Αυτά που δεν γνωρίσετε για τις αμερικανο-ιρανικές συμφωνίες

Οι μυστικές διμερείς συνομιλίες

Από τον Μάρτιο 2013, οι Ηνωμένες Πολιτείες και το Ιράν διαπραγματεύονται μυστικά μεταξύ τους. Οι επαφές αυτές άρχισαν μυστικά στο Ομάν. Για τους Ιρανούς, οι οποίοι ασφυκτιούν από έναν οικονομικό και νομισματικό αποκλεισμό άνευ προηγουμένου στην ιστορία, δεν υπήρχε περίπτωση να υποχωρήσουν ενώπιον του ιμπεριαλισμού, αλλά να επιτευχθεί μια κατάπαυση του πυρός για λίγα χρόνια, όσα τους χρειαζόταν για να ξαναβρούν τις δυνάμεις τους. Για τις Ηνωμένες Πολιτείες, οι οποίες ελπίζουν να μετακινήσουν τα στρατεύματά τους από τη Μέση Ανατολή προς την Άπω Ανατολή, η ευκαιρία αυτή έπρεπε να συνοδεύεται από συγκεκριμένες εγγυήσεις, ότι η Τεχεράνη δεν θα επωφεληθεί προκειμένου να επεκτείνει λίγο περισσότερο την επιρροή της.

Η αμερικανική ομάδα διευθυνόταν από δύο εξαιρετικούς διαπραγματευτές, τον Τζέικ Σάλιβαν και τον Ουίλιαμ Μπερνς. Δεν ξέρουμε ποιοι αποτελούσαν την ιρανική αντιπροσωπεία. Ο κ Σάλιβαν ήταν ένας από τους κύριους σύμβουλους της υπουργού Εξωτερικών Χίλαρι Κλίντον, αλλά δεν μοιραζόταν μαζί της , ούτε τη τυφλή υποστήριξη της στο Ισραήλ, ούτε το θαυμασμό της για τη Μουσουλμανική Αδελφότητα. Οργάνωσε τους πολέμους κατά της Λιβύης και της Συρίας. Όταν η κ. Κλίντον εκτινάχθηκε από τον Πρόεδρο Ομπάμα, έγινε σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας του αντιπρόεδρου Μπάιντεν. Με αυτή την ιδιότητα ξεκίνησε συνομιλίες με το Ιράν. Ο κ. Μπερνς, εν τω μεταξύ, είναι διπλωμάτης καριέρας. Και, λένε, ένας από τους καλύτερους στις Ηνωμένες Πολιτείες. Εντάχθηκε στις συζητήσεις ως υφυπουργός του υπουργού Εξωτερικών των ΗΠΑ Τζον Κέρι.

Απ’ αυτές τις συνομιλίες, βγήκαν τουλάχιστον δύο αποφάσεις.
Πρώτον, ο Οδηγός της Επανάστασης, Αγιατολάχ Αλί Χαμενεΐ, θα εξασφάλιζε τον αποκλεισμό του Εσφαντιάρ Ραχίμ Mashaie -πρώην επικεφαλής των Μυστικών Υπηρεσιών των Φρουρών της Επανάστασης και συγγενή εξ αγχιστείας του Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ- από τη κούρσα για τη Προεδρία. Με τον τρόπο αυτό, θα έπεφταν οι τόνοι του Ιράν στα διεθνή φόρα. Στη συνέχεια, οι Ηνωμένες Πολιτείες θα εξασφάλιζαν επίσης τον μετριασμό των τόνων των αντι-ιρανικών συμμάχων τους και θα ξεμπλόκαραν τις συνομιλίες 5 + 1 για τα πυρηνικά έτσι ώστε να τερματίσουν τις κυρώσεις.

