ΟΗΕ: Η Γέννηση του μετα-δυτικού κόσμου

Παρά τα φαινόμενα, η παρέλαση των αρχηγών κρατών και κυβερνήσεων ή των υπουργών εξωτερικών στη Γενική Συνέλευση των Ηνωμένων Εθνών δεν είναι άχρηστη. Βέβαια, οι περισσότεροι δεν είχαν τίποτα να πουν, και απευθύνθηκαν στην εσωτερική κοινή γνώμη τους, επικρίνοντας την απερισκεψία του ΟΗΕ και ζητώντας να σεβαστεί το δίκαιο. Ωστόσο, ορισμένες παρεμβάσεις επικεντρώθηκαν στην ουσία της συζήτησης: πώς να επιλύσουμε τις διαφορές μεταξύ των κρατών και να εγγυηθούμε την ειρήνη;

Οι πρώτες τρεις μέρες χαρακτηρίστηκαν από την ομιλία του Ντόναλντ Τραμπ (Ηνωμένες Πολιτείες) και τις απαντήσεις του Εμμανουέλ Μακρόν (Γαλλία) και του Χασάν Ρουχανί (Ιράν). Όμως, όλος αυτός ο προβληματισμός έγινε κομμάτια, την τέταρτη ημέρα, κατά την παρέμβαση του Σεργκέι Λαβρόφ (Ρωσία), ο οποίος παρουσίασε το χάρτη του μετα-δυτικού κόσμου.

Η μεταλλαγή του κόσμου σύμφωνα με τον Ντόναλντ Τραμπ

Ο πρόεδρος Τραμπ, του οποίου οι ομιλίες είναι συνήθως εξαιρετικά πρόχειρες, είχε ετοιμάσει αυτή τη φορά ένα πολύ δομημένο κείμενο [1]. Ξεχωρίζοντας από τους προκατόχους του, βεβαίωσε ότι προάγει «την ανεξαρτησία και τη συνεργασία» παρά «τη διακυβέρνηση, τον έλεγχο και τη διεθνή κυριαρχία» (με άλλα λόγια: τα εθνικά του συμφέροντα και όχι αυτά της «αμερικανικής Αυτοκρατορίας»). Συνέχισε αναφέροντας τις αναπροσαρμογές του συστήματοςστις οποίες προχώρησε.

• Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν κήρυξαν εμπορικό πόλεμο εναντίον της Κίνας, αλλά βρίσκονται στο στάδιο της αποκατάστασης του ισοζυγίου πληρωμών. Ταυτόχρονα, προσπαθούν να αποκαταστήσουν μια διεθνή αγορά βασισμένη στον ελεύθερο ανταγωνισμό, όπως αποδεικνύεται από την θέση τους για τα ενεργειακά ζητήματα. Έγιναν μεγάλοι εξαγωγείς υδρογονανθράκων και, ως εκ τούτου, θα είχαν συμφέρον για ψηλές τιμές, αλλά αμφισβητούν την ύπαρξη ενός διακυβερνητικού καρτέλ, του ΟΠΕΚ, και υποστηρίζουν χαμηλότερες τιμές.

• Αντιτίθενται στις δομές και τις συνθήκες της παγκοσμιοποίησης (δηλαδή από τη σκοπιά του Λευκού Οίκου, του διακρατικού χρηματιστικού ιμπεριαλισμού), συμπεριλαμβανομένων του Συμβουλίου των Ανθρωπίνων Δικαιωμάτων, του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου και του UNRWA.Προφανές είναι ότι δεν υποστηρίζουν τα βασανιστήρια (τα οποία νομιμοποιήθηκαν από τον Τζορτζ Μπους τον νεώτερο) ή το έγκλημα, ούτε θέλουν να λιμοκτονούν οι Παλαιστίνιοι, αλλά να σπάσουν οργανώσεις που χειραγωγούν το στόχο τους για να πραγματοποιήσουν άλλους σκοπούς.

