Την Παρασκευή 24 Οκτωβρίου, μία ομάδα 22 χωρών της Ασίας συναντήθηκαν στο Πεκίνο, για να υπογράψουν μνημόνιο συμφωνίας που αποδέχεται τελικώς την δημιουργία της Ασιατικής Τράπεζας Επενδύσεων σε Υποδομές (AIIB, από τα αρχικά της στην αγγλική γλώσσα), ύστερα από ένα και πλέον έτος από τότε που ο Πρόεδρος της Λαϊκής Δημοκρατίας της Κίνας, Xi Jinping, παρουσίασε την πρόταση για πρώτη φορά ενώπιον του Φόρουμ Οικονομικής Συνεργασίας Ασίας-Ειρηνικού στο Bali της Ινδονησίας. Σύμφωνα με διάφορους αξιωματούχους που ρωτήθηκαν σχετικά, η νέα τράπεζα θα λειτουργεί ως πλατφόρμα χρηματοδότησης των πιο σημαντικών επενδυτικών σχεδίων στην ασιατική ήπειρο, σε θέματα τηλεπικοινωνιών, ενέργειας και μέσων μεταφοράς.

Ο Jin Liqun, πρώην πρόεδρος του Συνδέσμου Επιθεωρητών του κινεζικού Περιουσιακού Ταμείου της Επικρατείας και πρώην αντιπρόεδρος της Ασιατικής Αναπτυξιακής Τράπεζας, θα χρισθή ο υπεύθυνος του ιδρύματος. Όμοια με την αναπτυξιακή τράπεζα τής ομάδος των BRICS (ακρωνύμιο των Βραζιλίας, Ρωσίας, Ινδίας, Κίνας και Νοτίου Αφρικής), η πόλη του Πεκινού θα φιλοξενεί την κύρια έδρα τής AIIB. Θα διαθέτει κατατεθειμένο κεφάλαιο 50 δισεκατομμυρίων δολαρίων και εξουσιοδοτημένο κεφάλαιο 100 δισεκατομμυρίων δολαρίων. Η Κίνα θα συνεισφέρει το ήμισυ τού μετοχικού κεφαλαίου, η δε Ινδία θα είναι η δεύτερη μεγαλύτερη μέτοχος. Το σύνολο τού εξουσιοδοτημένου κεφαλαίου της AIIB αντιπροσωπεύει τα τρία πέμπτα (3/5) του κεφαλαίου που διαθέτει η Ασιατική Αναπτυξιακή Τράπεζα (165 δισ. δολάρια), η περιφερειακή αναπτυξιακή τράπεζα με 67 μέλη (48 από την Ασία και 19 εκτός αυτής) που ετέθη σε λειτουργία το 1966 υπό την αιγίδα της Παγκόσμιας Τράπεζας.

Οι κατευθυντήριες αρχές της ΑΙΙΒ θα είναι «δικαιοσύνη, ισότητα και εξωστρέφεια», με ξεκάθαρη αναφορά στην συντριπτική κυριαρχία της Ουάσιγκτον στην διακυβέρνηση της Διεθνούς Οικονομικής Αρχιτεκτονικής. Επτά δεκαετίες μετά την λήξη του Συνεδρίου του Bretton Woods, ο ρόλος των Ηνωμένων Πολιτειών ως φρουρού του παγκοσμίου καπιταλισμού παραμένει αλώβητος παρά την οικονομική στασιμότητα τους και το υψηλό επίπεδο χρέους, τόσο δημόσιου όσο και ιδιωτικού. "Θα μπορούσες να το παρομοιάσεις με έναν αγώνα μπάσκετ, όπου οι Ηνωμένες Πολιτείες θέλουν να καθορίσουν την διάρκεια του παιχνιδιού, το μέγεθος του γηπέδου, το ύψος του καλαθιού και όλα τα υπόλοιπα για να ταιριάζουν στις ίδιες", αποφαίνεται ο Wei Jianguo, πρώην υπουργός Εμπορίου της Κίνας.

