Ομπάμα: Ο αγών μου

Η τελευταία ομιλία του για την κατάσταση της Ένωσης, την οποία εκφώνησε στις 13 Ιανουαρίου ο πρόεδρος Ομπάμα, είχε ως στόχο κυρίως να γραφτεί η δική του ιστορία στη φαντασία των συμπατριωτών του [1]. Εκτός από λίγες νύξεις για την επικινδυνότητα που παρουσιάζουν οι υπερβολές του Ρεπουμπλικάνου υποψήφιου Donald Trump, ο λόγος ήταν ένας μακρύς πανηγυρικός για την υπεροχή της χώρας του και τελείωσε με μια πρόταση πολιτικής μεταρρύθμισης, τόσο απαραίτητη όσο και μη εφαρμόσιμη.

«Η δυνατότερη οικονομία στον κόσμο»

Ο Μπαράκ Ομπάμα ξεκίνησε δηλώνοντας ότι:

«Οι σημερινές Ηνωμένες Πολιτείες της Αμερικής έχουν την ισχυρότερη και βασιμότερη οικονομία στο κόσμο» [2].

Αυτό που δεν είπε είναι ότι, αν πιστεύουμε το ΔΝΤ, οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν όντως το μεγαλύτερο ονομαστικό ακαθάριστο εγχώριο προϊόν, αλλά έρχονται μόνο στη δεύτερη θέση, αν λάβουμε υπόψη το ΑΕΠ σε ισοτιμία αγοραστικής δύναμης, δηλαδή αν σταματήσουμε να μετρήσουμε σε δολάρια και να συγκρίνουμε ό τι είναι συγκρίσιμο. De facto, η πρώτη παγκόσμια οικονομική δύναμη, δεν είναι πλέον οι Ηνωμένες Πολιτείες, αλλά η Κίνα.

Ενώ αρνείται αυτή την πραγματικότητα, ο πρόεδρος παραδέχθηκε ότι πρέπει ακόμη να γίνουν πολλά για την καλύτερη κατανομή του πλούτου. Στην έκθεσή της, η οποία δημοσιεύεται κάθε τρία χρόνια και δημοσιεύτηκε τον περασμένο Σεπτέμβριο, η Ομοσπονδιακή Τράπεζα των ΗΠΑ, δηλαδή, η κοινοπραξία των ιδιωτικών τραπεζών, η οποία διαχειρίζεται το δολάριο, διαπιστώνει ότι το μεσαίο εισόδημα μειώθηκε κατά 5%. Με άλλα λόγια, εάν οι υπερ-πλούσιοι γίνονται πλουσιότεροι, οι Αμερικανοί γενικώς δεν γίνονται. Οι ανισότητες έχουν γίνει τέτοιες έτσι ώστε το 3% του πληθυσμού κατέχει περισσότερο από το μισό των περιουσιακών στοιχείων, το 7% το επόμενο τέταρτο και το 90% το τελευταίο τέταρτο. Σε συνέπεια της οικονομικής κρίσης του 2008-09, το 90% επέστρεψε στα υπάρχοντά τους του 1986, ενώ, κατά την ίδια περίοδο, οι Κινέζοι τριπλασίασαν μερικές φορές τα περιουσιακά στοιχεία τους.

Για να αποδείξει την άριστη υγεία της βιομηχανίας, ο πρόεδρος τόνισε ότι φέτος ήταν η καλύτερη χρονιά στον κλάδο της αυτοκινητοβιομηχανίας. Εκτός από ότι δεν γνωρίζουμε ακόμη τα ακριβή αριθμητικά στοιχεία, αν αναφέρεται κανείς στα διαθέσιμα στοιχεία, ο μεγαλύτερος παραγωγός αυτοκινήτων στον κόσμο, δεν είναι αμερικανός αλλά Ιάπωνας. Είτε από την άποψη του αριθμού των αυτοκινήτων που πωλήθηκαν είτε ειδικά όσον αφορά τον κύκλο εργασιών και τα κέρδη, είναι από μακράν η Toyota. Στην πραγματικότητα, το μεγαλύτερο μέρος των εισοδημάτων των ΗΠΑ δεν προέρχονται από ό, τι παράγουν, αλλά από δικαιώματα πνευματικής ιδιοκτησίας για τα διπλώματα ευρεσιτεχνίας που αγόρασαν. Πρόκειται επομένως για εισοδήματα τα οποία όλος ο κόσμος θεωρεί νόμιμα κατά τη στιγμή του Παγκόσμιου Οργανισμού Εμπορίου, αλλά τα οποία δεν υπήρχαν πριν και ίσως δεν θα υπάρχουν αύριο.