Πράγματι, προς γενική έκπληξη, το Συμβούλιο των Φρουρών του Συντάγματος (του οποίου τα μισά από τα μέλη διορίζονται από τον Αγιατολάχ Χαμενεΐ) επέκρινε την υποψηφιότητα του Εσφαντιάρ Ραχίμ Mashaie, ενώ οι δημοσκοπήσεις τον έδιναν νικητή από το πρώτο γύρο. Χάρη στη διαίρεση του Επαναστατικού Στρατοπέδου, επιδέξια διατηρημένη από τον Οδηγό, εξελέγη ο σεΐχης Χασάν Ροχανί. Ήταν ο άνθρωπος της κατάστασης, αυτός ο εθνικιστικός θρησκευτικός, ήταν ο επικεφαλής διαπραγματευτής για τα πυρηνικά από το 2003 έως το 2005. Είχε δεχθεί όλες τις Ευρωπαϊκές απαιτήσεις προτού απαλλαγεί των καθηκόντων του από τον Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ όταν έγινε πρόεδρος. Ο κ. Ροχανί είχε σπουδάσει συνταγματικό δίκαιο στη Σκωτία και ήταν η πρώτη ιρανική επαφή του Ισραήλ και των Ηνωμένων Πολιτειών κατά τη διάρκεια του Irangate. Κατά τη διάρκεια της απόπειρας χρωματιστής επανάστασης του 2009, που οργανώθηκε από τη CIA με τη βοήθεια των Αγιατολάδων Ραφσαντζανί και Χαταμί, πήρε θέση υπέρ των φιλοδυτικών εναντίον του Προέδρου Αχμαντινετζάντ. Παρεμπιπτόντως, η ιδιότητα του ως μέλος του κλήρου, επέτρεπε στους μουλάδες να ξαναπάρουν τον έλεγχο του κράτους από τους Φρουρούς της Επανάστασης, που είχαν πάρει τον έλεγχο.

Από την πλευρά τους, οι Ηνωμένες Πολιτείες έδωσαν οδηγίες προς τους Σαουδάραβες συμμάχους τους να μειώσουν επίσης τον τόνο και να δεχθούν ευμενώς τη νέα ιρανική κυβέρνηση. Για μερικούς μήνες, το Ριάντ και η Τεχεράνη αντάλλαξαν χαμόγελα, ενώ ο σεΐχης Ροχανί ήρθε σε προσωπική επαφή με τον Αμερικανό ομόλογο του.

Το σχέδιο του Λευκού Οίκου

Η ιδέα του Λευκού Οίκου ήταν να αναγνωρίσει τις ιρανικές επιτυχίες στην Παλαιστίνη, το Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ και το Μπαχρέιν και να αφήσει την Τεχεράνη να απολαύσει την επιρροή της στις χώρες αυτές σε αντάλλαγμα την παραίτηση της επέκτασης της Επανάστασης της. Αφού εγκατέλειψε την ιδέα να μοιράσει τη Μέση Ανατολή με τους Ρώσους, η Ουάσιγκτον σχεδίαζε να τη διανείμει στη Σαουδική Αραβία και το Ιράν πριν από την απόσυρση των στρατευμάτων της.

Η ανακοίνωση αυτής της πιθανής διαίρεσης ενίσχυσε ξαφνικά την ανάγνωση των περιφερειακών γεγονότων σε μια σύγκρουση σουνιτών (Σαουδαραβών) - σιιτών (Ιρανών), γεγονός παράλογο, διότι η θρησκεία των ηγετών δεν αντιστοιχεί πάντα με εκείνη των υποστηρικτών τους.
Ωστόσο, η διαίρεση αυτή επανέφερε την Εγγύς Ανατολή στην περίοδο του Συμφώνου της Βαγδάτης [1], δηλαδή του Ψυχρού Πολέμου, με τη διαφορά ότι το Ιράν πήρε τη θέση της ΕΣΣΔ και οι περιοχές επιρροής κατανέμονταν διαφορετικά.
Περεταίρω, αυτό το γεγονός δεν μπορούσε παρά να πειράξει τη σημερινή Ρωσική Ομοσπονδία, αυτή η νέα διαίρεση έφερε πίσω το Ισραήλ στην εποχή που δεν διέθετε την ομπρέλα των ΗΠΑ. Απαράδεκτη από την άποψη του πρωθυπουργού Μπενιαμίν Νετανιάχου, υποστηρικτή της επέκτασης της χώρας του «από το Νείλο μέχρι τον Ευφράτη». Προσπάθησε επομένως ό, τι μπορούσε να κάνει για να σαμποτάρει τη συνέχεια του προγράμματος.

