Τι αποκαλύπτουν οι διαδηλώσεις στις ΗΠΑ

Οι διαμαρτυρίες κατά του ρατσισμού που γίνονται λίγο πολύ σε όλη τη Δύση στις Ηνωμένες Πολιτείες κρύβουν την εξέλιξη μιας σύγκρουσης. που ενδέχεται να θέσει σε κίνδυνο την ακεραιότητα της χώρας.

Το έχω ξαναπεί, το υπενθύμισα και την περασμένη εβδομάδα ότι οι Ηνωμένες Πολιτείες θα έπρεπε να είχαν διαλυθεί μετά τη διάλυση της Σοβιετικής Ένωσης στην οποίαν είχαν βασιστεί. Ωστόσο, το ιμπεριαλιστικό σχέδιο (ο «ατελείωτος πόλεμος») που πραγματοποίησε ο Τζορτζ Μπους έδωσε νέα ανάσα στη χώρα μετά τις επιθέσεις της 11ης Σεπτεμβρίου 2001. Τόνισα επίσης ότι τις τελευταίες δεκαετίες, ο πληθυσμός έχει μετακινηθεί πολύ και συγκεντρώσεις με πολιτιστικές συγγένειες δυσκόλεψαν [1]. Οι διαφυλετικοί γάμοι μειώνονται. Κατέληξα στο συμπέρασμα ότι η ακεραιότητα της χώρας θα απειλούνταν όταν άλλες μειονότητες, εκτός από τους μαύρους, θα ξεσηκώνονταν. [2].

Αυτό ακριβώς βλέπουμε σήμερα. Η σύγκρουση δεν αντιτάσσει πλέον μαύρους και λευκούς αφού οι λευκοί έχουν γίνει πλειοψηφία σε ορισμένες διαδηλώσεις. Ισπανόφωνοι και Ασιάτες έχουν ενταχθεί στις πορείες και τώρα συμμετέχει και το Δημοκρατικό Κόμμα.

Από της θητείας του Μπιλ Κλίντον, το Δημοκρατικό Κόμμα ταυτίστηκε με τη διαδικασία της χρηματοοικονομικής παγκοσμιοποίησης, μια θέση που το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα υιοθέτησε καθυστερημένα, χωρίς να την ενστερνιστεί ποτέ πλήρως. Ο Ντόναλντ Τραμπ αντιπροσωπεύει ένα τρίτο δρόμο: αυτόν του «αμερικανικού ονείρου», δηλαδή της επιχειρηματικότητας κατά της οικονομίας του χρήματος. Εκλέχτηκε δηλώνοντας America First !, το οποίο δεν αναφερόταν στο φιλοναζιστικό απομονωτικό κίνημα της δεκαετίας του 1930, όπως ισχυρίστηκε, αλλά στη κατοχύρωση των θέσεων εργασίας όπως επιβεβαιώθηκε αργότερα. Υποστηρίχθηκε βέβαια από το Ρεπουμπλικανικό Κόμμα, αλλά παραμένει ένας «Τζακσόνιαν» και καθόλου «συντηρητικός».

Όπως έδειξε ο ιστορικός Κέβιν Φίλιπς - εκλογικός σύμβουλος του Ρίτσαρντ Νίξον - η αγγλοσαξονική κουλτούρα προκάλεσε τρεις διαδοχικούς εμφύλιους πολέμους [3]:
– τον πρώτο αγγλικό εμφύλιο πόλεμο, γνωστός ως "Μεγάλη εξέγερση" (που αντίτασσε τον Λόρδο Cromwell και τον Charles I 1642-1651) ·
– τον δεύτερο αγγλικό εμφύλιο πόλεμο ή «πόλεμο της ανεξαρτησίας» (1775-1783) ·
– και τον τρίτο αγγλοσαξονικό εμφύλιο πόλεμο ή «αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο» στις Ηνωμένες Πολιτείες (1861-1865).

Αυτό που βλέπουμε σήμερα μπορεί να οδηγήσει στο τέταρτο. Αυτό φαίνεται να πιστεύει ο πρώην υπουργός Άμυνας, στρατηγός Jim Mattis, ο οποίος μόλις δήλωσε στον Ατλαντικό την ανησυχία του για την διχαστική πολιτική του προέδρου Τραμπ.

Ας επιστρέψουμε στην ιστορία των Ηνωμένων Πολιτειών για να τοποθετήσουμε τα σημερινά στρατόπεδα. Ο λαϊκιστής πρόεδρος Άντριου Τζάκσον (1829-1837) άσκησε βέτο κατά της Ομοσπονδιακής Τράπεζας (Fed) που ιδρύθηκε από τον Αλέξανδρο Χάμιλτον, έναν από τους πατέρες του Συντάγματος που ευνόησε το ομοσπονδιακό κράτος, επειδή ήταν σφοδρός αντίπαλος της δημοκρατίας. Ακριβώς όπως ο μαθητής του Τζάκσον, Ντόναλντ Τραμπ, είναι τώρα κατά της Fed.

Είκοσι χρόνια μετά τον Τζάκσον, ήρθε ο «αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος» στον οποίο αναφέρονται όλοι οι σημερινοί διαδηλωτές. Σύμφωνα με εκείνους, ο υπέρ της δουλείας Νότος ήρθε σε αντιπαράθεση με τον ανθρωπιστικό Βορρά. Το κίνημα τροφοδότησε ένα ρατσιστικό περιστατικό (το λιντσάρισμα του μαύρου George Flyod από έναν λευκό αστυνομικό στη Μινεάπολη) και στράφηκε στην καταστροφή των αγαλμάτων των νότιων στρατηγών, ιδίως του Robert Lee. Δράσεις αυτού του τύπου είχαν ήδη πραγματοποιηθεί το 2017 [4], αλλά αυτή τη φορά κερδίζουν δυναμική και συμμετέχουν κυβερνήτες από το Δημοκρατικό Κόμμα.

