Η πρόκληση του Ντόναλντ Τραμπ ενώπιον της κυβέρνησης του

Μερικά στοιχεία γίνονται όλο και πιο σαφή ως προς τη πιθανή αλλαγή του δόγματος των ΗΠΑ που ανακοίνωσα πριν από δύο εβδομάδες [1]. Τα τελευταία τρία χρόνια, ο πρόεδρος Τραμπ προσπαθεί να επιβάλει την άποψή του σε μια κυβέρνηση της οποίας οι ανώτεροι αξιωματούχοι παραμένουν δεμένοι για 18 χρόνια στο δόγμα του Rumsfeld / Cebrowski για την καταστροφή των κρατικών δομών σε ολόκληρες περιοχές του μη παγκοσμιοποιημένου κόσμου. Αντίθετα, για τον Ντόναλντ Τραμπ, θα έπρεπε, σύμφωνα με τη τζακσονική οπτική, να αντικαταστάσουν τον πόλεμο οι διαπραγματεύσεις και οι επιχειρήσεις, έτσι ώστε να κυριαρχήσουν στον κόσμο σε καλή κατανόηση με τη Ρωσία και την Κίνα και όχι πλέον εναντίον τους. Ελπίζει να επιτύχει τους στόχους του για τις 23 Σεπτεμβρίου, ημερομηνία της ομιλίας του στο ΟΗΕ, ήτοι ένα χρόνο πριν από τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές. Θα μπορούσε έτσι να δικαιολογήσει την υποψηφιότητα του αξιοποιώντας τον απολογισμό της θητείας του.

Τα νέα στοιχεία που συμπληρώνουν όσα είπα για τη Συρία και τη Βενεζουέλα αφορούν το Αφγανιστάν, το Ιράν και τη Υεμένη. Αλλά το πιο προφανές είναι, φυσικά, η παραίτηση του Συμβούλου Εθνικής Ασφάλειας Τζον Μπόλτον. Δεν του ζητήθηκε να παραιτηθεί, αλλά ο Τραμπ τον ευχαρίστησε για τις καλές και πιστές υπηρεσίες του.

– Ο Τζον Μπόλτον δεν είναι καθόλου ένας νεο-συντηρητικός όπως έγραψαν μερικά μέσα, αλλά ένας σθεναρός υποστηρικτής της «αμερικανικής εξαίρεσης» [2]. Αυτή η σχολή σκέψης βασίζεται στον μύθο των «Πατέρων Προσκυνητών».
– Αρνείται να εφαρμόζει τις διεθνείς συνθήκες στο εσωτερικό δίκαιο, κρίνει τη συμπεριφορά των άλλων με αυστηρότητα, αλλά κατ ’αρχήν απαλλάσσει τις ΗΠΑ που ενεργούν με τον ίδιο τρόπο, και αρνείται σε κάθε διεθνή δικαιοδοσία να ασχολείται με τις εσωτερικές τους υποθέσεις. Εν ολίγοις, εκτιμά ότι, για θρησκευτικούς λόγους, οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν είναι συγκρίσιμες με άλλα κράτη και δεν πρέπει να υποβάλλονται σε κανένα διεθνή νόμο.

Αυτός η πολύχρωμη προσωπικότητα δεν διστάζει να πει τι τον βολεύει, χωρίς να ανησυχεί για αποδείξεις ή αληθοφάνεια. Έτσι, στην ψήφο του Syrian Accountability Act το 2003, υποστήριξε στο Κογκρέσο ότι η Συρία - όπως το Ιράκ - απειλούσε την παγκόσμια ειρήνη με όπλα μαζικής καταστροφής. Πιο πρόσφατα, μπήκε στην Ιστορία απαγορεύοντας στην Εισαγγελέα του Διεθνούς Ποινικού Δικαστηρίου να έρθει στις ΗΠΑ για να διερευνήσει κάποια υπόθεση.

Ο Τζον Μπόλτον, ο οποίος είναι πολύ δημοφιλής στους ακροδεξιούς ψηφοφόρους, δεν συμμερίζεται τις ιδέες του προέδρου Τραμπ για τη διεθνή πολιτική. Ο μόνος σύμβουλος Εθνικής Ασφάλειας που ήταν σε αρμονία με εκείνο ήταν ο στρατηγός Μάικλ Φλιν, ο οποίος αναγκάστηκε να παραιτηθεί μετά από μόλις τρεις εβδομάδες. Ο Μπόλτον τον διαδέχτηκε μετά από τον στρατηγό H. R. McMaster. Όπως και στα αμερικανικά σήριαλ, έπαιζε δίπλα στον Ντόναλντ Τραμπ τον ρόλο του " κακού αστυνόμου (bad cop) ", επιτρέποντας στον πρόεδρο να εμφανιστεί πολύ πιο συμφιλιωτικός.