Αυτός είναι ο λόγος που, ενώ επετεύχθη μια συμφωνία στη Γενεύη για τα πυρηνικά στις αρχές του 2014, η Αμερικανίδα διαπραγματεύτρια Γουέντι Σέρμαν, χρησιμοποίησε τις ισραηλινές αξιώσεις για να ανεβάσει τις πλειοδοσίες. Δήλωσε ξαφνικά ότι η Ουάσινγκτον δεν ήταν ικανοποιημένη με τις εγγυήσεις για την αδυναμία του Ιράν να κατασκευάσει την ατομική βόμβα, αλλά ζήτησε επίσης διαβεβαιώσεις σχετικά με την παραίτηση του από την ανάπτυξη βαλλιστικών πυραύλων. Αυτή η εκπληκτική απαίτηση αποκλείστηκε από την Κίνα και τη Ρωσία, οι οποίες ισχυρίστηκαν ότι δεν ήταν αντικείμενο της Συνθήκης για την Μη Διάδοση των Πυρηνικών Όπλων και δεν ήταν της δικαιοδοσίας των 5 + 1.
Η ανάκαμψη αυτή πιστοποιεί ότι η ατομική βόμβα δεν ήταν ποτέ η ανησυχία των Ηνωμένων Πολιτειών σε αυτό το ζήτημα, ακόμη και αν χρησιμοποίησαν αυτό το πρόσχημα να επιβάλλουν στο Ιράν, ένα τρομερό οικονομικό και νομισματικό εμπάργκο. Πράγματι, ο Πρόεδρος Ομπάμα το αναγνώρισε εμμέσως στην ομιλία του της 2ης Απριλίου, αναφερόμενος στον φετβά του ηγέτη της Επανάστασης που απαγορεύει αυτό το είδος όπλου [2]. Στην πραγματικότητα, η Ισλαμική Δημοκρατία του Ιράν έχει σταματήσει το πρόγραμμα πυρηνικών όπλων της λίγο μετά τη δήλωση του Αγιατολάχ Χομεϊνί κατά των όπλων μαζικής καταστροφής το 1988. Από τότε, η Τεχεράνη συνέχισε τις έρευνες της μόνο για μη στρατιωτικούς σκοπούς, ακόμη και αν μερικές μπορεί να έχουν στρατιωτικές επιπτώσεις, για την πυρηνική προώθηση των πολεμικών πλοίων, για παράδειγμα. Η διακήρυξη του Ιμάμη Χομεϊνί έγινε νόμος με τον φετφά του Αγιατολάχ Χαμενεΐ, στις 9 Αυγούστου 2005 [3].

