Για πρώτη φορά στην Ιστορία, μια ομάδα που ειδικεύεται στις ψυχολογικές επιχειρήσεις προσπαθεί να κατασκευάσει έναν υποψήφιο για τις αμερικανικές προεδρικές εκλογές και να τον φέρει στο Λευκό Οίκο. Η νίκη του, αν τα καταφέρουν, θα σημαίνει την ικανότητα να παραποιηθεί η ίδια η εκλογική διαδικασία. Επιπλέον θα έθετε το θέμα της εξουσίας των στρατιωτικών στους πολιτικούς θεσμούς.
Οι «ψυχολογικές επιχειρήσεις» (Psy Ops) είναι «τεχνάσματα πολέμου», όπως ο Δούρειος Ίππος. Κάτω από την επίδραση του στρατηγού Edward Lansdale, οι Ηνωμένες Πολιτείες εξόπλισαν τους στρατούς τους και τη CIA με εξειδικευμένες μονάδες, πρώτα στις Φιλιππίνες, στο Βιετνάμ και ενάντια στην Κούβα, στη συνέχεια με μόνιμο τρόπο [1].
Οι ψυχολογικές επιχειρήσεις είναι πολύ πιο περίπλοκες από την προπαγάνδα που στοχεύει μόνο να στρεβλώνει την αντίληψη της πραγματικότητας. Για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια του πολέμου εναντίον της Συρίας το 2011, η προπαγάνδα των συμμάχων αποτελούταν να πείσει το κοινό ότι ο πρόεδρος Άσαντ θα τραφεί σε φυγή όπως το είχε κάνει ο πρόεδρος Μπεν Αλί στην Τυνησία πριν από αυτόν. Οι Σύροι έπρεπε, επομένως, να προετοιμαστούν για ένα νέο καθεστώς. Ενώ, στις αρχές του 2012, μια ψυχολογική επιχείρηση προέβλεπε να αντικατασταθούν τα εθνικά τηλεοπτικά κανάλια με πλαστά προγράμματα που απεικόνιζαν την πτώση της Αραβικής Δημοκρατίας της Συρίας έτσι ώστε ο πληθυσμός να μη αντισταθεί [2].
Με τον ίδιο τρόπο που υπάρχουν σήμερα μισθοφορικοί στρατοί, όπως οι Blackwater -Academi, DynCorp και CACI, υπάρχουν εξίσου ιδιωτικές εταιρείες που ειδικεύονται στην ψυχολογικές επιχειρήσεις όπως η βρετανική SCL (Strategic Communications Laboratories) και η αμερικανική θυγατρική της Cambridge Analytica. Με μεγάλη μυστικότητα, βοηθούν τη CIA στην οργάνωση των «έγχρωμων επαναστάσεων» και δοκιμάζουν από τούδε και στο εξής τη χειραγώγηση των ψηφοφόρων. Από το 2005, συμμετέχουν στη βρετανική έκθεση Defense Systems & Equipment International (DSEi) και πωλούν τις υπηρεσίες τους στον υψηλότερο πλειοδότη [3]. Στη περίπτωση της Συρίας, η SCL δούλεψε στις αρχές του 2011στο Λίβανο, όπου μελέτησε τις δυνατότητες χειραγώγησης του πληθυσμού κοινότητα με κοινότητα.
Ψυχολογικές επιχειρήσεις και εκλογικό σώμα
Στις σύγχρονες κοινωνίες, οι πολιτικές εξουσίες ορίζονται μέσω εκλογών. Μπορεί να κυμανθεί από μια απλή επιλογή -σύμφωνα με τις προσωπικές ιδιότητές τους- μεταξύ προεπιλεγέντων υποψηφίων μέχρι την επιλογή προσωπικοτήτων φορέων ενός συγκεκριμένου πολιτικού σχεδίου. Σε όλες τις περιπτώσεις, οι υποψήφιοι πρέπει να στηρίζονται στα μέλη των κομμάτων, σε ακτιβιστές ή σε υπαλλήλους για να διεξάγουν την εκστρατεία τους.
Γνωρίζουμε ότι ο νικητής είναι σχεδόν πάντα αυτός που κατάφερε να συγκεντρώσει πίσω του το μεγαλύτερο αριθμό οπαδών. Συνεπώς, πρέπει, όχι μόνο να κατασκευαστεί ένας υποψήφιος, αλλά και ένα κόμμα ή ένα κίνημα για να τον υποστηρίξει.