• Όσον αφορά τις μεταναστεύσεις από τη Λατινικής Αμερικής προς τις Ηνωμένες Πολιτείες και στην ίδια τη νοτιοαμερικανική ήπειρο, σκοπεύουν να τις τερματίσουν με τη λήψη ριζικών μέτρων. Για τον Λευκό Οίκο, το πρόβλημα απορρέει από τους κανόνες που επιβάλλονται από τις Συνθήκες της παγκοσμιοποίησης, και ιδιαίτερα από την Alena. Ο πρόεδρος Τραμπ διαπραγματεύτηκε μια νέα συμφωνία με το Μεξικό που συνδέει τις εξαγωγές με το σεβασμό των κοινωνικών δικαιωμάτων των Μεξικανών εργαζομένων. Προτίθεται να επιστρέψει στο αρχικό δόγμα του Μονρόε: οι πολυεθνικές δεν θα μπορέσουν να παρεμβαίνουν στη διακυβέρνηση της ηπείρου.

Η αναφορά στο Δόγμα του Μονρόε αξίζει μια εξήγηση, καθώς αυτή η έκφραση υποδηλώνει την αμερικανική αποικιοκρατία στις αρχές του εικοστού αιώνα. Ο Ντόναλντ Τράμπμ είναι θαυμαστής της εξωτερικής πολιτικής δύο εξαιρετικά αμφιλεγόμενων προσωπικοτήτων, των προέδρων Andrew Jackson (1829-1837) και Richard Nixon (1969-74). Το δόγμα Μονρόε (1823) αναπτύχθηκε κατά την παρέμβαση του τότε μόνο στρατηγού Τζάκσον στην ισπανική αποικία της Φλόριντα. Τότε ο James Monroe θέλησε να προστατέψει την αμερικανική ήπειρο από τον ευρωπαϊκό ιμπεριαλισμό. Ήταν η εποχή των «καλών συναισθημάτων».

Υποσχέθηκε τότε ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν θα επέμβουν στην Ευρώπη εάν οι Ευρωπαίοι σταματούσαν να επεμβαίνουν στην Αμερική. Δεν είναι παρά μόνο τρία τέταρτα ενός αιώνα αργότερα, μεταξύ των άλλων από τον Θεόδωρο Ρούσβελτ (1901-1909), που χρησιμοποιήθηκε το δόγμα Μονρόε σαν ομπρέλα στον ιμπεριαλισμό των ΗΠΑ επί της λατινικής Αμερικής.

Η υπεράσπιση του παλιού κόσμου από τον Εμμανουέλ Μακρόν και τον Χασάν Ρουχανί

Σε μια περίεργη αντιστροφή των ρόλων, ο Γάλλος πρόεδρος, EmmanuelMacron, παρουσιάστηκε ως τον Ευρωπαίο Μπαράκ Ομπάμα ενώπιον του Σαρλ Ντε Γκωλ των ΗΠΑ που είναι ο Ντόναλντ Τραμπ. Του κήρυξε συμβολικά τον πόλεμο, λέγοντας: «να μην υπογράφουμε περισσότερες εμπορικές συμφωνίες με τις δυνάμεις που δεν συμμορφώνονται με τη Συμφωνία των Παρισίων» (επομένως πλέον όχι με τις Ηνωμένες Πολιτείες), ένας περίεργος τρόπος να υπερασπιστείς το πολυμερισμό!

Ο Γάλλος πρόεδρος ξεκίνησε με την υπονοούμενη παρατήρηση του Ντόναλντ Τραμπ: την κρίση της σημερινής "φιλελεύθερης τάξης της Βεστφαλίας" [2]. Δηλαδή η κρίση των αναστατωμένων εθνών-κρατών από την οικονομική παγκοσμιοποίηση. Αλλά ήταν για να αμφισβητήσει καλύτερα τη λύση του Λευκού Οίκου που ονόμασε το «Δίκαιο του ισχυρότερου». Προήγαγε λοιπόν τη γαλλική λύση «γύρω από τρεις αρχές: η πρώτη είναι ο σεβασμός της κυριαρχίας, στο ίδιο το θεμέλιο του χάρτη μας, η δεύτερη είναι η ενίσχυση των περιφερειακών μας συνεργασιών, και η τρίτη είναι η συνεισφορά ισχυρότερων διεθνών εγγυήσεων».