Τέλος πάντων, η Ουάσιγκτον θεωρώντας ότι ο Νετανιάχου είναι «υστερικός φανατικός», διαπραγματεύτηκε όλο το 2014 για την επίτευξη συμφωνίας με το IDF (Τσαχάλ). Σταδιακά επικράτησε η ιδέα ότι, στην περιφερειακή κατανομή των καθηκόντων μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και του Ιράν, έπρεπε να υπάρχει και ένα σύστημα προστασίας της εβραϊκής αποικίας. Ιδού το σχέδιο να δημιουργηθεί ένα είδος νέου Συμφώνου της Βαγδάτης, σαν περιφερειακό ΝΑΤΟ, επισήμως υπό Σαουδαραβική Προεδρία, έτσι ώστε να είναι αποδεκτό από τους Άραβες, αλλά, στην πραγματικότητα, υπό την προεδρία του Ισραήλ, όπως το παλιό Σύμφωνο ήταν εκ των πραγμάτων υπό την προεδρία των Ηνωμένων Πολιτειών, παρότι δεν ήταν μέλη.
Αυτό το σχέδιο δόθηκε στη δημοσιότητα από τον Πρόεδρο Ομπάμα με το Δόγμα Εθνικής Ασφάλειας του, στις 6 Φεβρουαρίου 2015 [4].
Κατά συνέπεια, η πυρηνική συμφωνία και το τέλος των κυρώσεων αναβλήθηκαν. Η Ουάσιγκτον οργάνωσε την εξέγερση της Τσαχάλ κατά του Μπέντζαμιν Νετανιάχου, με την πεποίθηση ότι ο Πρωθυπουργός δεν θα παρέμεινε για πολύ στην εξουσία. Όμως, παρά τη δημιουργία του Commanders for Israel’s Security και το κάλεσμα σχεδόν όλων των πρώην ανώτερων αξιωματικών να μην ψηφιστεί ο Νετανιάχου, ο τελευταίος κατάφερε να πείσει το εκλογικό σώμα ότι ήταν ο μόνος που υπερασπίζεται την εβραϊκή αποικία. Και ο ίδιος επανεξελέγη.

Αναφορικά με την Παλαιστίνη, η Ουάσιγκτον και η Τεχεράνη είχαν συμφωνήσει να παγώσουν την κατάσταση του Ισραήλ και να δημιουργηθεί ένα παλαιστινιακό κράτος, σύμφωνα με τις συμφωνίες του Όσλο. Ο Νετανιάχου, ο οποίος κατασκόπευε όχι μόνο τις διαπραγματεύσεις των 5 + 1, αλλά και τις μυστικές διμερείς συνομιλίες, αντέδρασε έντονα ανακοινώνοντας δημόσια ότι, όσο ζει, δεν θα αφήσει ποτέ το Ισραήλ να αναγνωρίσει ένα παλαιστινιακό κράτος. Δήλωνε με αυτό το τρόπο ότι το Τελ Αβίβ σκόπευε να μη σεβαστεί την υπογραφή του στις συμφωνίες του Όσλο και διεξήγαγε διαπραγματεύσεις με την Παλαιστινιακή Αρχή τα τελευταία είκοσι χρόνια μόνο και μόνο για να κερδίσει χρόνο.

Η κοινή αραβική δύναμη

Θέλοντας γρήγορα να τελειώσουν, η Ουάσιγκτον και το Λονδίνο επέλεξαν τη υεμενιτική εξέγερση για να τερματίσουν. Οι Χούτι σιίτες, σύμμαχοι με τα στρατεύματα πιστά στον πρώην Πρόεδρο Σάλεχ είχαν απαιτήσει και επιτύχει την παραίτηση του προέδρου Χάντι που ξαφνικά άλλαξε γνώμη. Στην πραγματικότητα, ο τελευταίος δεν ήταν ούτε νόμιμος ούτε νομιμοποιημένος εδώ και πολύ καιρό. Παρέμεινε στην εξουσία στο τέλος της θητείας του, βάσει δεσμεύσεων με τις οποίες ποτέ δεν είχε την πρόθεση να συμμορφωθεί. Ούτε οι Ηνωμένες Πολιτείες ούτε το Ηνωμένο Βασίλειο είχαν ιδιαίτερη συμπάθεια για καμία από τις δυο πλευρές τις οποίες υποστήριξαν εναλλάξ σε διαφορετικές χρονικές στιγμές.
Άφησαν λοιπόν τη Σαουδική Αραβία να δηλώσει ότι αυτή η επανάσταση ήταν ένα πραξικόπημα και να προσπαθήσει πάλι να προσαρτήσει τη χώρα. Σχεδιάστηκε μια στρατιωτική επιχείρηση από το Λονδίνο από το πειρατικό κράτος Σομαλιλάνδη για να υποστηρίξει το Άντεν. Ταυτόχρονα, με πρόσχημα τη κρίση της Υεμένης, ο Αραβικός Σύνδεσμος ανακοίνωσε με δημοσιότητα τη δημιουργία του αραβικού τμήματος του νέου περιφερειακού ΝΑΤΟ: τη Κοινή Αραβική Δύναμη.
Τρεις ημέρες αργότερα, τέθηκε στη δημοσιότητα η συμφωνία των 5 + 1, που είχε συμφωνηθεί το προηγούμενο έτος [5]. Ωστόσο, ο υπουργός Τζον Κέρι και ο Ιρανός ομόλογος του, Μοχάμαντ Τζαβάντ Ζαρίφ, εξέταζαν, για μια ολόκληρη ημέρα, όλα τα πολιτικά σημεία υπό συζήτηση. Αποφασίστηκε ότι η Ουάσινγκτον και η Τεχεράνη θα πράξουν έτσι ώστε να μειωθεί η ένταση στην Παλαιστίνη, το Λίβανο, τη Συρία, το Ιράκ και το Μπαχρέιν κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών μηνών και ότι η Συμφωνία της Γενεύης δεν θα υπογραφεί μέχρι το τέλος Ιουνίου και για 10 χρόνια, αν τα δύο μέρη έχουν κρατήσει τον λόγο τους.