Ωστόσο, αυτό το αφήγημα δεν αντιστοιχεί καθόλου στην πραγματικότητα: στην αρχή του αμερικανικού εμφυλίου πολέμου, τα δύο στρατόπεδα ήταν υπέρ της δουλείας, και στο τέλος, τα δύο στρατόπεδα ήταν κατά της δουλείας. Το τέλος της δουλείας δεν οφείλεται σε δηθεν αντιπάλους της, αλλά στην ανάγκη και των δύο στρατοπέδων να στρατολογήσουν νέους στρατιώτες.

Ο αμερικανικός εμφύλιος πόλεμος αντίτασσε έναν γεωργικό, καθολικό και πλούσιο Νότο ενάντια σε έναν βιομηχανικό, προτεσταντικό και επίδοξο Βορρά. Κρυσταλλώθηκε γύρω από το ζήτημα των τελωνειακών δασμών που, σύμφωνα με τους νότιους, θα έπρεπε να καθοριστούν από τα ομοσπονδιακά κράτη, ενώ οι Βόρειοι σκόπευαν να τους καταργήσουν μεταξύ των ομοσπονδιακών κρατών και να καθορίζονται από την ομοσπονδιακή κυβέρνηση.

Κατά συνέπεια, ξεθάβοντας τα σύμβολα του Νότου, οι σημερινοί διαδηλωτές δεν επιτίθενται στα απομεινάρια της δουλείας, αλλά καταγγέλλουν το Νότιο όραμα της Ένωσης. Είναι ιδιαίτερα άδικο να επιτεθούν στον στρατηγό Lee ο οποίος τερμάτισε τον αμερικανικό εμφύλιο πόλεμο αρνούμενος να τον συνεχίσει με αντάρτικο πόλεμο από τα βουνά και επιλέγοντας την εθνική ενότητα. Σε κάθε περίπτωση, αυτές οι καταστροφές ανοίγουν πράγματι το δρόμο για έναν τέταρτο αγγλοσαξονικό εμφύλιο πόλεμο.

Σήμερα οι έννοιες του Νότου και του Βορρά δεν αντιστοιχούν πλέον σε γεωγραφικές πραγματικότητες: μάλλον πρόκειται περισσότερο για Ντάλας εναντίον Νέας Υόρκης και Λος Άντζελες.

Δεν είναι δυνατόν να επιλέξουμε τις πτυχές που κρίνουμε καλές για την ιστορία μιας χώρας και να καταστρέψουμε εκείνες που κρίνουμε κακές χωρίς να αμφισβητηθεί όσα έχουμε κτίσει επάνω σ’ αυτό το σύνολο.

Αναφερόμενος στο σύνθημα του Ρίτσαρντ Νίξον στις εκλογές του 1968, «Νόμος και Τάξη» (Law and Order), ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ δεν επιχειρεί να κηρύξει το φυλετικό μίσος όπως ισχυρίζονται πολλοί σχολιαστές, αλλά επιστρέφει στη σκέψη του συγγραφέα αυτού του συνθήματος, Kevin Philipps (προαναφέρθηκε). Σκοπεύει πάντα να θριαμβεύσει τη σκέψη του Andrew Jackson εναντίον της οικονομίας του χρήματος, στηριζόμενος στην κουλτούρα του Νότου και όχι να προκαλέσει την εξάρθρωση της χώρας του.

Ο πρόεδρος Ντόναλντ Τραμπ βρίσκεται στην κατάσταση που βίωσε ο Μιχαήλ Γκορμπατσόφ στα τέλη της δεκαετίας του 1980: η οικονομία της χώρας του - όχι η χρηματοπιστωτική – βρίσκεται σε πτώση εδώ και δεκαετίες, αλλά οι συμπολίτες του αρνούνται να αναγνωρίσουν τις συνέπειες [5]. Οι Ηνωμένες Πολιτείες δεν μπορούν να επιβιώσουν παρά μόνο θέτοντας νέους στόχους. Ωστόσο, μια τέτοια αλλαγή είναι ιδιαίτερα δύσκολη κατά τη διάρκεια μιας περιόδου ύφεσης.

Παραδόξως, ο Ντόναλντ Τραμπ παραμένει κολλημένος στο «αμερικανικό όνειρο» (δηλαδή την πιθανότητα δημιουργίας περιουσίας) ενώ η αμερικανική κοινωνία είναι μπλοκαρισμένη, οι μεσαίες τάξεις βρίσκονται στο δρόμο της εξαφάνισης και οι νέοι μετανάστες δεν είναι πλέον Ευρωπαίοι. Παράλληλα, μόνο οι αντίπαλοί του (η Fed, η Wall Street και η Silicon Valley) προσφέρουν ένα νέο μοντέλο, αλλά εις βάρος των μαζών.

Το πρόβλημα της ΕΣΣΔ ήταν διαφορετικό, αλλά η κατάσταση ήταν ίδια. Ο Γκορμπατσόφ απέτυχε και η ΕΣΣΔ διαλύθηκε. Θα ήταν έκπληξη αν ο επόμενος πρόεδρος των ΗΠΑ, όποιος θα είναι, να μπορέσει να τα καταφέρει.