– Το δεύτερο στοιχείο είναι η εξέλιξη των συγκρούσεων στο Αφγανιστάν και τη Υεμένη. Ήταν γνωστό ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες είχαν αρχίσει διαπραγματεύσεις στο Κατάρ με τους Ταλιμπάν στο τέλος της εντολής του Ομπάμα το 2015.
Αυτό που είναι λιγότερο γνωστό είναι ότι από τον Μάρτιο του 2019, ο πρόεδρος Τραμπ διαπραγματεύεται το μέλλον του Αφγανιστάν, όχι μόνο με τις αρχές της χώρας και τους αντάρτες, αλλά και με τη Ρωσία και την Κίνα. Αυτή τη φορά δεν πρόκειται για μοιραζόμενη εξουσία μεταξύ των δύο παρατάξεων, αλλά για αναγνώριση της νομιμότητας της αντίστασης των Ταλιμπάν κατά των ξένων παρουσιών στο έδαφός τους με αντάλλαγμα την καταδίκη του τζιχαντισμού.

Δύο συναντήσεις πραγματοποιήθηκαν στη Μόσχα και στο Πεκίνο [3]. Μια άλλη έπρεπε να πραγματοποιηθεί μυστικά την περασμένη εβδομάδα στο Camp David, παρουσία των προέδρων Ντόναλντ Τραμπ και Ashraf Ghani. Δυστυχώς! Στις 5 Σεπτεμβρίου, οι Ταλιμπάν, που επιθυμούσαν να διαπραγματευθούν σε θέση ισχύος, διεκδίκησαν μια επίθεση στη Καμπούλ, η οποία σκότωσε δώδεκα άτομα, μεταξύ των οποίων και έναν Αμερικανό. Αμέσως ακυρώθηκε η συνάντηση στο Camp David και ο στρατός των ΗΠΑ βομβάρδισε τις περιοχές των Ταλιμπάν.

Ταυτόχρονα, μαθαίναμε ότι η Ουάσιγκτον είχε αρχίσει μυστικές διαπραγματεύσεις με τους Χούτι της Υεμένης, οι οποίοι αμφισβητούν την εξουσία του διεθνούς αναγνωρισμένου προέδρου Abdrabbo Mansour Hadi. Πριν από μερικές εβδομάδες, η Ουάσινγκτον τους παρουσίασε ακόμα ως Ιρανούς πράκτορες. Οι Ηνωμένες Πολιτείες θυμήθηκαν ξαφνικά ότι οι Χούτι δεν υποστηρίζονταν από το Ιράν στην αρχή της σύγκρουσης και ότι συμμάχησαν με την Τεχεράνη μόνο για χάρη της επιβίωσης τους. Ως εκ τούτου, είναι προφανές ότι, λόγω των διαφωνιών μεταξύ της Σαουδικής Αραβίας και των Εμιράτων, το συμφέρον της Ουάσιγκτον δεν είναι πλέον να υποστηρίζει μια μαριονέτα στην οποία κανείς δεν υπακούει και η οποία έχει καταφύγει εδώ και πολύ καιρό στη Σαουδική Αραβία.

Κατά τη διάρκεια αυτών των διαπραγματεύσεων, ο πόλεμος συνεχίζεται χωρίς τις Ηνωμένες Πολιτείες. Οι Χούτι έστειλαν μια δεκάδα drones για να κάψουν εργοστάσια της Αράμκο. Το Ριάντ ισχυρίστηκε ότι υπέστη σημαντικές ζημίες, μειώνοντας κατά το ήμισυ την εθνική παραγωγή του. Ο Μάικ Πομπέο κατήγγειλε το χέρι της Τεχεράνης που επιτίθεται στην παγκόσμια τροφοδοσία του πετρελαίου. Όλα αυτά είναι τουλάχιστον δυσανάλογα. Αυτές οι δηλώσεις πρέπει να ερμηνευθούν στο πλαίσιο του τρίτου μας σημείου: των σχέσεων μεταξύ των Ηνωμένων Πολιτειών και του Ιράν.

– Ας θυμηθούμε τα δεδομένα: το 2012, η κυβέρνηση Ομπάμα διαπραγματευόταν μυστικά στο Ομάν με απεσταλμένους του Οδηγού της Επανάστασης, την αποτροπή της ομάδας του εθνικιστή Μαχμούντ Αχμαντινετζάντ και την εκλογή ενός εμπόρου όπλου της υπόθεσης Ιράν-Κοντράς, ήτοι του Σεΐχη Χασάν Ροχάνι.

Μόλις εκλεγεί ο τελευταίος, διαπραγματεύτηκε μια διεθνής συμφωνία, η JCPoA, στην Ελβετία. Κατάγραφε την αδυναμία επανενεργοποίησης του στρατιωτικού πυρηνικού προγράμματος που είχαν εγκαταλείψει οι Φρουροί της Επανάστασης το 1988, θεωρώντας τα όπλα μαζικής καταστροφής ως ασυμβίβαστα με το όραμά τους για το Ισλάμ.