Υπ’ αυτήν την έννοια, η λειτουργία των περιφερειακών αναπτυξιακών τραπεζών είναι θεμελιώδης για να κατανοήσουμε το βεληνεκές της "ήπιας δύναμης" (soft power). Από την ίδρυσή τους, είχαν ως στόχο να λειτουργούν συμπληρωματικά προς το Διεθνές Νομισματικό Ταμείο (FMI) και την Παγκόσμια Τράπεζα ως οργανισμοί παροχής πιστώσεως. Η μάχη κατά της φτώχειας και τα προγράμματα ενισχύσεως των λιγότερο προνομιούχων τομέων του πληθυσμού, εξυπηρέτησαν την άμβλυνση των αντιφάσεων του περιφερειακού καπιταλισμού με στόχο να εγγυηθούν τον πρωταγωνιστικό ρόλο των Ηνωμένων Πολιτειών στην παγκόσμια οικονομία. Με άλλα λόγια, η Διαμερικανική Τράπεζα Ανάπτυξης (BID), η Αφρικανική Τράπεζα Ανάπτυξης και η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης, είχαν ως κεντρικό σκοπό να ενισχύσουν την επέκταση των Πολυεθνικών Εταιρειών και, ταυτόχρονα, να περιορίσουν την σφαίρα οικονομικής και πολιτικής επιρροής της Ένωσης Σοβιετικών και Σοσιαλιστικών Δημοκρατιών (ΕΣΣΔ) στις χώρες του Τρίτου Κόσμου.

Εν μέσω του Ψυχρού Πολέμου, η Ασιατική Τράπεζα Ανάπτυξης παρέμενε στην τροχιά των γεωοικονομικών και γεωπολιτικών συμφερόντων των Ηνωμένων Πολιτειών με την άνευ όρων στήριξη της Ιαπωνίας. Όπως ακριβώς συμβαίνει και με το ΔΝΤ και την Παγκόσμια Τράπεζα, τις οποίες διοικούν από το 1944 ευρωπαίοι και αμερικανοί αντίστοιχα, το Τόκυο διατηρεί την προεδρία της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης μέχρι σήμερα. Σε βαθμό συντριπτικό, η Ιαπωνία και οι Ηνωμένες Πολιτείες παραμένουν οι πλειοψηφούντες μέτοχοι με 31,23 τοις εκατό του εγγεγραμένου κεφαλαίου και 25 τοις εκατό του δικαιώματος ψήφου. Σε αντιδιαστολή, η ηπειρωτική Κίνα και το Χόγκ Κόγκ κατέχουν από κοινού 7 και 6,21 εκατοστιαίες μονάδες αντίστοιχα.

Ωστόσο, πέραν από ζητήματα συνδεόμενα με την έλλειψη αντιπροσωπευτικότητας, τα προγράμματα υποδομών αντιπροσωπεύουν ένα εργαλείο-κλειδί άνευ του οποίου καθίσταται αδύνατο να διατηρηθούν υψηλά ποσοστά οικονομικής ανάπτυξης μακροπρόθεσμα. Η συσώρευση κεφαλαίου σε παγκόσμια κλίμακα προσανατολίζεται ολοένα και περισσότερο προς την Ανατολή και η ασιατική ήπειρος έχει ανάγκη, κατεπειγόντως, να κινητοποιήσει πόρους για να ενώσει τις τοπικές παραγωγικές αλυσίδες, για παράδειγμα, μέσω του "Δρόμου του Μεταξιού του 21ου Αιώνα", μίας οικονομικής ζώνης που περιλαμβάνει ένα εκτεταμένο σιδηροδρομικό δίκτυο ηπειρωτικού εύρους, το οποίο θα ενώνει την Κίνα με την Κεντρική Ασία, την Ρωσία, την Ευρώπη και ενδεχομένως με την Μέση Ανατολή. Σύμφωνα με τις εκτιμήσεις της Ασιατικής Τράπεζας Ανάπτυξης, μόνο μεταξύ 2010 και 2020 θα απαιτηθούν 8 τρις δολλάρια για εθνικά προγράμματα και 290 δις δολλάρια για προγράμματα της ευρύτερης περιοχής σε θέματα υποδομών. Εντούτοις, τα χορηγούμενα από την Ασιατική Τράπεζα Αναπτύξεως δάνεια, με συνολικό ύψος 10 δις δολλαρίων σε ετήσια βάση, είναι εμφανώς ανεπαρκή για να καλύψουν το επίπεδο των ζητούμενων πιστώσεων.