Έχοντας πάρει για λογαριασμό του ορισμένα από τα επιχειρήματα του κινήματος Occupy Wall Street, ο πρόεδρος δεν ανακοίνωσε το παραμικρό διορθωτικό μέτρο αυτών των ανισοτήτων, αλλά διάφορα επιδόματα για να επουλωθούν κάποιες πληγές. Στη συνέχεια άλλαξε ξαφνικά θέμα για να υπενθυμίσει το σχέδιο έρευνας του κατά του καρκίνου και την υποστήριξη του για τη Διάσκεψη του ΟΗΕ «για το κλίμα».

Έχοντας «διέψευσε» τους θεωρητικούς της οικονομικής παρακμής, ο πρόεδρος Ομπάμα έφτασε στην καρδιά του θέματός του: τη στρατιωτική υπεροχή των ΗΠΑ στο υπόλοιπο του κόσμου. Αν δεν κάνω λάθος, είναι η πρώτη φορά μετά τον Αδόλφο Χίτλερ και τον Hideki Tojo που ένα τέτοιο επιχείρημα αναπτύχθηκε σε λόγο αρχηγού κράτους ή κυβέρνησης.

Ο «ισχυρότερος στρατός της Γης»

«Σας είπαν ότι οι εχθροί μας γίνονται ισχυρότεροί η και η Αμερική [εννοεί μόνο τις ΗΠΑ] πιο αδύνατη. Επιτρέψτε μου να σας πω κάτι. Οι Ηνωμένες Πολιτείες είναι το πιο ισχυρό έθνος στη Γη. Τέρμα και παύλα. (Χειροκροτήματα.) Τέρμα και παύλα. (Χειροκροτήματα.) Κανείς δεν μας πλησιάζει. (Χειροκροτήματα.) Κανείς δεν μας πλησιάζει. (Χειροκροτήματα.) Κανείς δεν μας πλησιάζει. Ξοδεύουμε περισσότερο για τους στρατιωτικούς μας από τις επόμενες οκτώ χώρες μαζί. Τα στρατεύματά μας αποτελούν τη καλύτερη πολεμική δύναμη της παγκόσμιας Ιστορίας. (Χειροκροτήματα.) Κανένα έθνος δεν τολμά να μας επιτεθεί άμεσα, ή να επιτεθεί τους συμμάχους μας, γιατί ξέρουν ότι αυτή η πορεία θα είναι η καταστροφή τους. Οι έρευνες δείχνουν ότι η θέση μας στον κόσμο είναι υψηλότερη από ό, τι όταν εκλέχτηκα στη θέση αυτή, και όταν πρόκειται για οποιοδήποτε σημαντικό διεθνές θέμα, οι άνθρωποι δεν κοιτάζουν προς το Πεκίνο ή προς τη Μόσχα για να τους οδηγήσουν. Εμάς φωνάζουν.(Χειροκροτήματα.)  [3] "

– Πρώτη παρατήρηση, το βραβείο Νόμπελ Ειρήνης δεν επιδιώκει να μεγεθύνει το γεγονός ότι ο στρατός του θα ήταν σε θέση να υπερασπιστεί τη χώρα του, αλλά ότι είναι τόσο ανώτερος από τους άλλους ώστε ολόκληρος ο κόσμος στρέφεται προς τη Ουάσιγκτον. Με άλλα λόγια, παραδέχεται ότι η εξουσία της χώρας του δεν προέρχεται από τις ικανότητές της, αλλά μόνο από τον τρόμο που εμπνέει.