Στη συνέχεια, η ομιλία του ξέφυγε σε σπιράλ για να τελειώσει με μια λυρική ανάμνηση. Ο Εμμανουέλ Μακρόν άσκησε μια άσκηση νεανικής υποκρισίας στα όρια της σχιζοφρένειας.

• Ως παράδειγμα του «σεβασμού της κυριαρχίας», κάλεσε τον κόσμο να «μην αντικαταστήσει το λαό της Συρίας» για να αποφασίσει ποιος θα πρέπει να είναι ο ηγέτης του ... ενώ απαγόρευε στον πρόεδρο Άσαντ να εμφανιστεί στις προεδρικές εκλογές.

• Σχετικά με την «ενίσχυση των περιφερειακών συνεργασιών», ανέφερε την υποστήριξη της Αφρικανικής Ένωσης στη γαλλική αντιτρομοκρατική επιχείρηση στο Σαχέλ. Αλλά αυτό είναι στην πραγματικότητα μόνο το χερσαίο τμήμα ενός μεγαλύτερου σχεδίου, με επικεφαλής την AfriCom, και στο οποίο ο αμερικανικός στρατός παρέχει το εναέριο μέρος. Η ίδια η Αφρικανική Ένωση δεν διαθέτει ίδιο σωστό στρατό, παρεμβαίνει μόνο για να νομιμοποιήσει μια αποικιοκρατική επιχείρηση. Ομοίως, τα ποσά που επενδύθηκαν για την ανάπτυξη του Σαχέλ, τα οποία ο γάλλος πρόεδρος ανέφερε σε δολάρια και όχι σε ευρώ, αναμειγνύουν πραγματικά αφρικανικά σχέδια και μια ξένη βοήθεια στην ανάπτυξη της οποίας ο καθένας μπόρεσε να επαληθεύει την αναποτελεσματικότητα.

• Όσον αφορά «τη συμβολή ισχυρότερων διεθνών εγγυήσεων», ανακοίνωσε το σχέδιο καταπολέμησης των ανισοτήτων που θα επικεντρωθεί στην σύνοδο κορυφής της Ομάδας των 7 στο Biarritz (Γαλλια). Στην πραγματικότητα, επρόκειτο για τον ίδιον να επιβεβαιώσει λίγο περισσότερο τη δυτική ηγεσία στον υπόλοιπο κόσμο, συμπεριλαμβανομένων της Ρωσίας και της Κίνας. Έτσι, διαβεβαίωσε ότι «οι ημέρες όταν μια και μόνο ομάδα πλούσιων χωρών μπορούσε να ορίσει το παγκόσμιο ισοζύγιο είναι μακρινό παρελθόν,» και δεσμεύτηκε να ... παρουσιάσει μια καταγραφή των αποφάσεων που λαμβάνονται από τους Μεγάλους δυτικούς ενώπιον της επόμενης Γενικής Συνέλευσης. Ή ακόμη, ανακήρυξε ότι η «G7 θα πρέπει να είναι μηχανή» της καταπολέμησης των ανισοτήτων που ανέλαβε ο ΟΗΕ.

Μιλώντας με τη σειρά του, ο Ιρανός πρόεδρος, σεΐχης Χασάν Ρουχανί, περιέγραψε λεπτομερώς πώς ο Λευκός Οίκος καταστρέφει ένα προς ένα τις αρχές του διεθνούς Δικαίου [3].