Μπροστά στην επιβραδυνόμενη ανάπτυξη της κινεζικής οικονομίας σε ποσοστά κατώτερα του 8 τοις εκατό και στην προϊούσα απίσχνανση της εξωτερικής ζήτησης, η χρηματοδότηση προγραμμάτων υποδομών μέσω της ΑΙΙΒ, θα χάριζε στην ασιατική ολοκλήρωση μία ώθηση άνευ προηγουμένου και η Κίνα θα έχαιρε μίας προνομιούχου προσβάσεως σε στρατηγικούς φυσικούς πόρους και σε εν δυνάμει αγορές καταναλωτών. Σήμερα η Κίνα είναι ο υπ’ αριθμόν 1 εμπορικός εταίρος της πλειοψηφίας των χωρών της περιοχής, μεταξύ των οποίων της Ινδίας, του Πακιστάν και του Μπανγκλαντές, και υπ’ αρ. 2 της Σρι Λάνκας και του Νεπάλ. Το 2012, το εμπόριο μεταξύ της Κίνας και των δέκα μελών του Εταιρισμού των Εθνών της Νοτιανατολικής Ασίας έφθασε στο ποσό ρεκόρ των 400 δις δολαρίων. Αναμφίβολα, προτού το Πεκίνο φιλοδοξήσει να κατακτήσει την παγκόσμια οικονομική ηγεμονία, θα χρειαστεί να διασφαλίσει πρώτα την πρωτοκαθεδρία του σε περιφερειακό επίπεδο. Και όχι μόνο σε οικονομικά θέματα, αλλά και διαμέσου μιας μεγαλύτερης γεωπολιτικής ισορροπίας μεταξύ των ασιατικών χωρών προκειμένου να διατηρήσει υπό έλεγχο το "δόγμα του (νέου) κέντρου βάρους" που προωθούν το Πεντάγωνο και το Υπουργείο Εξωτερικών των ΗΠΑ.

Παρ’ όλο που η Ιαπωνία, η Νότια Κορέα, η Ινδονησία και η Αυστραλία αρνήθηκαν να στηρίξουν την λειτουργία της ΑΙΙΒ λόγω πιεζόμενες από την κυβέρνηση του Barack Obama, η κατά πλειοψηφία στήριξη αυτής από την ασιατική ήπειρο κατέδειξε απλά ότι οι προσπάθειες του Λευκού Οίκου για την αποδυνάμωση της ασιατικής ολοκλήρωσης είχαν εξαιρετικά περιορισμένα αποτελέσματα απέναντι στην διπλωματία τού youan. Εν ολίγοις, η εφαρμογή μίας νέας θεσμικής ολοκλήρωσης αμφισβητεί ανοικτά τους πυλώνες του Bretton Woods και υπογραμμίζει την διαδικασία μεταβάσεως σε νέες μορφές διακυβέρνησης με άξονα την χρηματοοικονομική ολοκλήρωση της περιοχής. Ίσως, κάποια στιγμή, να καταρρεύσει η εποχή των ΗΠΑ αίφνης εμπρός στην εκτυφλωτική λάμψη της ασιατικής αυγής που φέρνει η πολυπολική άνοδος του Πεκίνου.

Ariel Noyola Rodríguez
Μετάφραση
Α; Μ;