Ωστόσο, οι ψηφοφόροι σήμερα είναι απρόθυμοι να εγγραφούν σε μια οργάνωση και οι υπάλληλοι στοιχίζουν ακριβά. Η SCL είχε την ιδέα να χρησιμοποιήσει τις τεχνικές συμπεριφοράς για την παρασκευή ενός πολιτικού κόμματος που θα έφερε τον πελάτη της στην εξουσία. Οι ψυχολόγοι της κατάρτισαν το τυπικό προφίλ του ειλικρινούς και χειραγωγήσιμου οπαδού, μετά συγκέντρωσαν στοιχεία για τον πληθυσμό-στόχο, προσδιόρισαν ποιός αντιστοιχούσε με το προφίλ-πρότυπο τους, και προσδιόρισαν τα πιο αποτελεσματικά μηνύματα για να τους πείσουν να υποστηρίξουν τον πελάτη τους.
Για πρώτη φορά, αυτό μόλις έλαβε χώρα σε μεγάλη κλίμακα: στις Ηνωμένες Πολιτείες με τον Τεντ Κρουζ.
Το σύνθημα της εκστρατείας του Τεντ Κρουζ: «TrusTed» (εμπιστευτείτε τον Τεντ), λογοπαίγνιο που σημαίνει «Τεντ, εκείνος στον οποίον πιστεύουμε».
Η χρηματοδότηση της επιχείρησης
Ο Robert Mercer, ένας από τους κορυφαίους δέκα δωρητές του αμερικανικού δημόσιου βίου, πλήρωσε έμμεσα πάνω από 15 εκατομμύρια δολάρια στην SCL-Analytica Cambridge για να αναλάβει την εκστρατεία του Τεντ Cruz [4].
Εφευρέτης ενός λογισμικού αναγνώρισης φωνής, ο Mercer είναι σήμερα το αφεντικό της Renaissance (Αναγέννηση), μια εταιρεία επενδύσεων από τις πιο αποτελεσματικές στον κόσμο. Με το περίφημο ταμείο Medallion πέτυχε κατά τη περίοδο 1989-2006 κατά μέσο όρο 35% κέρδος ανά έτος, ενώ ανέπτυσσε ταυτόχρονα ένα σύστημα φοροδιαφυγής για τους πελάτες του [5].
Ο Robert Mercer δεν εκφράστηκε ποτέ δημοσίως για τις πολιτικές απόψεις του και οι Αμερικανοί σχολιαστές δεν είναι πολύ βέβαιοι για το πώς να χαρακτηρίσουν αυτόν τον "Ρεπουμπλικάνο". Για παράδειγμα, αγνοούμε τις θέσεις του για τα κοινωνικά ζητήματα, όπως το δικαίωμα στην έκτρωση ή το γάμο ομοφυλοφίλων. Στην καλύτερη των περιπτώσεων, ξέρουμε ότι δεν πιστεύει ότι η κλιματική αλλαγή προκαλείται από την ανθρώπινη δραστηριότητα. Εν πάση περιπτώσει, μάχεται με σαφήνεια κατά της Χίλαρι Κλίντον και του φίλου της Donald Trump, και είναι εγγύς με τον Τζον Μπόλτον.
Πώς να ψήσεις το μπέικον σου πάνω από την κάννη του όπλου του.
Η συλλογή των προσωπικών δεδομένων
Για να επιλέξει τους πολίτες που θα μπορούσαν να γίνουν οπαδοί, η SCL / Cambridge Analytica συγκέντρωσε κρυφά προσωπικά δεδομένα εκατομμύριων ψηφοφόρων [6].
Ο Δρ Aleksandr Kogan αγόρασε στοιχεία από την Amazon, το γίγαντα των διαδικτυακών πωλήσεων στις Ηνωμένες Πολιτείες, στη συνέχεια, πλήρωσε περίπου 1 επιπλέον δολάριο ανά πελάτη για να λάβει ένα ερωτηματολόγιο που θα του σταλεί μέσω του Mechanical Turk (MTurk). Συμφωνώντας να ταυτοποιηθεί μέσω του Facebook, ο διαδικτυακός αιτούντος άφηνε τη MTurk να έχει πρόσβαση στα προσωπικού δεδομένα του που τα διασταύρωνε με αυτά του Amazon και τα μετάδιδε μέσω της εταιρείας του Kogan, Global Science Research (GSR), στη SCL. Παρότι ο Δρ Kogan διαβεβαίωσε την Guardian ότι εργάζεται μόνο για την επιστημονική έρευνα και μόνο σε ανώνυμα δεδομένα, αυτά τα δεδομένα είναι σήμερα στην κατοχή της SCL [7].