Υπενθύμισε ότι η συμφωνία 5 + 1 (JCPoA) εγκρίθηκε από το Συμβούλιο Ασφαλείας, το οποίο είχε καλέσει πολλούς οργανισμούς να την υποστηρίξουν (ψήφισμα 2231). Στη συνέχεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες του Ντόναλντ Τραμπ αποσύρθηκαν, αρνούμενες την υπογραφή του προκατόχου του και την αρχή της συνέχειας του κράτους. Τόνισε ότι, όπως αποδεικνύεται από 12 συναπτές εκθέσεις του ΔΟΑΕ, το Ιράν είχε τηρήσει και συνεχίζει να συμμορφωθεί με τις υποχρεώσεις του. Αγανάκτησε από την έκκληση του προέδρου Τραμπ να μην σεβαστεί το ψήφισμα των Ηνωμένων Εθνών και την απειλή που έστειλε σε όσους να το σεβαστούν.

Ολοκλήρωσε υπενθυμίζοντας ορισμένα γεγονότα: το Ιράν πολέμησε τον Σαντάμ Χουσεΐν, τους Ταλιμπάν και το Νταές πριν από τις Ηνωμένες Πολιτείες (που τους υποστήριζαν τότε).

Ένας τρόπος να υπογραμμίσει ότι, εδώ και πολύ καιρό, οι ανατροπές των Ηνωμένων Πολιτειών δεν ανταποκρίνονται στη λογική του Δίκαιου, αλλά σε εκείνη των κρυμμένων συμφερόντων τους.

Ο Σεργκέι Λαβρόφ παρουσιάζει τον μετα-δυτικό κόσμο

Αυτή η συζήτηση, όχι υπέρ ή κατά των Ηνωμένων Πολιτειών, αλλά υπέρ ή κατά του Ντόναλντ Τραμπ, διατάχθηκε γύρω από δύο βασικά επιχειρήματα:

• Ο Λευκός Οίκος καταστρέφει το σύστημα που τόσο ήταν προς όφελος των διεθνών οικονομικών ελίτ (Μακρόν).

• Ο Λευκός Οίκος δεν προσποιείται πλέον ότι σέβεται το Διεθνές Δίκαιο (Ρουχανί).

Για τον Ρώσο υπουργό Εξωτερικών, Σεργκέι Λαβρόφ, αυτή η συζήτηση κρύβει ένα πολύ μεγαλύτερο πρόβλημα.
«Από τη μια πλευρά, βλέπουμε την ενίσχυση των πολυκεντρικών αρχών της παγκόσμιας τάξης, (...) την προσδοκία των λαών να διατηρήσουν την κυριαρχία και μοντέλα ανάπτυξης συμβατά με την εθνική, πολιτιστική και θρησκευτική τους ταυτότητα.

Από την άλλη πλευρά, βλέπουμε την επιθυμία μερικών δυτικών κρατών να διατηρήσουν το αυτοαποκαλούμενο καθεστώς τους ως «παγκόσμιοι ηγέτες» και να επιβραδύνουν τη μη αναστρέψιμη διαδικασία της εγκατάστασης της πολυπολικότητας». [4].

Από εκεί και πέρα, δεν ήταν πλέον θέμα για τη Μόσχα να επιτεθεί στον πρόεδρο Τραμπ, ή ακόμα και στις Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά στους Δυτικούς γενικά. Ο Σεργκέι Λαβρόφ έφτασε μέχρι το σημείο να κάνει παραλληλισμό με τις Συμφωνίες του Μονάχου (1938). Την εποχή εκείνη, η Γαλλία και το Ηνωμένο Βασίλειο συνήψαν συμμαχία με τη Γερμανία και την Ιταλία. Αν και αυτό το γεγονός βιώνεται σήμερα στη Δυτική Ευρώπη ως μια γαλλο-βρετανική δειλία να ανταποκριθεί στις απαιτήσεις των Ναζί, αλλά παρέμεινε χαραγμένη στη μνήμη των Ρώσων ως το αποφασιστικό βήμα που ξεκίνησε το Β’ Παγκόσμιο Πόλεμο.
Ενώ οι δυτικοευρωπαίοι ιστορικοί προσπαθούν να διαπιστώσουν ποιος έλαβε αυτή την απόφαση και ποιος ακολούθησε τη κίνηση, οι Ρώσοι ιστορικοί δεν βλέπουν παρά μόνο ένα πράγμα: κανένας από τους δυτικούς Ευρωπαίους δεν ανέλαβε την ευθύνη του.