Επακόλουθα

– Είναι πιθανό ότι ο Νετανιάχου θα προσπαθήσει και πάλι, κατά τη διάρκεια των επόμενων τριών μηνών, να κάνει ό τι μπορεί για να αποτύχει το αμερικανικό σχέδιο. Επομένως δεν θα είναι έκπληξη να δούμε τρομοκρατικές πράξεις ή αζήτητες πολιτικές δολοφονίες των οποίων η ευθύνη θα ανατεθεί στην Ουάσιγκτον ή την Τεχεράνη για να αποτραπεί η υπογραφή που έχει προγραμματιστεί για τις 30 Ιουνίου 2015. Λογικά, η Ουάσινγκτον θα ενθαρρύνει πολιτικές εξελίξεις στο Ισραήλ που θα περιορίσουν τις εξουσίες του πρωθυπουργού. Έτσι πρέπει να ερμηνεύεται ο πολύ σκληρός λόγος του Προέδρου Reuven Rivlin, όταν έδωσε την εντολή στον Νετανιάχου να σχηματίσει την επόμενη κυβέρνηση.

– Η Υεμένη δεν συζητήθηκε ποτέ στις διμερείς συζητήσεις. Εάν υπογραφεί η συμφωνία, η χώρα αυτή μπορεί, επομένως, να είναι το μόνο σημείο σύγκρουσης στην περιοχή κατά τη διάρκεια των επόμενων 10 ετών.

– Ενώ η Ουάσιγκτον έχει συνάψει μια συμφωνία με την Τεχεράνη και προωθεί μια στρατιωτική συμμαχία γύρω από τη Σαουδική Αραβία, διεξαγάγει μια αντίστροφη πολιτική με τις κοινωνίες αυτών των κρατών. Από τη μία πλευρά, προωθεί τη διαίρεση της περιοχής μεταξύ κρατών, από την άλλη κατακερματίζει τις κοινωνίες μέσω της τρομοκρατίας και μάλιστα μόλις δημιούργησε ένα τρομοκρατικό υπο-κράτος, το Ισλαμικό Εμιράτο ("Daesh").