Μέσα σε λίγους μήνες, η SCL διέθετε μια λεπτομερή βάση δεδομένων με πάνω από 40 εκατομμύρια Αμερικανούς ψηφοφόρους, εν αγνοία τους.
Το 2008, το Διεθνές Δικαστήριο αποφάσισε να υποχρεώσει τις Ηνωμένες Πολιτείες να επανεξετάσουν την δίκη ενός Μεξικού που καταδικάστηκε χωρίς να έχει λάβει προξενική νομική συνδρομή. Ωστόσο ο Τεντ Cruz, τότε γενικός sollictor του Τέξας, αγόρευσε ενώπιον του Ανωτάτου Δικαστηρίου ότι ένα ομοσπονδιακό κράτος δεν αναγκάζεται να υπακούσει σε αλλοδαπό δικαστήριο, όσο η συνθήκη που υπογράφηκε από την Ουάσιγκτον δεν έχει μεταγραφεί στο εσωτερικό εθνικό δίκαιο. Κέρδισε, οι ΗΠΑ κατήγγειλαν το Πρόσθετο Πρωτόκολλο της Σύμβασης της Βιέννης, και ο καταδικασμένος εκτελέστηκε.
Η ερμηνεία των προσωπικών δεδομένων
Η Cambridge Analytica στη συνέχεια αξιολόγησε κάθε προφίλ ανάλογα με την μέθοδο OCEAN, ήτοι:
– "Άνοιγμα" (εκτίμηση της τέχνης, της συγκίνησης, περιπέτειας, ασυνήθιστών ιδεών, της περιέργειας και της φαντασίας)·
– "Ευσυνειδησία" (αυτο-πειθαρχία, συμμόρφωση, οργάνωση παρά αυθορμητισμός, προσανατολισμένος σε στόχους)·
– "Εξωστρέφεια" (ενέργεια, θετικά συναισθήματα, τάση να αναζητήσει τόνωση και παρέα με άλλους, κτήτορας)·
– "θελκτικότητα " (τάση να είναι συμπονετικός και συνεργατικός παρά ύποπτος και ανταγωνιστικός προς τους άλλους)·
– "Νευρωτικότητα" (τάση να βιώσει εύκολα δυσάρεστα συναισθήματα όπως το θυμό, το άγχος ή κατάθλιψη, τρωτότητα).
Για κάθε άτομο, κατάφερε να δημιουργήσει ένα διάγραμμα προσωπικότητας χρησιμοποιώντας τα 240 ερωτήματα των τεστ NEO PI-R (νεύρωση-Εξωστρέφεια- Openness Personality Inventory-Revised).
Σε αυτή τη βάση, η SCL εντόπισε τα άτομα που θα είναι ειλικρινή και χειραγωγήσιμα, και μετά ανάπτυξε προσαρμοσμένα επιχειρήματα για να τα πείσει.
Θα μπορούσε κανείς να σκεφτεί ότι οι μελέτες προσωπικότητας που αναπτύχτηκαν εν αγνοία των ατόμων θα ήταν πολύ προσεγγιστικές. Και όμως ...
Λαμπρός δικηγόρος, ο Τεντ Cruz υπερασπίστηκε το μνημείο των Δέκα Εντολών εγκατεστημένο στο Καπιτώλιο του κράτους του Τέξας. Σύνταξε την έκθεση των γενικών εισαγγελέων 31 κρατών, σύμφωνα με την οποία η απαγόρευση των πιστολιών παραβιάζει το δικαίωμα του να φέρεις όπλα που εγγυάται από τη δεύτερη τροποποίηση του Συντάγματος των ΗΠΑ. Υπερασπίστηκε επίσης την απαγγελία του ενεχύρου της υποταγής στη σημαία των Ηνωμένων Πολιτειών ένα «έθνος υπό το Θεό» στα δημόσια σχολεία.
Ο υποψήφιος Τεντ Κρουζ
Τον υποψήφιο που πρόκειται να φέρουν στο Λευκό Οίκο, τον Τεντ Cruz, είναι ένας εξαιρετικός δικηγόρος, λαμπρός ρήτορας και συζητητής. Αγόρευσε πολλές φορές με επιτυχία στο Ανώτατο Δικαστήριο των Ηνωμένων Πολιτειών. Πρόκειται περισσότερο για ελευθεριακό παρά για συντηρητικό.