Επεκτείνοντας τη κριτική του, ο Σεργκέι Λαβρόφ κατήγγειλε τις παραβιάσεις όχι μόνο του Δικαίου αλλά και των διεθνών υποδομών.
Παρατήρησε ότι οι Δυτικοί επιδιώκουν να αναγκάσουν τους λαούς να στρατευθούν ενάντια στη θέλησή τους σε στρατιωτικές συμμαχίες και απειλούν ορισμένα κράτη που επιμένουν να επιλέξουν τα ίδια τους εταίρους τους. Αναφερόμενος στην υπόθεση Jeffrey Feltman [5], κατήγγειλε τις προσπάθειες για τον έλεγχο της διοίκησης των Ηνωμένων Εθνών, καθιστώντας την να παίξει το ρόλο που ανατίθεται στα κράτη μέλη, και, τελικά, να χρησιμοποιήσει τη γενική γραμματεία να τα χειραγωγήσει.

Σημείωσε την απελπιστική φύση αυτών των προσπαθειών, παρατηρώντας για παράδειγμα την αναποτελεσματικότητα του πενήντα ετών αμερικανικού αποκλεισμού της Κούβας. Στιγμάτισε τη βρετανική προθυμία να κρίνει και να καταδικάζει χωρίς δίκη μέσω της ρητορικής του "εξαιρετικά πιθανού".

Ο Σεργκέι Λαβρόφ κατέληξε υπογραμμίζοντας ότι όλες οι δυτικές διαταραχές δεν εμπόδιζαν τον υπόλοιπο κόσμο να συνεργαστεί και να αναπτυχθεί.
Υπενθύμισε την «Εταιρική Σχέση της Ευρύτερης Ευρασίας», που συζητήθηκε στο Φόρουμ Valdai το 2016, από τον πρόεδρο Πούτιν για να συμπληρώνει το "Beltand Road" του προέδρου Ξι. Αυτή η ευρεία πρωτοβουλία, η οποία αρχικά επικροτήθηκε από την Κίνα, υποστηρίζεται τώρα από τον Οργανισμό της Συνθήκης Συλλογικής Ασφάλειας, την Ευρασιατική Οικονομική Ένωση, την Κοινοπολιτεία των Ανεξάρτητων Κρατών, τον Οργανισμό Brics και τον Οργανισμό της Συνεργασίας της Σαγκάης. Οι αντιπροτάσεις από την Αυστραλία, την Ιαπωνία και την Ευρωπαϊκή Ένωση είναι θνησιγενείς.

Ενώ οι Δυτικοί αξιωματούχοι έχουν τη συνήθεια να ανακοινώνουν εκ των προτέρων τα σχέδιά τους και να τα συζητούν, οι ρώσοι διπλωμάτες τα αναφέρουν μόνο όταν έχουν ήδη ξεκινήσει και είναι βέβαιοι ότι θα τους εκπληρώσουν.

Με λίγα λόγια, η στρατηγική περιορισμού της Ρωσίας και της Κίνας, που επινοήθηκε από τον Βρετανό βουλευτή Halford J. Mackinder [6] και διευκρινίστηκε από τον Σύμβουλο Εθνικής Ασφάλειας των ΗΠΑ, ZbigniewBrzeziński [7], απέτυχε. Το κέντρο βάρους του κόσμου κινείται προς την Ανατολή, όχι εναντίον των Δυτικών, αλλά από την υπαιτιότητά τους [8].

Βγάζοντας τα πρώτα πρακτικά συμπεράσματα από αυτές τις αναλύσεις, ο Σύρος αναπληρωτής πρωθυπουργός, Ουαλίντ αλ-Μοαλέμ, απαιτούσε την επόμενη μέρα στο βήμα της Γενικής Συνέλευσης την άμεση αποχώρηση των στρατευμάτων κατοχής των ΗΠΑ, της Γαλλίας και της Τουρκίας [9].