– Αρχικά, οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν προγραμματίσει να οικοδομήσουν την κοινή αραβική δύναμη με τις χώρες του Κόλπου και της Ιορδανίας, και ακόμα αργότερα του Μαρόκου. Υπάρχει όντως μια συνοχή μεταξύ αυτών των καθεστώτων. Ωστόσο, το Ομάν έχει παραγκωνισθεί παρότι είναι μέλος του Συμβουλίου Συνεργασίας του Κόλπου. Ενώ η Σαουδική Αραβία προσπαθεί να χρησιμοποιήσει την επιρροή της για να συμπεριλάβει τόσο την Αίγυπτο όσο και το Πακιστάν, αν και το τελευταίο δεν είναι αραβικό. Όσον αφορά την Αίγυπτο, το Κάιρο δεν διαθέτει διακριτική ευχέρεια και πρέπει να ανταποκριθεί θετικά σε όλες τις αιτήσεις χωρίς ποτέ να εμπλέκεται σε πράξεις. Η χώρα δεν διαθέτει τα βιοποριστικά μέσα και δεν μπορεί να θρέψει τον πληθυσμό της παρά μόνο με τη διεθνή βοήθεια, δηλαδή, από τη Σαουδική Αραβία και τα Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα, τη Ρωσία και τις Ηνωμένες Πολιτείες. Η Αίγυπτος στρατολογήθηκε στην «Αποφασιστική Θύελλα» στην Υεμένη, πάντα στο πλευρό των ανθρώπων του νότου, όπως κατά τη διάρκεια του εμφυλίου πολέμου (1962-1970), εκτός του ότι οι πρώην κομμουνιστές έγιναν μέλη της αλ-Κάιντα και ότι το Κάιρο είναι πλέον σύμμαχος της Σαουδικής μοναρχίας. Σαφώς, η Αίγυπτος αναμένεται να επιδιώξει να αποχωρήσει νωρίτερα απ’ αυτό το τέλμα.

– Πέρα από το Λεβάντε και τον Κόλπο, οι περιφερειακές εξελίξεις θα δημιουργήσουν προβλήματα για τη Ρωσία και την Κίνα. Για τη Μόσχα, αν η κατάπαυση του πυρός των 10 ετών είναι μια καλή είδηση, είναι πικρό να πρέπει να εγκαταλείψει τις ελπίδες ηγεμονίας της υπέρ του Ιράν για τον μοναδικό λόγο ότι καθυστέρησε να ανασυντάξει τις δυνάμεις της μετά τη διάλυση της ΕΣΣΔ. Αυτός είναι ο λόγος της συμφωνίας που σύναψε με τη Συρία για την ανάπτυξη του στρατιωτικού λιμανιού της Ταρτούς. Το Ρωσικό Ναυτικό αναμένεται να επανεγκατασταθεί μόνιμα στη Μεσόγειο, τόσο στη Συρία όσο και στη Κύπρο. Όσον αφορά την Κίνα, η αμερικανο-ιρανική κατάπαυση του πυρός θα μεταφραστεί γρήγορα σε μεταφορά των GI από το Κόλπο προς την Άπω Ανατολή. Ήδη, το Πεντάγωνο σχεδιάζει να κατασκευάσει τη μεγαλύτερη στρατιωτική βάση στον κόσμο στο Μπρουνέι. Για το Πεκίνο, ο εκσυγχρονισμός του στρατού της είναι πλέον ένας αγώνας ταχύτητας: η Κίνα πρέπει να είναι έτοιμη να αντιμετωπίσει την αμερικανική αυτοκρατορία πριν η τελευταία να έχει την ικανότητα να της επιτεθεί.

Σημειώσεις
[ 1 ]
[2] “Barack Obama on Framework to Prevent Iran from Obtaining Nuclear Weapons”, by Barack Obama, Voltaire Network, 2 April 2015.
[3 ] Θα βρείτε μια πολύ περιεκτική μελέτη της ιρανικής πυρηνικής κρίσης: « Ποιος φοβάται το μη στρατιωτικό πυρηνικό πρόγραμμα του Ιράν; », από τον Thierry Meyssan, Voltaire Network , 30 Ιουνίου 2010.
[ 4 ] « Ὁ Ὀμπάμα επανοπλίζει», στον Ινφογνώμονα από τον Thierry Meyssan, 10 Φεβρουαρίου 2015.
[5] “Parameters for a Joint Comprehensive Plan of Action regarding the Islamic Republic of Iran’s Nuclear Program (summary)”, Voltaire Network, 2 April 2015.