Ο πατέρας του, ο ευαγγελικός πάστορας Rafael Cruz είναι ένας Κουβανός μετανάστης που κηρύττει την εντολή που φέρεται να έχει δώσει ο Θεός στους ανθρώπους της πίστης να κυβερνήσουν την "Αμερική". Διασφαλίζει ότι στους έσχατους χρόνους, που δεν θα αργήσουν, ο Θεός θα δώσει στους δικαίους τον πλούτο των ασεβών [8].
Η σύζυγός του Tεντ, Heidi Κρουζ, ήταν διευθύντρια για τη Νότια Αμερική στο Εθνικό Συμβούλιο Ασφαλείας την εποχή της Κοντολίζα Ράις και μετά αντιπρόεδρος της Goldman Sachs υπεύθυνη για τη διαχείριση των περιουσιακών στοιχείων των πελατών των νοτιοδυτικών περιοχών της χώρας [9].
Κατά την έναρξη της προεκλογικής εκστρατείας, ο Τεντ Cruz πιστώθηκε με ελάχιστες θετικές απόψεις και ο Τύπος ανέφερε την ελάχιστα συμπαθητική προσωπικότητά του. Ωστόσο, με τη βοήθεια της SCL/Cambridge Analytica, δημιουργήθηκε γρήγορα μια εκτεταμένη ομάδα υποστήριξης και κέρδισε το χρίσμα των Ρεπουμπλικανών στην Αϊόβα.
Το 1988, ο Τεντ Κρουζ επιβεβαίωνε το ιδανικό της ζωής του: «Να πάρει τον έλεγχο του κόσμου. Παγκόσμια κυριαρχία, να διοικήσει τα πάντα, να είναι πλούσιος, ισχυρός, τέτοιου είδους πράγματα».
Η ενδεχόμενη πρόσβαση του στο Λευκό Οίκο θα αποδείκνυε την δυνατότητα να ανατραπεί μια προεκλογική εκστρατεία χρησιμοποιώντας τις τεχνικές των ψυχολογικών επιχειρήσεων.
[1] Edward Lansdale’s Cold War, Jonathan Nashel, university of Massachusetts Press, 2005.
[2] “H Κατασκευή της εικονικής πραγματικότητας για τη Συρία.”, του Τιερί Μεϊσάν, Komsomolskaïa Pravda , Δίκτυο Βολταίρος, 26 décembre 2012. « PsyOp imminente de l’OTAN contre la Syrie », Réseau Voltaire, 20 juillet 2012.
[3] “You Can’t Handle the Truth. Psy-ops propaganda goes mainstream”, Sharon Weinberger, Slate, September 2005.
[4] “The Man Who Out-Koched the Kochs”, Annie Linskey, Bloomberg, October 23, 2014.
[5] “Renaissance Avoided More Than $6 Billion Tax, Report Says”, Zachary R. Mider, Bloomberg, July 22, 2014.
[6] “Cruz partners with donor’s ’psychographic’ firm. The GOP candidate’s campaign is working closely with a data company owned by Cruz’s biggest donor”, Kenneth P. Vogel & Tarini Parti, Politico, July 7, 2015. “Cruz-Connected Data Miner Aims to Get Inside U.S. Voters’ Heads”, Sasha Issenberg, Bloomberg, November 12, 2015. “Cruz campaign credits psychological data and analytics for its rising success”, Tom Hamburger, The Washington Post, December 13, 2015.
[7] “Ted Cruz sing firm that harvested data on millions of unwitting Facebook users”, Harry Davies, The Guardian, December 11, 2015.
[8] “Ted Cruz’s Father Fires Up Campaign Rhetoric. Rafael Cruz’s Bible-laced speeches appeal to conservatives, but could alienate swing voters”, Janet Hook, Wall Street Journal, June 21, 2015. “Ted Cruz’s dad is even more frightening than Ted Cruz”, Robert Leonard, Salon, September 24, 2015.
[9] “Heidi Nelson Cruz, Ted’s Wife: 5 Fast Facts You Need to Know”, Tom Cleary, Heavy, March 23, 2015. “Heidi Nelson Cruz: A Political Spouse Making Sacrifices and Courting Donors”, Steve Eder & Matt Flegenheimer, The New York Times, January 18, 2016.