το σημερινό πολιτικό ισλάμ ενσαρκώνεται από τους Αδελφούς Μουσουλμάνους και τη κυβέρνηση του σεΐχη Ροχάνι (ο τίτλος του σεΐχη υποδεικνύει ότι ο πρόεδρος Ροχάνι είναι μέλος του σιιτικού κλήρου).

Επί του παρόντος διαμορφώνεται μια κληρική συμμαχία με τη βοήθεια του Ηνωμένου Βασιλείου. Μπορεί να αποτελέσει ένα μπλοκ που περιλαμβάνει το Ιράν, το Κατάρ, την Τουρκία, το Ιντλίμπ στη βορειοδυτική Συρία και τη Γάζα. Αυτό το σύνολο θα γινόταν ο προστάτης των Αδελφών Μουσουλμάνων και, επομένως, υπερασπιστής της χρήσης της τρομοκρατίας.

Μέσα σε δύο εβδομάδες, ο αραβικός Τύπος, ο οποίος θεωρούσε μέχρι τώρα ευνοϊκά τους Αδελφούς Μουσουλμάνους ως μια ισχυρή μυστική οργάνωση και το τζιχαντισμό ως νόμιμη δέσμευση πίστης, ξαφνικά έκανε εντυπωσιακή κυβίστηση. Παντού, ο καθένας καταγγέλλει την απαίτηση των Αδελφών Μουσουλμάνων να διέπει τη ζωή των ανθρώπων και την αιμοβόρα τρέλα του τζιχαντισμού.

Αυτή η πλημμύρα παρατηρήσεων, οι αιώνες απογοήτευσεις που εκφράζουν, η βία τους, κάνει κάθε επιστροφή πίσω αδύνατη. Αυτό δεν σημαίνει ότι η συμμαχία Ιράν-Τουρκίας-Κατάρ-Χαμάς θα πάει μέχρι το τέλος του δρόμου. Αυτό το επαναστατικό κύμα συμβαίνει κατά τη διάρκεια του μήνα του ραμαζανιού. Οι συναντήσεις μεταξύ φίλων και οικογένειας που έπρεπε να είναι συναινετικές γιορτές μετατρέπονται μερικές φορές σε διαμαρτυρία κατά αυτού που φαινόταν στο παρελθόν να είναι οι βάσεις του ισλάμ.

Στη περίπτωση που θα συνεχιστεί η διάσπαση υπέρ ή κατά του κληρικαλισμού, θα υπάρξει μια γενική αναδιαμόρφωση του πολιτικού τοπίου. Για παράδειγμα, οι Φρουροί της Επανάστασης, οι οποίοι συστάθηκαν κατά του αγγλοσαξονικού ιμπεριαλισμού, συσσώρευσαν δυσαρέσκεια κατά του ιρανικού κλήρου. Πολλοί θυμούνται ότι κατά τη διάρκεια του πολέμου που επιβλήθηκε από το Ιράκ, οι μουλάδες και αγιατολάχ τακτοποίησαν τα παιδιά τους, ενώ οι Φρουροί πέθαναν στο πεδίο της μάχης. Αλλά αποδυναμωμένοι κατά τη διάρκεια της πρώτης θητείας Ροχάνι, είναι απίθανο ότι θα τολμήσουν να σταθούν ενάντια στην αστοθρησκευτική εξουσία. Αντίθετα, η λιβανέζικη Χεζμπολάχ οδηγείται από τον σαγιέντ Χασάν Νασράλα (εδώ ο τίτλος του σαγιέντ δείχνει ότι είναι άμεσος απόγονος του προφήτη Μωάμεθ), μια προσωπικότητα που προωθεί το διαχωρισμό της δημόσιας σφαίρας από την ιδιωτική. Παρά το γεγονός ότι εκτελεί μια θρησκευτική λειτουργία και μια άλλη πολιτική, ήταν πάντα αντίθετος να συγχέονται οι δύο, ενώ αποδέχεται την πλατωνική αρχή της velayat-e faqih (δηλαδή της κυβέρνησης από έναν σοφό). Επομένως, είναι μάλλον απίθανο ότι η Χεζμπολάχ θα ακολουθήσει τη κυβέρνηση Ροχάνι.

Εν τω μεταξύ, ολόκληρη η περιοχή διαταράσσεται: στη Λιβύη, οι Αδελφοί Μουσουλμάνοι αποχώρησαν από τη Τρίπολη αφήνοντας μια πολιτοφυλακή να απελευθερώσει τον Σαΐφ αλ-Ισλάμ Καντάφι και τον στρατηγό Χαφτάρ να επεκτείνει την επιρροή του. Στην Αίγυπτο, ο στρατηγός-πρόεδρος αλ-Σίσι ανάθεσε στους ομολόγους του του Κόλπου να συντάξουν έναν κατάλογο τρομοκρατών. Στην Παλαιστίνη, η πολιτική ηγεσία της Χαμάς κατέφυγε στο Ιράν. Στη Συρία, οι τζιχαντιστές σταμάτησαν να μάχονται κατά της συριακής Δημοκρατίας και περιμένουν τις διαταγές. Στο Ιράκ, ο στρατός έντεινε τις προσπάθειές του κατά των Αδελφών Μουσουλμάνων και του Τάγματος των Νακσμπαντι. Στη Σαουδική Αραβία, η Παγκόσμια Μουσουλμανική Λίγκα (Muslim World League) απέκλεισε από το διοικητικό της συμβούλιο τον ιεροκήρυκα-αστέρα των Αδελφών και εγκωμιαστή των Αραβικών Ανοίξεων, σεΐχη Γιουσέφ Αλ-Καρανταουί. Ενώ η Τουρκία και το Πακιστάν ξεκίνησαν τη μεταφορά δεκάδων χιλιάδων στρατιωτών προς το Κατάρ· το οποίο δεν μπορεί πλέον να τρέφεται παρά μόνο με τη βοήθεια του Ιράν.

Μια νέα εποχή φαίνεται να αναδύεται στη περιοχή.