– Δεύτερον, μετρά την «ηγεσία» (leadership) του βάσει του γεγονότος ότι, σύμφωνα με έρευνες για τις οποίες δεν αναφέρει τους συγγραφείς, η θέση της χώρας του στον κόσμο είναι υψηλότερη από ό, τι ήταν όταν εξελέγη. Συγκεκριμένα, το επιχείρημα αυτό δεν επιτρέπει να αξιολογήσουμε τη φυσική δύναμη της χώρας του, αλλά την κυριαρχία της πάνω από τους άλλους. Πρόκειται για ένα χαρακτηριστικό της αμερικανικής πολιτικής σκέψης. Η πρόκληση της Ουάσιγκτον δεν είναι η ζωή, η ελευθερία και η ευτυχία, σύμφωνα με τα λόγια της Διακήρυξης της Ανεξαρτησίας, αλλά η υπεροχή έναντι των άλλων. Στην περίφημη έκθεση του 1991 σχετικά με τους στρατηγικούς στόχους των Ηνωμένων Πολιτειών σε έναν κόσμο χωρίς τη Σοβιετική Ένωση, ο Πολ Γούλφοβιτς σχεδίαζε να διατηρηθεί η υπεροχή της στιγμής αποδυναμώνοντας τους συμμάχους, συμπεριλαμβανομένης της Ευρωπαϊκής Ένωσης, ακόμα και με αποδυνάμωση του ιδίου του εαυτό τους. Πράγματι, σήμερα, ο ρόλος των αμερικανικών στρατευμάτων δεν είναι να υπερασπιστούν τα συμφέροντα του αμερικανικού λαού, αλλά να αποτρέψουν τους άλλους λαούς να αναπτυχτούν ταχύτερα από τους ίδιους. Αυτό είναι εμφανές στην Μέση Ανατολή, αλλά επίσης στον υπόλοιπο κόσμο.

– Τρίτον, όπως και οι περισσότεροι από τους συμπατριώτες του, ο Μπαράκ Ομπάμα νομίζει ότι τα χρήματα μπορούν να αγοράσουν τα πάντα. Είχε πει λίγο νωρίτερα ότι η δημόσια οικονομική επένδυση στην έρευνα κατά του καρκίνου θα βοηθήσει να νικήσει την ασθένεια αυτή. Σαν να μπορούσε κανείς να προκαλέσει τη σπίθα της μεγαλοφυΐας στους ερευνητές με δολάρια. Όσον αφορά τους στρατούς του, είπε ότι ο προϋπολογισμός τους, απαράμιλλος, τους κάνει πιο δυνατούς. Με αυτό τον τρόπο, έγινε ο πρώτος γενικός αρχηγός των Ενόπλων Δυνάμεων να ισχυρίζε ότι η αξία και το θάρρος των στρατιωτών του είναι θέμα δολαρίων. Από την εποχή των Περσικών Πολέμων οι οποίοι είδαν τη νίκη μερικών Ελλήνων ενώπιον στρατών δέκα έως είκοσι φορές μεγαλυτέρων σε αριθμό και εξοπλισμό των αυτοκρατόρων Δαρείου και Ξέρξη -μέχρι την ήτα της Τσαχάλ (IDF), του πιο εξελιγμένου στρατού στον κόσμο, που υποστηρίζεται από την ισχυρότερη στον κόσμο λογιστική των ΗΠΑ, ενώπιον μερικών αντιστασιακών της Χεζμπολάχ που υποστηρίζονταν από το Ιράν και τη Συρία-, γνωρίζουμε ότι η βούληση και το θάρρος των ανθρώπων υπερτερούν των πιο γιγαντιαίων προϋπολογισμών.

– Τέταρτον, η αναφορά στην Ρωσία και την Κίνα κρύβει ελάχιστα την απογοήτευση ενώπιον των στρατιωτικών βιομηχανιών των κρατών αυτών. Ο καθένας μπορεί να παρατηρήσει σήμερα, στο Καλίνινγκραντ, στη Μαύρη Θάλασσα και στη Συρία, ότι οι δυνάμεις του ΝΑΤΟ έχουν περιθωριοποιηθεί από τη ρωσική τεχνολογία. Σε περίπτωση συμβατικού πόλεμου εναντίον του ΝΑΤΟ, δεν υπάρχει καμία αμφιβολία ότι η Ρωσία θα κέρδιζε γρήγορα. Η επιβράδυνση της αμερικανικής βιομηχανίας είναι ιδιαίτερα αισθητή στον τομέα της αεροναυπηγικής. Το Πεντάγωνο υπόσχεται για σχεδόν 20 χρόνια, την επικείμενη κατασκευή του F-35, ένα αεροσκάφος πολλαπλών ρόλων ικανό να αντικαταστήσει σχεδόν όλα τα υπάρχοντα στρατιωτικά αεροσκάφη. Όχι μόνο βρισκόμαστε πολύ μακριά, αλλά ενώ οι Αμερικανοί μηχανικοί ξανασχεδιάσουν για ένατη φορά τα σχέδιά τους, η Ρωσία παράγει το Sukhoi Su-35, ένα αεροπλάνο άνευ προηγουμένης ευελιξίας, και η Κίνας το Chengdu J 10Β, περισσότερο κρυφό (stealth) από οποιοδήποτε άλλο. Οι Ηνωμένες Πολιτείες έχουν σίγουρα μια απαράμιλλη ικανότητα παραγωγής, αλλά o συμβατικός εξοπλισμός τους είναι σε μεγάλο βαθμό ξεπερασμένος και δεν εντυπωσιάζει παρά μόνο τα μικρά κράτη.