Ενώ μια δεύτερη συμφωνία, διμερής και μυστική αυτή τη φορά, προέβλεπε τον εφοδιασμό της Ευρώπης με ιρανικό φυσικό αέριο για να αντικαταστήσει το ρωσικό φυσικό αέριο. Όταν έφτασε στο Λευκό Οίκο, ο Ντόναλντ Τραμπ ξεκαθάρισε ότι ήθελε οι Ηνωμένες Πολιτείες να ελέγχουν την παγκόσμια αγορά ενέργειας, αλλά όχι εις βάρος της Ρωσίας ή της Κίνας με τις οποίες έλπιζε να κυριαρχήσουν στον κόσμο. Ως εκ τούτου, αποσύρθηκε από τις δύο συμφωνίες με το Ιράν και πρότεινε αμέσως να συνεχιστεί η συζήτηση. Συνειδητοποιώντας ότι θα έχανε τα πάντα με την αλλαγή, ο σεΐχης Χασάν Ρουχανί απαίτησε το σεβασμό του δοσμένου λόγου, αρνήθηκε το τεντωμένο χέρι, και –θεωρώντας την μομφή του Τραμπ ως επικείμενη- δήλωσε ότι θα περιμένει την επιστροφή των Δημοκρατικών στο Λευκό Οίκο.

Ο οδηγός της επανάστασης, εν τω μεταξύ, αντέδρασε ως θρησκευτικός και όχι πολιτικά. Εξαργυρωμένος από την αμερικανική ανεντιμότητα, την οποία καταδίκασε ηθικά, ο Αγιατολάχ Αλί Χαμενήι έδωσε εντολή στον προσωπικό του στρατό, τους Φρουρούς της Επανάστασης, να επεκτείνει την εξουσία του σε όλες τις ξένες σιιτικές κοινότητες. Από μια ημέρα στην άλλη, οι Φρουροί σταμάτησαν να υπερασπίζονται τα ιρανικά εθνικά συμφέροντα για τα σιιτικά θρησκευτικά συμφέροντα, μια ανατροπή που ήταν ιδιαίτερα ορατή στη Συρία και έγινε τώρα στο Λίβανο.

Την περασμένη εβδομάδα, ο Γενικός Γραμματέας της Χεζμπολάχ, Χασάν Νασράλα, ο οποίος πραγματοποιούσε ομιλία για την Ημέρα της Αχούρας, παρουσίασε την οργάνωσή του, όχι πλέον ως Λιβανέζικη Αντίσταση στον Ιμπεριαλισμό, αλλά ως πιστή στον αγιατολάχ Χαμενεΐ. Δεν πρόκειται προφανώς για στροφή 180 μοιρών, αλλά περισσότερο για μια υποστήριξη στον Οδηγό της Επανάστασης στις παραμονές των διαπραγματεύσεων.

Φαίνεται ότι όλη αυτή η διαταραχή μπορεί να σταματήσει: οι δύο πλευρές δείχνουν τους μυς τους ενώ ετοιμάζονται να μιλήσουν ξανά. Μέχρι τώρα, η Ρωσία είχε καλές σχέσεις με το Ιράν, ενώ γνώριζε την ελπίδα των Περσών να αντικαταστήσουν το ρωσικό αέριο στην Ευρώπη. Ταυτόχρονα, δεν παρενέβαινε όταν το Ισραήλ διέσχιζε τους συριακούς ουρανούς - τους οποίους ελέγχει - για να βομβαρδίσουν ιρανικούς στόχους. Η Μόσχα φέρεται ότι μπορεί να σταματήσει το παιχνίδι του καρότου και του μπαστουνιού. Θα μπορούσε να εγγυηθεί την ειλικρίνεια μιας συμφωνίας ΗΠΑ-Ιράν (ή μάλλον τη βιωσιμότητά της), αν δεν ήταν πλέον εναντίον της. Στην περίπτωση αυτή, θα προστατεύσει τις ιρανικές βάσεις στη Μέση Ανατολή. Είναι, όπως φαίνεται, αυτό που μόλις ανακοίνωσε ο Βλαντιμίρ Πούτιν στον Μπέντζαμιν Νετανιάχου.

Όλες αυτές οι εξελίξεις ενισχύουν το ρόλο του υπουργού Εξωτερικών Μάικ Πομπέο.
Ο τελευταίος εμφανίζεται ως ο πραγματικός αρχιτέκτονας της εξωτερικής πολιτικής του Ντόναλντ Τραμπ. Ήταν ο πρώτος διευθυντής της CIA του νέου προέδρου. Έχει σήμερα το προνόμιο να προσκαλείται καθημερινά στην ενημέρωσή του μαζί με το Πρακτορείο, έτσι ώστε να συσσωρεύει τις πληροφορίες από τη CIA και από το Υπουργείο Εξωτερικών. Πάνω απ ’όλα, είναι ο σχεδιαστής της ενεργειακής στρατηγικής του προέδρου [4].

Μερικοί από τους Ρεπουμπλικάνους ηγέτες δεν πιστεύουν ότι ο Ντόναλντ Τράμπ θα επιτύχει να επιβάλει οτιδήποτε στους στρατιωτικούς και σίγουρα όχι το δόγμα - σύμφωνα με εκείνους, ξεπερασμένο - του προέδρου Andrew Jackson. Συμβουλεύουν επομένως τον Πομπέο να μην πέσει μαζί με το αφεντικό του, να παραιτηθεί και να υποβάλει υποψηφιότητα για εκλογή γερουσιαστή στο Κάνσας.