Μετά από αυτό το στόμφο, ο Πρόεδρος Ομπάμα κατήγγειλε τον κίνδυνο της τρομοκρατίας και ισχυρίστηκε ότι παλεύει τόσο την Αλ Κάιντα όσο και το Νταές/Daesh. Και για να αποδείξει τη δέσμευσή του σε όσους εκπλήσσονται από την προφανή αναποτελεσματικότητα του Συνασπισμού κατά του Ντάες/ Daesh, είπε:

«Αν έχετε αμφιβολία για τη δέσμευση της Αμερικής [εννοεί τις ΗΠΑ και μόνο], ή της δικής μου, για απονομή δικαιοσύνης, να ρωτήσετε στον Οσάμα Μπιν Λάντεν. (Χειροκροτήματα). [...] Όταν κατακρίνετε τους Αμερικανούς [των ΗΠΑ], εμείς απαντάμε (Χειροκροτήματα.) Αυτό μπορεί να πάρει χρόνο, αλλά έχουμε μακρύ μνήμη, και τίποτα δεν είναι πέραν των δυνατοτήτων μας. (Χειροκροτήματα). » [4].

Ένα επιχείρημα που δεν θα πείσει παρά μόνο όσους είχαν ήδη πειστεί για τη δολοφονία του Οσάμα Μπιν Λάντεν από τους Seals, στο Πακιστάν, το 2011, δηλαδή όχι πολύ κόσμο.

Οι άλλοι δεν αξίζουν τίποτα

Όσον αφορά τη σημερινή παγκόσμια ισορροπία, ο Ομπάμα συνέχισε:

«Η Μέση Ανατολή διανύει μια μεταμόρφωση η οποία, δεδομένης της περιχαράκωσης των παλαιών συγκρούσεων για χιλιάδες χρόνια, θα διαρκέσει μια γενιά. Οικονομικές δυσχέρειες πλήττουν τη κινεζική οικονομία σε μεταβατικό στάδιο. Ενώ η οικονομία της συρρικνώθηκε σημαντικά, η Ρωσία χρησιμοποιεί τους πόρους της για να υποστηρίξει την Ουκρανία και τη Συρία· κράτη-πελάτες που έβλεπε να γλιστρήσουν έξω από την τροχιά της. Και το διεθνές σύστημα που κατασκευάσαμε μετά τον Δεύτερο Παγκόσμιο Πόλεμο δυσκολεύεται σήμερα να συμβαδίσει με το ρυθμό αυτής της νέας πραγματικότητας». " [5].

Κανείς δεν μπορεί να πει ποιες είναι αυτές οι «παλαιές συγκρούσεις μερικών χιλιετηρίδων» που συγκλονίζουν τη Μέση Ανατολή. Στην πραγματικότητα, από τον Τζίμι Κάρτερ και μετά, η Ουάσιγκτον κάνει ό, τι είναι δυνατόν για να καταστρέψει τα κράτη που αναπτύσσονται,, στηριζόμενη σε αυτούς που χαίρονται με την άγνοια τους, όπως η Σαουδική Αραβία. Αλλά η φόρμουλα επιτρέπει να δικαιολογήσουν το σημερινό χάος και να αποστείλει τη λύση του προβλήματος για την επόμενη γενιά.

Η κινεζική οικονομία είναι σίγουρα σε μεταβατικό στάδιο, αλλά όπως εκείνη των Ηνωμένων Πολιτειών, που πηγαίνει από την ανάπτυξη σε ύφεση. Η σημερινή πτώση των κινεζικών χρηματιστηρίων δεν αντανακλά την οικονομική πραγματικότητα. Καταρχάς διότι οι μεγάλες κινεζικές εταιρείες είναι είτε δημόσιες είτε συμμετέχουν στα δυτικά χρηματιστήρια, και, δεύτερον, επειδή αναδύεται από τον πόλεμο μεταξύ του γουάν και του γεν. Η προγραμματισμένη υποτίμηση του γιεν από τον Σίνζο Άμπε πιέζει την Κίνα να υποτιμήσει το δικό της νόμισμα.

Η συρρίκνωση της ρωσικής οικονομίας δεν προέρχεται από τις εγγενείς αδυναμίες, αλλά είναι συνέπεια του δυτικού εμπάργκο· ένα εμπάργκο που ανάγκασε τη Μόσχα να αναπτυχθεί προς την Ανατολή, κάτι που ήθελε από καιρό, χωρίς να τα καταφέρει. Εξάλλου, το να ισχυρίζεται ότι η Ουκρανία και η Συρία ήταν κράτη- πελάτες είναι γελοίο, η κυβέρνηση του Βίκτορ Γιανουκόβιτς δεν ήταν φιλο-ρωσική, ακόμα και αν δεν ήταν αντι-ρωσική. Όσον αφορά τη Συρία, είχε παύσει πλέον τις περισσότερες σχέσεις της με τη Μόσχα μετά την κατάρρευση της ΕΣΣΔ και απέτυχε να τις αναβιώσει το 2007. Η χρήση αυτών των ψεμάτων προορίζονται αποκλειστικά για την κάλυψη μιας ήττας: είναι χωρίς σημασία αν η Κριμαία και η Συρία έχουν γίνει ρωσικές η προ-ρωσικές, δεδομένου ότι πάντα έτσι θα ήταν.

Τέλος, αφού διευκρίνισε ότι τα άλλα κράτη δεν αξίζουν τίποτα σε σύγκριση με το δικό του, ο πρόεδρος Ομπάμα παραπονέθηκε ότι τα Ηνωμένα Έθνη έχουν δυσκολία να προσαρμοστούν, χωρίς να διευκρινίζει σε τι έπρεπε να προσαρμοστούν. Σίγουρα αναφερόταν στο γεγονός ότι τα Ηνωμένα Έθνη, υπό την ηγεσία του Μπαν Κι-μουν και του Jeffrey Feltman, όχι μόνο δεν είναι πλέον υπέρ της ειρήνης, αλλά οργανώνουν τον πόλεμο, όπως φαίνεται στη Συρία από το 2012. Ως εκ τούτου, πολλά κράτη επιδιώκουν να δημιουργήσουν εναλλακτικούς θεσμούς. Ήδη, οι χώρες BRICS έχουν δημιουργήσει ένα εναλλακτικό τραπεζικό σύστημα, στο περιθώριο του ΔΝΤ και της Παγκόσμιας Τράπεζας. Ένα μετά το άλλο, όλα τα θεσμικά όργανα που ιδρύθηκαν από την Ουάσιγκτον, θα ανταγωνιστούν από νέα από τα οποία θα αποκλειστεί.

Για να τελειώσει την ομιλία του, ο Ομπάμα κάλεσε για μια μεταρρύθμιση του Κογκρέσου που θα το ελευθερώσει από τη χρηματοδότηση των λόμπι. Αυτό είναι ένα δημοφιλές θέμα σε μια χώρα όπου μόνο το 3% του πληθυσμού θεωρεί ότι αντιπροσωπεύεται δημοκρατικά από το Κοινοβούλιο. Αλλά είναι σαφές ότι ο πρόεδρος δεν θα κάνει τίποτα για να γίνει πραγματικότητα αυτό το ευσεβής πόθος. Απλά τα έλεγε για να πείσει τους συμπολίτες του να κρατήσουν την εμπιστοσύνη τους στο καθεστώς του.

Κατά τη διάρκεια της ομιλίας του, λιγότερο από το ήμισυ των βουλευτών τον χειροκρότησαν.